مسجدالنبی در قلب شهر مدینه منوره در عربستان واقع شده است که 597 متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد . این مسجد پس از مسجد قبا دومین مسجدی است که توسط رسول خدا (ص) بنا شد که گفته می شود بنای آن 7 ماه یا یک سال به طول انجامید.
در ابتدا طول مسجدالنبی 50 متر و عرض آن 49 متر بود و قبله به سوی بیت المقدس قرار داشت. ستونهای این مسجد از تنه درخت خرما بود و سه در، در آن وجود داشت .
مساجدی که پیامبر (ص) آن را بنا می کرد، سقف نداشت و هنگامی که باران می آمد و یا سیل و یا آفتاب شدید الحراره در عربستان می تابید نمازگزاران در امان نبودند. اما پیامبر(ص) همیشه توصیه می کرد مساجد باید بی سقف باشند. این مسجد در ابتدا مفروش نبود، اما بعدها با حصیر مفروش شد. این مسجد اولین بنایی بود که حضرت محمد (ص) پس از فتح خیبر به توسعه آن اقدام کرد و از آنجایی که گرمای شدید مؤمنان را آزار می داد، دستور ساخت سقف از گل و سنگ از سوی پیامبر اکرم(ص) صادر شد.
توسعه و آبادانی مسجدالنبی
پس از پیامبر اکرم (ص) خلفای راشدین یکی پس از دیگری به گسترش و آبادانی مسجدالنبی اقدام کردند و علاوه بر مساحت درونی و بیرونی، درهایی به آن افزودند و جدیدترین تزئینات معاصر خود را در این مسجد به کار می بردند و بر زیباییها و جلوه های تزئینی آن می افزودند.
اما با توجه به همه گستردگیهایی که طی سالهای متمادی پس از پیغمبر (ص) انجام شد، بیشترین توسعه مسجدالنبی از سال 1405 آغاز شد که به طور کامل تعمیر و بهبود یافت و مساحت آن از 165 هزار و 500 متر مربع که 257 هزار نمازگزار در آن می توانستند به اقامه نماز بپردازند، طی طرحی به 400 هزار و 500 متر مربع با گنجایش 650 هزار نمازگزار رسید.
اینک این حرم دارای 81 در و 27 قبه متحرک در سطح است که به طرز زیبا و به شکل دایره بوده و وزن هرکدام به 80 تن می رسد. دستگاههای برق رسانی جدید استگاههای پستی و تهویه هوا نیز در این محوطه مشاهده می شود.
وجود ایستگاههای اتومبیل که به منظور حمل و نقل زائران تعبیه شده، مساحتی در حدود 390 هزار متر مربع را به خود اختصاص داده که 4 هزار و 500 اتومبیل می توانند در آن رفت و آمد کنند.
علاوه بر اینها تلویزیونهای ثابت و متحرک به همراه دستگاههای حساس هشداردهنده و شبکه های تلفنی نیز به منظور آسایش و راحتی زائران در این محوطه تعبیه شده است.
درون مسجدالنبی
فضای داخلی مسجدالنبی تزئینات زیبایی دارد، زمین مسجد با سنگ مرمر و سنگ قرمز مفروش شده است. مسجدالنبی ستونهای متعدد و چند محراب دارد که سه محراب شناخته شده آن محراب نبوی، دیگری محراب عثمانی و سوم محراب سلیمانی است که همه آنها با طلا پوشیده شده اند .
در حال حاضر مسجدالنبی با توسعه های مکرری که انجام شده، تمام اطراف آن به مصلای بزرگی تبدیل شده و حتی در چند سال اخیر بازارها و مغازه های اطراف مسجد تخریب و به مسجد اضافه شد.
مناره های مسجد
در زمان پیغمبر، مسجد مناره نداشت و بلال، مؤذن حضرت بر فراز یک بلندی که در خانه ای کنار مسجد بود اذان می گفت ولی بعدا برای مسجد در زمان ولیدبن عبدالملک مناره ساخته شد که تا زمان ملک عبدالعزیز، 5 مناره داشت که هر کدام 70 متر ارتفاع دارد.
در توسعه های اخیر، مناره های دیگری ساخته شده است که اکنون مسجد 10 مناره با ارتفاع 92 متر است.
موزه مسجدالنبی
موزه و نمایشگاه عکس هایی از مراحل ساخت و تکمیل بارگاه نورانی پیامبر گرامی اسلام (ص) در زیر زمین محوطه بیرونی مسجدالنبی قرار دارد. در این موزه عکس هایی از سالهای ابتدایی مسجد و مراحل ساخت و تکمیل آن به نمایش در آمده است.
همچنین در این موزه فیلمی از تمامی مراحل ساخت و تکمیل ، تأسیسات ، امکانات و بخشهای مختلف مسجدالنبی موجود است. از دیگر موارد موجود در این موزه می توان به ماکتهایی از موقعیت کلی مسجد النبی نیز اشاره کرد.
در محل موزه مسجدالنبی نقشه داخل، ستونها، قفلها، درهای قدیمی خانه کعبه و روکش فلزی محافظ سنگ حجرالاسود به همراه عکس هایی از شهر قدیمی مدینه، دست نوشته هایی از نامه های پیامبر گرامی اسلام (ص) به پادشاهان و خلفای ممالک و دست نوشته حضرت محمد(ص) که به عنوان مهر و امضاء ایشان مورد استفاده قرار می گرفت، وجود دارد.