همزمان با ظهور اسلام بسیاری از سنن غلط مانند آتش پرستی و منع دفن مردگان از بین رفت، ولی نوروز به عنوان یک جشن ملی باقی ماند و پیشوایان دینی آن را حیاتی دوباره بخشیده و با دعا و نیایش آراسته، غنا بخشیدند.
در مفاتیح الجنان از قول امام صادق (ع) آمده است: چون نوروز شد، غسل کن و پاکیزه ترین جامه‌های خود را خوشبو گردان و در آن روز، روزه بدار و چون از نماز پیشین فارغ شدی، چهار رکعت نماز بگزار و بعد از نماز، سجده شکر به جای آور ...
دعای تحویل سال نو نیز مورد همواره مورد تأکید بوده که آرامش بخش است: یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبراللیل و النهار یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال.
ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده است: نوروز یکی از بزرگترین جشنهای ایرانیان است که از دیرباز در ایران برگزار می شد و آیینهایی خاص خود را داشت.
خاستگاه نوروز
در مورد خاستگاه نوروز نظرات مختلفی وجود دارد گروهی آن را به روزگار جمشید جم پادشاه کیانی و گروهی به دوره های پیش از آن منسوب می دانند. این جشن از دیر باز تا کنون مراسم و آیین هایی داشته که برخی از آنها مانند خانه تکانی، سفره هفت سین، چهارشنبه سوری و زیارت اهل قبور در پنجشنبه آخر سال هنوز نیز در بین ایرانیان رایج است .
یکی از مؤلفه‌های کلیدی در پاسداری و معرفی هویت ایرانی، آیینها و رسوم ملی هستند که به واسطه دیرینگی و فراگیری از اهمیت والایی برخوردارند، نوروز بعنوان سنتی ماندگار و حیات بخش ، بخشی از فرهنگ و هویت ایرانی است.
دلایل ارزشمندی نوروز
جشنهای نوروز از نظر قدمت و دیرینگی، مداومت (سیزده روز مداوم)، گستردگی (از هندوستان و آسیای مرکزی و قفقاز تا مصر)، پیوند با دین و شور و نشاط آفرینی در میان اقشار و سنین مختلف ارزش بالایی دارد.
به هنگام سال نو، طبیعت نو می‌شود و همه در چنین شرایطی از چنان نشاط درونی و شوری برخوردار می شوند که فقط به خوبی و نیکی تمایل یافته، به همین دلیل کدورتها از بین رفته، شادی و نشاط دوستی گسترش می یابد.
نامگذاری نوروز
حکیم عمر خیام در نوروزنامه آورده است: "سبب نام نهادن نوروز از آن بوده است که آفتاب در سیصد و شصت و پنج شبانه روز و ربعی به اول دقیقه حمل باز آید و چون جمشید آن روز را دریافت نوروز نام نهاد و جشن آیین آورد و پس از آن پادشاهان و دیگر مردمان به او اقتدا کردند، چون آن وقت را پادشاهان عجم دریافتند از بهر بزرگداشت آفتاب آن را نشانه کردند و آن روز را جشن ساختند و عالمیان را خبر دادند تا همگان آن را بدانند و آن تاریخ را نگه دارند".
نوروز رسمی دیرینه بوده و به پیش از ورود آریایی‌ها به ایران مربوط است. نوروز صبغه‌ای کاملا دینی داشته و رسمی شادمانه است. نوروز ابتدای بهار و مقارن با بیداری و باروری طبیعت است. این ویژگیها نوروز را رسمی ماندگار، فرامادی و بهجت‌افزا و شورآفرین ساخته و دیگران ایرانیان را بانی و حامی چنین رسمی می دانند.