روسیه؛ از میل به غرب تا نگاه دوگانه به بیداری اسلامی

در بین این گروه رفتارهای قدرت های بزرگ و مهم که رفتار و کنش های آنها در سطح منطقه ای و جهانی با تاثیرات بیشتری همراه است از مسائل مهم و تاثیر گذار در تحولات جهانی بشمار می رود. روسیه بعنوان یک قدرت جهانی و منطقه ای هر سال آبستن تحولات مهمی است.
 

سال 89 روسیه دو تحول مهم را به عنوان یک قدرت جهان پشت سر گذاشت. این کشور علاوه بر چالش با تحولات داخلی رویکردی غرب گرایانه را در پیش گرفت. روسیه سال گذشته تلاش کرد تا با امتیازدهی به غرب بویژه آمریکا، واشنگتن را در کل از اهداف بلند خود در اروپا بویژه در حوزه سیستم دفاع موشکی که مورد مخالفت روسیه است منصرف کند. اما به دلیل نهادینه شدن تفکرات دوران جنگ سرد در افکار سیاسی این کشور در هیچ شرایطی نمی تواند به اهداف آمریکا در این باره خوش بین باشد لذا این بدبینی ها و بدگمانی حتی پس از نشست چندی پیش ناتو در لیسبون و اعلام تبلیغاتی این که سازمان پیمان آتلانتیک شمالی تمام شرایط روسیه را درباره سامانه دفاع موشکی پذیرفته، نتوانست به این بدبینی ها بین واشنگتن و مسکو پایان دهد.
 

روسیه همچنین سال گذشته توانست پیمان استارت را با آمریکا امضا و آن را به مرحله اجرا برساند. بر اساس این توافق دو کشور در پیمان استارت 3 متعهد شدند که ظرف 7 سال آینده، شمار کلاهک های هسته ای خود را از 2200 به 1550 عدد کاهش داده و نیز تعداد سیستم های حامل موشک را نیز به 700 عدد برسانند.
 
این پیمان که در آوریل سال 2010 توسط روسای جمهوری آمریکا و روسیه در شهر پراگ به امضا رسید، برای اجرایی شدن نیازمند تصویب در مجالس هر دو کشور بود که سنای آمریکا پیش از آغاز سال نو میلادی با این پیمان موافقت کرده و چند هفته پس از آن نیز دومای دولتی روسیه اجرای استارت 2 را به تصویب رساند.
 

تلاش برای جلب حمایت غرب

روسیه همچنین در سالی که گذشت تلاش فراوانی برای جلب حمایت غرب و آمریکا برای عضویت در سازمان تجارت جهانی بعمل آورد. "میخاییل لئونتیف" سردبیر مجله "اودناکو" در تحلیلی در این ارتباط بر روی پایگاه اینترنتی خبری KM می نویسد: سازمان تجارت جهانی به وسیله ای برای اعمال فشار سیاسی از سوی غرب تبدیل شده و روسیه علیرغم قربانی کردن بهترین منافع خود باید تا ابد پشت درهای عضویت آن بماند.
 

وی با اشاره به گفتگوهای روسیه و آمریکا برای عضویت در WTO می گوید: ‌ممکن ‌است ‌در ‌آینده ‌نزدیک ‌یک ‌ابرقدرت جدید روی صحنه سبز ‌شود ‌و ‌از ‌ما ‌خواست‌‌هایی داشته باشد ‌که ‌ما ‌هرگز ‌نتوانیم ‌اجرا ‌کنیم. ‌لذا "ماکسیم ‌مدودکف" ‌مذاکره ‌کننده اصلی ‌روسیه ‌در ‌این ‌زمینه ‌پیر ‌خواهد ‌شد ‌ولی ‌روسیه ‌هنوز ‌عضو ‌سازمان ‌نخواهد ‌شد. ‌مأموریت ‌او ‌در ‌این ‌زمینه ‌بی ‌پایان ‌است ‌و ‌او ‌می‌‌تواند ‌نگران ‌اشتغال ‌خود ‌نباشد.
 

سردبیر مجله "اودناکو" می گوید: ‌وعده ‌عضویت ‌در ‌سازمان ‌تجارت ‌جهانی ‌که ‌آمریکا ‌به ‌ما ‌پیشنهاد ‌می‌‌کند، ‌یکی ‌از ‌آن ‌مبادلات ‌بی‌ارزش ‌کلاسیک ‌آمریکایی ‌است ‌که ‌ما ‌بارها ‌دیده‌ایم. مسئله این است که اگر روسیه عضو این سازمان شود، آمریکا این وسیله فشار را از دست خواهد داد. آنها به همین علت ما را اذیت خواهند کرد تا بفهمند که ما تا چه اندازه‌ای حاضریم از منافع خود دفاع کنیم. اگر واشنگتن متوجه شود که ما حاضریم از هر چیزی بگذریم تا عضو این سازمان بی مصرف شویم، ممکن است ما را به عضویت آن قبول کنند. ولی این مسئله امروز و فردا نیست.
 

به عقیده تحلیلگران عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی، سپر مشکی آمریکا در اروپا، مسئله تسلیحات راهبردی و دیگر چالش های بین دو طرف همچنان باقی خواهد ماند. اگر بدبینانه به قضیه نگاه کنیم و نقش تلاش نخست وزیر این کشور را در مامور کردن مدودف برای از بین بردن اختلافات با غرب را صرفاً تبلیغات بدانیم و ممکن است روسیه با غربگرایی مدودف تکرار تاریخ آخرین روزهای شوروی سابق باشد.
 
 
تحولات منطقه و رفتار دوگانه روسیه

تحولات اخیر در منطقه شمال آفریق و خاورمیانه که از آن به بیداری اسلامی یاد می شود مسکو را در وضعیت دو راهی قرار داده است. این کشور در پی این تحولات از دو جهت در پیچ دو راهی گیر کرده است.
 
روسیه از زمان آغاز قیام های مردمی در تونس، مصر و هم اکنون در لیبی رفتاری محتاطانه در پیش گرفته است و بجز در موارد جزئی مثلاً بیانیه مشترک "سرگئی لاوروف" که آن هم به همراه "کاترین اشتون" همتای اروپایی خود منتشر کرد و در آن قلع و قمع معترضین در لیبی محکوم شد بود، این کشور به هیچ وجه حتی آن وجهه ظاهری را در زمینه حقق بشر نیز رعایت نکرده و ابدا آشکارا و قاطعانه کشتار ملت های مسلمان به دست حاکمان خود را مورد نکوهش قرار نداد و علناً نگرانی خود را از این قیام ها اعلام و مردم این کشورها را با توصیف های غیر استاندارد مورد خطاب قرار داده است.
 

       
     
 
البته دلیل روشن و پاسخی مشخص برای این حرکت روسیه می توان عنوان کرد. اینکه روسیه کشوری است که بخشی مهمی از ملت آن را مسلمانان تشکیل می دهند و این کشور بیم از آن دارد که چنین بیداری اسلامی الگویی نیز برای مسلمانان قفقاز شود و آنها در تلاش بر آیند تا از زیر سلطه مسکو خارج شوند.
 
رئیس جمهوری روسیه روز 3 اسفند با متعصب خواندن مردمی که علیه دیکتاتورهای مستبد و سرکوبگر در کشورهای عربی خاورمیانه و شمال آفریقا قیام کرده اند، درباره روی کار آمدن دولتی با اراده مردمی ابراز نگرانی کرد. رسانه های روسی به نقل از "دیمیتری مدودف" نوشتند : این حرکتها علاوه بر تضعیف ثبات منطقه، جهان عرب را برای چندین دهه با آتش ناآرامی روبرو خواهد کرد.
 
ماجرا به همین جا ختم نشد علاوه بر رسانه های روسیه که روی کار آمدن اسلامگرایان در کشورهای عربی و شمال آفریقا را به عنوان یک تهدید معرفی می کردند ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه نیز از تحولات ابراز نگرانی کرد.
 
شبکه تلویزیونی العربیه، گفت: ولادیمیر پوتین از تحولات اخیر لیبی ابراز نگرانی و اعلام کرد که قیام مردمی در جهان عرب بر منطقه قفقاز تاثیر خواهد گذاشت.
 

رویای غوطه خرس روسی در "پترو دلار"ها
علیرغم موضع مخالف روسیه در برابر قیام های مردمی اما یک چیز این کشور را آرام می کرد و به آن تسکین می داد و آن افزایش بهای نفت بود. پترو دلارها همیشه روس ها را آرام می کرده و این بار نیز نقش خود را در این عرصه ایفا کرد. با وجود نگرانی شدید مسکو از قیام های مردمی و الگو گیری مردم قفقاز از این تحرکات اما این کشور نتوانست خوشحالی خود را از این حرکات که منجر به افزایش قیمت نفت شد مخفی نگاه دارد.

     
   
 
روزنامه نزاوسیسمایا چاپ روسیه در مطلبی عنوان کرد که خطر کاهش صادرات نفت و گاز از کشورهای بی ثبات آفریقایی برای روسیه وضعیت کم‌ نظیری ایجاد کرده که این کشور در صدد بهره برداری از آن است.

در این مطلب به نقل از اظهارات چندی پیش ‌ولادیمیر ‌پوتین ‌نخست ‌وزیر ‌روسیه ‌در ‌جریان ‌سفر ‌خود ‌به ‌بروکسل آمده است: ‌اگر ‌خطوط ‌لوله ‌روسی ‌جریان ‌شمالی ‌و ‌جریان ‌جنوبی ‌تا ‌کنون ‌ساخته ‌شده ‌بودند، ‌در ‌شرایط ‌اوضاع ‌پیچیده ‌خاورمیانه ‌به ‌تأمین ‌انرژی ‌برای ‌اروپا ‌کمک ‌می‌‌کردند. ‌
 
پوتین گفت: ‌در ‌حال ‌حاضر ‌در ‌لیبی ‌شرایط ‌مناسب ‌برای ‌کار ‌وجود ‌ندارد. ‌چه ‌کسی ‌حاضر ‌است ‌آنجا ‌برود؟ ‌ما ‌شهروندان ‌خود ‌را ‌از ‌آنجا خارج می کنیم. باید ‌ببینیم ‌فرآیندهای ‌جاری ‌در ‌شمال ‌آفریقا ‌چگونه ‌پایان می‌یابد ‌که ‌بر ‌همین ‌اساس ‌تصمیمات ‌خود ‌را ‌اتخاذ ‌خواهیم ‌نمود.
-------------------------
حسین امیری