ساری - خبرگزاری مهر: بزرگداشت محرم از ویژه برنامه هایی است که تمامی ایرانیان از هر قشر و گروه در آن نقش و حضور پررنگ دارند که در این میان، دسته گردانی مازنی ها ریشه در دلدادگی مردمان خطه علویان به سالار شهیدان دارد.

به گزارش خبرنگار مهرف در بیان گونه های مختلف مراسم ماه محرم در مازندران می توان به روضه خوانی، دسته گردانی و تغزیه خوانی اشاره کرد.

روضه خوانی سابقه تاریخی دارد و درباره وقایع کربلا بوده و درمساجد و حسینیه های مازندران خوانده می شود.

شیوه خبر کردن برای مراسم روضه خوانی متفاوت است و با نصب پرچم بر سر در خانه یا اینکه با رفتن یک نفر از طرف صاحب روضه به درخانه ها انجام می شود.

دسته گردانی یکی از مظاهرمشخص عزاداری در ایام محرم است که دارای اشکال مختلفی ازجمله سینه زنی، زنجیز زنی، شام غریبان و مراسم قوم بنی اسد است. 

نشانـه هایی که دسته های عزاداری با خود حمل می کنند مهم است البته این نشانه ها درهمه دسته ها یکسان نیست.

دسته های عزاداران نشانه هایی از جمله بیرق، که ساده ترین وعام ترین نشانه است و منسوب به حضرت عباس (ع)، کتیبه که پارچه ای است همراه با چوب که جلوی دسته نگه داشته می شود  و علم، که چوبی یا فلزی است که با پارچه سیاه پوشیده می شود .

شش گوش، که حجمی است با شش گوشه که سنبل قبر امام حسین(ع) است، کتل که تیرچوبی استوانه ای شکلی است که پارچه ای آن را می پوشاند و چلچراغ که مجموعه ای از فانوس هاست، حجمی مثلثی شکل است که به آن فانوس ها یا لامپ هایی نصب می شود. البته در روزگار کنونی از لامپ برق و مهتابی، با خود حمل می کنند.

شام غریبان مراسم غروب عاشوراست، گروهی با روشن کردن شمع در کوچه و خیابان حرکت کرده نوحه می خوانند.

محرم در متن زندگی مردم مازندران جای گرفته است
 
رئیس پژوهشکده ساری شناسی در رابطه با آداب و رسوم محرم در مازندران گفت: آداب و رسوم و آیین بزرگداشت عاشورا در مازندران به اعتبار پیشتازی مازندران در تاریخ تشیع و جهان اسلام، از حاشیه زندگی و یک مراسم معمولی و آیین رسمی فراتر رفته و به متن زندگی مردم وارد شده است.

دکتر حسین اسلامی افزود: مازنی ها با عاشورا همدل، همراه، همفکر و هم زبان هستند.

وی با بیان اینکه مازندران مرکز نخستین حکومت شیعی علوی در جهان است تصریح کرد: مازندران در بزرگداشت محرم  عاشورا هم در جهان پیشتاز است.

این استاد دانشگاه  با اشاره به اینکه بنی امیه و بنی عباس، 290 سال پس از واقعه ی عاشورا جشن و سرور پیروزی به پا می کردند یادآور شد: در سال 352 هجری قمری معزالدوله دیلمی که اهل مازندران و از منطقه تنکابن و چالوس است در بغداد برای نخستین بار بزرگداشت عاشورا را به صورت رسمی برپا کرد.

وی اظهار داشت: زنان شیعه بغداد نخستین دسته روی را در این شهر برپا کردند.

اسلامی با بیان اینکه در مازندران، شناسنامه محله ها با ساختن یک تکیه صادر می شود خاطرنشان کرد: واژه محله و تکیه یعنی حسینه با هم مترادف هستند و محله های ساری با نام های محله چهار تکیه، نو تکیه و پیرتکیه مزین هستند.

وی افزود: در هر محله ای از مازندران چنانچه حسینیه یا تکیه وجود نداشته باشد، آن محله عملا بدون شناسنامه است.

اسلامی با اشاره به اینکه مردم مازندران با جان و دل به استقبال محرم می روند یادآور شد: مردم مازندران دنیایی از مراسم و آیین برای بزرگداشت محرم دارند و در هر محله، روستا و شهر با بهره گرفتن از ذوق، هنر، عشق، آگاهی و ارادت آیینی را برای بزرگداشت محرم برپا می دارند.

وی در رابطه با مراسم های ویژه مردم مازندران در دهه نخست محرم  با اشاره به علم گردانی گفت: آذین بستن تکایا در روز نخست محرم به اعتبار اینکه امام حسین (ع) را دعوت کردند و مهمان در راه بوده مرسوم است.

اسلامی با اشاره به مراسم سیاه پوش کردن تکایا در روز سوم تصریح کرد: این مراسم به دلیل زمین گیر کردن مهمان در کربلا است.

وی در اعلام سایر مراسم های ویژه محرم در مازندران به دیدار هم رفتن محلات و باز پس دادن این دیدارها و صبح خوانی در روز عاشورا اشاره کرد و افزود: در نهایت این مراسم به شام غریبان ختم می شود که آیینی همگانی است.

مراسم قوم بنی اسد

درتاریخ نقل شده که قوم بنی اسد که نزدیک کربلا بودند در روز سوم شهادت امام حسین(ع)، شهدای کربلا را به خاک می سپارند.
 
مراسم این گونه است که گروهی با لباس سفید براه می افتند، بیلی هم در دست دارند و نقشی را هم بطور سمبلیک حرکت می دهند.
 
تعزیه

نمایش مذهبی است با چهارچوبی خاص ویکی از جلوه های ماه محرم است. اجرای این نمایش امکاناتی لازم دارد که مهم ترین آن تعزیه خوان، وسایل تعزیه خوانی، مکان تعزیه خوانی ، وسایل تعزیه خوانی است.
 
پوشاک تعزیه دو قسمت می شود پوشاک موافق خوانها و پوشاک مخالف خوانها. اسلحه هم وضعیتی چنین دارد بطوریکه برای موافق ها شمشیر و سپر است و برای مخالف خوانها نیزه، تیر وکمان وخنجر.
 
وسایل موسیقی عبارتند از شیپور، طبل وسنج. وسایل تعزیه صحنه آرایی ندارد اما برای القای صحنه واقعه کربلا از سنبل هایی مثل پره کفن، اسب و غیره استفاده می شود ونسخه های تعزیه خوانی که برآن دیالوگ ها و اشعار تغزیه خوانها نوشته شده است. 
 
***
 
محرم نشانگر حقانیت و مظلومیت اهل بیت (ع) و عاشورا سمبل آزادیخواهی و نماد مقاومت جهان تشیع است. هم از این روست که مردمان هریک از مناطق کشور در این ایام با مراسمات و آیین هایی ویژه سعی در زنده نگه داشتن این حماسه خونین دارند.
در این میان مردمان خطه علویان نیز که به قدمت تاریخ اسلام در راه اهل بیت(ع) جانفشانی ها کرده اند حال و هوای دیگری دارد.