به گزارش خبرنگار مهر در مشهد، بیش از شش میلیون زائر و سه میلیون مجاور همسفر با نسیم و نیایش خود را به ساحت مقدس هشتمین امام همام می رسانند و از راه بهار به زیارت آقای دلشان می شتابند.
زن و مرد، کودک و بزرگ، هر کس می خواهد همرنگ با رویش و رستن با دعا و توسل از خودش دوباره آغاز شود. عاشقان با نسیمی سبز و گلاب و اندود به وسعت کاشی های فیروزه قطره ای در دل دریا، دستانشان را به آسمان کبوتر نشان حرم رضا (ع) رسانده و از ته دل دعا می کنند.
"حلول سال نو در آستان ملکوتی ضامن آهو صفایی دیگر دارد. انگار آدم دوباره متولد شده باشد."
محمد عباسی زائر اصفهانی این ها را می گوید و می افزاید: لحظات سبز دعا و امن یجیب دلها را مصفا می کند. همه عین غنچه دلشان باز می شود.
نقاره زنان
آیین نقاره زنی هر روز صبحگاه و شامگاه توسط 14 نفر به مدت 20 دقیقه انجام می شود.
نقاره زنان 18 تا 80 ساله اند اما با عشق و آرزو 104 پله را طی می کنند و به اتاق مخصوص نقاره در ایوان صحن انقلاب می رسند.
نوای طبل نقاره و شیپور، جان بخش ترین موسیقی روحانی این فضای ملکوتی است که برتر شناخته شده و در آلبوم موسیقی جهان جای دارد.
سلمان نظافت، شاعر نوجوانی است که بهار مشهد را این گونه توصیف می کند: درختهای شهر از خدا بزرگی زمستان با یک خمیازه بلند بیدار شوند. دلم می خواهد با "حول حالنا" مثا درخت دگرگون شوم و با دستانی پر از عطر آلاله ها تا بهار دیگر 365 روز بالندگی را به عموم هدیه کنم.
عمو نوروز
یک قصه قدیمی در خراسان رضوی می گوید: عمو نوروز هر سال روز اول بهار با کلاه نمدی، زلف و رویش حنایی، کمر جین قدک آبی، شال خلیل خانی، شلوار قصب و گیوه تخت نازک از کوه راه می افتاد و عصا به دست می آمد به سمت دروازه شهر.
این قصه حاکی است: بیرون از دروازه شهر هم پیرزنی زندگی می کرد که روز اول بهار، صبح زود پا می شد جایش را جمع می کرد، خانه تکانی و آب جارویش که تمام می شد فرشش را روی ایوان می انداخت و توی یک سینی قشنگ و پاکیزه سیر و سرکه و سماق و سنجد و سیب و سبزی و سمنو می چید.
هما وزیری مربی قصه گویی یکی از دبستان های مشهد می افزاید: در بند بعدی قصه آمده است که پیرزن منقل را آتش می کرد و قلیان می آرود. اما سرش را آتش نمی گذاشت و چشم به راه عمو نوروز می نشست لحظه ای بعد خسته می شد. به خواب می رفت.
وی ادامه می دهد: عمو نورزو که می رسید دلش نمی آمد پیرزن را بیدار کند، یک شاخه گل همیشه بهار از باغچه می چید و می نشست کنارش. یک نارنج از وسط نصف می کرد و یک پاره اش را با قند آب می خورد و می رفت. وقتی آفتاب توی ایوان پهن می شد پیرزن بیدار می شد و می دید مثل هر سال عمو نوروز آمده و او خواب بود.
وی خاطر نشان می کند: در افسانه های فوکللور خراسان آمده که اگر پیرزن و عمو نوروز همدیگر را ببینند دنیا به آخر می رسد.
چهارشنبه سوری های خراسان
بر پا کردن آتش در جمع خانواده، فامیل و محله از رسم و رسومات پا بر جای خراسان رضوی است که همه ساله اجرا می شود.
محمد پوررضا از اهالی فریمان است. او می گوید: در محله ها یا خارج از شهر و پا در منازل، چهارشنبه آخر سال گله به گله، 3 یا 7 بوته آتش برپا می کنیم و آمدن بهار و رفتن زمستان را با گرمای آتش به فال نیک می گیریم. دسته جمعی می خوانیم: "سرخی تو از من / زردی من از تو" با این شور و شادمانی، شام کنار هم می مانیم و معتقدیم تا چهارشنبه آخر سال آینده سلامتی فراخوانده و بیماری و زردی را از خود و خانواده دور ساخته ایم.
وی می افزاید: در این جا هنوز رسم است خاکستر آتش را سر نخستین چهار راه بریزیم و هنگام بازگشت در پاسخ اهل خانه که می پرسند: "کیست؟ از کجا می آیی؟ چه آورده ای؟" می گوییم: "منم. از عروسی آمدم. تندرستی آورده ام.
وی ادامه می دهد: ملاقه زنی و شال اندازی از بام منازل توسط بچه ها و نوجوانان انجام می شود که مرسوم است صاحبخانه در ملاقه یا شال هدیه ای به ملاقه زن یا شال انداز بدهد.
حاجی فیروز
دم دمای عید و بهار، قرمز پوشانی سیه چرده با دایره زنی در دست همه ساله در معابر شهر به خصوص محله های قدیمی و بازارچه های مشهد می چرخند و آوا سر می دهند که: "حاجی فیروزم، سایه روزم.
علیرضا وحیدی، کارشناس تاریخ در این زمینه می گوید: ایرانیان باستان چون عقیده داشتند که ارواح نزدیک های عید باز می گردند تا اهالی منزل خود را ببینند. افرادی با صورتک های سیاه برای تمثیل در کوچه و بازار به آمد و رفت می پرداختند و به این وسیله فاصله میان مرگ و زندگی و هست و نیست را در هم می ریختند.
وی می افزاید: اینان قانون و نظم یک ساله را محو می کردند و بازمانده ی این رسم، آمدن حاجی فیروز یا آتش افروز است که هنوز ادامه دارد.
ماهی قرمز
تنگ های کوچک و بزرگ، آکواریوم های رنگارنگ، جلوی گل فروشی ها و توی تمام معابر شهر مشهد، همه ی بهانه های عید را با خودش می آورد. ماهی قرمز نماد برج سپری شده اسفند "حوت" و نشانه ی زندگی در نوروز باستانی است.
قیمت ماهی قرمز شاید از تمام ملزومات هفت سین ارزان تر باشد، اما طول عمر آنها بین 25 تا 40 سال گزارش شده است.
حسین مرادی یکی از پرورش دهندگان و فارغ التحصیلان آبزیان است. او که شرکت تعاونی گل و گیاه و در کنارش پرورش ماهی نیز دارد می گوید: اگر ماهی قرمز در دست نگهداری شود 25 تا 40 سال زنده می ماند. اما با سهل انگاری ما عمر چند روزه ای بیش ندارد.
وی می گوید: باید 12 ساعت آب تمیز را کنار گذاشت تا لکه اش از بین رفته و هم دمای آب قبلی شود.
همچنین لازم است حداقل دو وعده صبح و شب به آنها غذا داد.
وی می گوید: تنوع غذایی هم لازم است. بنابراین می توان از تخم مرغ آب پز، دل و جگر نپخته ریز شده و نان هم برای تغذیه آنها استفاده کرد.
وی می افزاید: غذا باید به مقداری ریخته شود که ظرف 5 دقیقه خورده شود. تنگ ماهی هم نباید کوچک باشد و بهترین دما هم بین 10 تا 25 درجه سانتیگراد است.
وی می گوید: سر و صدا و تکان های شدید هم باعث سکته ماهی می شود. بنابراین تنگ را باید دور از نور خورشید و سر و صدا نگهداری کرد تا جایی که اختلاف شب و روز برای ماهی قابل لمس باشد.
وی می افزاید: رسم است روز 13 نوروز ماهی ها در رودخانه یا حوض های شهری رها می شوند که این کار نیز اکوسیستم آنها را بر هم زده و باعث مرگ ماهیها خواهد شد.
تخم مرغهای رنگین
از ملزومات پر نقش و نگار هفت سین در خراسان رضوی تخم مرغ های رنگین "نماد نژاد و زایندگی" است.
گلاب مقدم خانم هنرمندی است که از محل نقش و نگارینه های تخم مرغ شب عید درآمد خوبی دارد.
وی می گوید: هر چند در سال های اخیر تخم مرغ های بسته بندی شده پلاستیکی ساخت جین با نگارینه های متفاوت فرهنگی البته با قیمتی گزاف 20 هزار ریال در بازار ارایه شده و هنرمندان ایرانی را دلسرد کرده است، اما من با عشق به این کار و به لحاظ بازگشت به خاطرات دوران کودکی همچنان این هنر را ادامه می دهم.
وی که کلاس آموزشی نیز در این رابطه برگزار کرده است ادامه می دهد: تخم مرغ ها را می شود با رنگ های طبیعی مثل پوست پیاز - لبو - یا دانه های رنگی آذین کرد.
او از مادر بزرگ آموخته که می شود تخم مرغ ها را لای پوست خشک پیاز قرمز پیچاند و باغ محکم بست و درون آب جوش قرار داد یا با رنگ و اسفنج روی آن ها را نقش های زیبای ایرانی و تبه جقه نشاند.
شیرینی خانگی
زنان هنرمند خراسان رضوی به خصوص سبزواری ها 40 سال است شیرینی سفره هفت سین خود را هنرمندانه و گروهی طبخ می کنند. آن ها معتقدند زن با سلیقه کسی است که شیرینی خانگی به میهمان نوروزی تعارف کند.
فرزانه نبی هاشمی که سال هاست بر این هنر دارد می گوید: قدیم ها از یک ماه مانده به عید همه دور هم جمع می شدیم و شیرینی یک خانواده را طبخ می کردیم. بعد از اتمام کار دسته بندی به منزل فامیل بعدی می رفتیم.