| مراد از قدر، تقدير و اندازه گيرى است و شب قدر شب اندازه گيرى است و خداوند متعال در اين شب حوادث يك سال را تقدير مىكند و زندگى، مرگ، رزق، سعادت و شقاوت انسانها و امورى از اين قبيل را در اين شب مقدر مىگرداند |
خبرگزاري "مهر" - گروه دين وانديشه : مراد از قدر، تقدير و اندازه گيرى است و شب قدر شب اندازه گيرى است و خداوند متعال در اين شب حوادث يك سال را تقدير مىكند و زندگى، مرگ، رزق، سعادت و شقاوت انسانها و امورى از اين قبيل را در اين شب مقدر مىگرداند. در قرآن كريم آيهاى كه به صراحت بيان كند شب قدر چه شبى است ديده نمىشود. ولى از جمعبندى چند آيه از قرآن كريم مىتوان فهميد كه شب قدر يكى از شبهاى ماه مبارك رمضان است. قرآن كريم از يك سو مىفرمايد: «انا انزلناه فى ليلة مباركة» . اين آيه گوياى اين مطلب است كه قرآن يكپارچه در يك شب مبارك نازل شده است و از سوى ديگر مىفرمايد: «شهر رمضان الذى انزل فيه القرآن» كه گوياى اين است كه تمام قرآن در ماه رمضان نازل شده است. و در سوره قدر مىفرمايد: «انا انزلناه فى ليلة القدر» . از مجموع اين آيات استفاده مىشود كه قرآن كريم در يك شب مبارك در ماه رمضان كه همان شب قدر است نازل شده است. پس شب قدر در ماه رمضان است. اما اين كه كدام يك از شبهاى ماه رمضان شب قدر است، در قرآن كريم چيزى بر آن دلالت ندارد، و تنها از راه اخبار مىتوان آن شب را معين كرد.
| در بعضى از روايات منقول از ائمه اطهار عليهم السلام شب قدر مردد بين نوزدهم و بيست و يكم و بيست و سوم ماه رمضان است و در برخى ديگر از آنها مردد بين شب بيست و يكم و بيست و سوم و در روايات ديگرى متعين در شب بيست و سوم است . عدم تعين يك شب به جهت تعظيم امر شب قدر بوده تا بندگان خدا با گناهان خود به آن اهانت نكنند |
| شب قدر منحصر در شب نزول قرآن و سالى كه قرآن در آن نازل شد نيست بلكه با تكرار سالها، آن شب نيز تكرار مىشود. يعنى در هر ماه رمضان شب قدرى است كه در آن شب امور سال آينده تقدير مىشود |
در اين خصوص در تفسير برهان از شيخ طوسى از ابوذر روايت شده كه گفت : به رسول خدا (ص) عرض كردم يا رسول الله آيا شب قدر شبى است كه در عهد انبياء بوده و امر به آنان نازل مىشده و چون از دنيا مىرفتند نزول امر در آن شب تعطيل مىشده است؟ فرمود: « نه بلكه شب قدر تا قيامت هست» .
عظمتشب قدر
| شب قدر از هزار ماه بهتر است. منظور از بهتر بودن اين شب از هزار ماه، بهتر بودن از حيث فضيلت عبادت است. چه اين كه مناسب با غرض قرآن نيز چنين است. چون همه عنايت قرآن در اين است كه مردم را به خدا نزديك و به وسيله عبادت زنده كند و احياء يا عبادت آن شب از عبادت هزار ماه بهتر است |
از امام صادق عليه السلام سؤال شد: چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ (با اين كه در آن هزار ماه در هر دوازده ماهش يك شب قدر است) . حضرت فرمود: «عبادت در شب قدر بهتر است از عبادت در هزار ماهى كه در آن شب قدر نباشد» .
وقايع شب قدر
1- نزول قرآن:
ظاهر آيه شريفه « انا انزلناه فى ليلة القدر» اين است كه همه قرآن در شب قدر نازل شده است و چون تعبير به انزال كرده كه ظهور در يكپارچگى و دفعى بودن دارد نه تنزيل كه ظاهر در نزول تدريجى است. قرآن كريم به دو گونه نازل شده است: 1- نزول يكباره در يك شب معين ؛ 2- نزول تدريجى در طول بيست و سه سال نبوت پيامبر اكرم (ص) .
آياتى چون « قرانا فرقناه لتقراه على الناس على مكث ونزلناه تنزيلا» نزول تدريجى قرآن را بيان مىكند. در نزول دفعى (و يكپارچه)، قرآن كريم كه مركب از سورهها و آيات استيك دفعه نازل نشده است بلكه بصورت اجمال همه قرآن نازل شده است چون آياتى كه درباره وقايع شخصى و حوادث جزيى نازل شده ارتباط كامل با زمان و مكان و اشخاص و احوال خاصهاى دارد كه درباره آن اشخاص و آن احوال و در آن زمان و مكان نازل شده و معلوم است كه چنين آياتى درست در نمىآيد مگر اين كه زمان و مكانش و واقعهاى كه درباره اش نازل شده رخ دهد به طورى كه اگر از آن زمانها و مكانها و وقايع خاصه صرف نظر شود و فرض شود كه قرآن يك باره نازل شده، قهرا موارد آن آيات حذف مىشود و ديگر بر آنها تطبيق نمىكنند، پس قرآن به همين هيئت كه هست دوبار نازل نشده بلكه بين دو نزول قرآن فرق است و فرق آن در اجمال و تفصيل است. همان اجمال و تفصيلى كه در آيه شريفه « كتاب احكمت اياته ثم فصلت من لدن حكيم خبير» به آن اشاره شده است. و در شب قدر قرآن كريم به صورت اجمال و يكپارچه بر پيامبر اكرم (ص) نازل شد و در طول بيست و سه سال به تفصيل و به تدريج و آيه به آيه نازل گرديد.
2- تقدير امور:
| خداوند متعال در شب قدر حوادث يك سال آينده را از قبيل مرگ و زندگى، وسعت يا تنگى روزى، سعادت و شقاوت، خير و شر، طاعت و معصيت و... تقدير مىكند. در آيه شريفه « انا انزلناه فى ليلة القدر» كلمه «قدر» دلالت بر تقدير و اندازه گيرى دارد و آيه شريفه « فيها يفرق كل امر حكيم» كه در وصف شب قدر نازل شده است بر تقدير دلالت مىكند |
3- نزول ملائكة و روح :
بر اساس آيه شريفه « تنزل الملئكة والروح فيها باذن ربهم من كل امر» ، ملائكة و روح در اين شب به اذن پروردگارشان نازل مىشوند. مراد از روح آن روحى است كه از عالم امر است و خداى متعال دربارهاش فرموده است « قل الروح من امر ربى» . در اين كه مراد از امر چيست؟ بحثهاى مفصلى در تفسير شريف الميزان آمده است كه به جهت اختصار مبحث به دو روايت در مورد نزول ملائكة و اين كه روح چيست بسنده مىشود : الف ) پيامبر اكرم (ص) فرمود: وقتى شب قدر مىشود ملائكهاى كه ساكن در « سدرة المنتهى» هستند و جبرئيل يكى از ايشان است نازل مىشوند در حالى كه جبرئيل به اتفاق سايرين پرچمهايى را به همراه دارند. يك پرچم بالاى قبر من، و يكى بر بالاى بيت المقدس و پرچمى در مسجد الحرام و پرچمى بر طور سينا نصب مىكنند و هيچ مؤمن و مؤمنهاى در اين نقاط نمىماند مگر آن كه جبرئيل به او سلام مىكند، مگر كسى كه دائم الخمر و يا معتاد به خوردن گوشت خوك و يا زعفران ماليدن به بدن خود باشد ؛ ب) از امام صادق عليه السلام در مورد روح سؤال شد. حضرت فرمودند: روح از جبرئيل بزرگتر است و جبرئيل از سنخ ملائكة است و روح از آن سنخ نيست مگر نمىبينى خداى تعالى فرموده : «تنزل الملئكة والروح» پس معلوم مىشود روح غير از ملائكة است .
4- سلام و امنيت :
قرآن كريم در بيان اين ويژگى شب قدر مىفرمايد: « سلام هى حتى مطلع الفجر» . كلمه سلام و سلامت به معناى عارى بودن از آفات ظاهرى و باطنى است، و جمله « سلام هى» اشاره به اين مطلب دارد كه عنايت الهى تعلق گرفته است به اين كه رحمتش شامل همه آن بندگان بشود كه به سوى او روى مىآورند و نيز به اين كه در خصوص شب قدر باب عذابش بسته باشد. به اين معنا كه عذابى جديد نفرستد و لازمه اين معنا اين است كه در اين شب كيد شيطانها هم مؤثر واقع نشود چنان كه در بعضى از روايات نيز به اين معنا اشاره شده است.
البته بعضى از مفسرين گفتهاند : مراد از كلمه « سلام» اين است كه در شب قدر ملائكة از هر مؤمن مشغول به عبادت بگذرند، سلام مىدهند.
منبع : حسين ملا نوري ، مبلغان