به گزارش خبرنگار مهر در خرم آباد، بیرون زدن زبانه های آتش از دل صخره های منطقه رومشکان شهرستان کوهدشت و نگرانی کشاورزان منطقه از آتش سوزی در زمینهایشان شاید اولین جرقه در زمینه وجود میدان گازی در این شهرستان بود که پس از پیگیریهای صورت گرفته کارشناسان این احتمال را تایید کردند.
این در حالیست که پیش از این نیز در حدود 10 کیلومتر دورتر از محلی که زبانه های آتش بیرون می زند برخی عملیاتهای اکتشاف نفت و گاز صورت گرفته است که کارشناسان زمین شناسی ارتباط خروج این گازها با این عملیات اکتشاف را محتمل می دانند.
به هر حال خبرنگار مهر در راستای اطلاع از دلایل خروج زبانه های آتش از صخره های اطراف رومشکان با کارشناسان زمین شناسی استان گفتگوهایی صورت داده است که مشروح آن در ذیل می آید.
دکتر پازوکی: خروج زبانه های آتش منشا گازی دارد و ناشی از اکتشافات منطقه است
دکتر امیر پازوکی دکترای زمین شناسی در این رابطه معتقد است که خروج زبانه های آتش در منطقه به طور قطع منشا گازی دارد و می گوید: با توجه به اینکه در اطراف این منطقه اکتشاف های نفتی در حال انجام است و هر جا که نفت باشد گاز هم هست این موضوع به احتمال قوی به این اکتشافات مرتبط است.
وی ادامه داد: حفاریهای انجام شده در منطقه موجب خروج گازها از روزنه ها و بالا آمدن آنها به سمت زمین و در نتیجه شعله ور شدن آنها شده است.
این کارشناس زمین شناسی با بیان اینکه این گاز از طبقات پایین زمین به سطح زمین آمده است، یادآور شد: با توجه به اینکه لایه اول گاز است به احتمال قوی در منطقه نفت نیز وجود دارد.
دکتر پازوکی در مورد اثرات زیست محیطی این پدیده در منطقه نیز به خبرنگار مهر گفت: با توجه به اینکه این گازها پس از خروج از زمین مشتعل می شوند مشکل خاصی برای مردم و ساکنان و محیط زیست منطقه ایجاد نمی کنند.
وی با تاکید بر اینکه به لحاظ زیست محیطی در این زمینه نگرانی وجود ندارد، یادآور شد: البته این گاز سرمایه ملی است که باید هرچه سریعتر در راستای استفاده از آن عملیات مهار صورت گیرد.
دو احتمال دکتر احمدی پور در مورد خروج گاز در منطقه
و اما دکتر محمدرضا احمدی پور دکترای زمین شناسی و از متخصصان در این زمینه دو احتمال را در رابطه با خروج این گازها مطرح می کند. وی که با خبرنگار مهر گفتگو می کرد در این رابطه اظهار داشت: یکی از موارد محتمل خروج گاز از چاه در حال حفاری است که باید توسط کارشناسان این موضوع بررسی شود.
وی ادامه داد: یکی دیگر از احتمالات این است که در همان منطقه ای که گاز از دل صخره ها خارج می شود احتمال وجود یک منبع سوخت فسیلی وجود دارد که بازهم در این زمینه باید مطالعات لازم صورت گیرد.
دکتر احمدی پور با تایید وجود منبع گازی و نفتی در این منطقه، یادآور شد: البته وسعت این میدان باید توسط مطالعات تعیین شود که این مطالعات نیز هزینه بر بوده و نیازمند صرف هزینه های میلیاردی است.
وی یادآور شد: اول باید از این موضوع مطمئن شویم که گاز نشت یافته مربوط به چاه در حال حفاری نیست بعد به سراغ گزینه های بعدی برویم.
در منطقه به طور قطع یک منبع سوخت فسیلی وجود دارد
دکتر احمدی پور معتقد است که در صورتیکه این گاز مرتبط به چاه در حال حفاری نباشد موضوع پیچیده تر خواهد شد، خاطرنشان کرد: اینکه در این منطقه یک منبع فسیلی وجود دارد مورد تایید است چرا که حجم بالای نفت را گاز تشکیل می دهد و این گاز در منطقه از طریق شکافها در حال بیرون آمدن است.
وی ادامه داد: در محلهایی که عملیات اکتشاف نفت و حفاری چاه صورت می گیرد بدنه چاه به وسیله گچ و نمک پوشانده می شود که گاز حرکت نکند اما ممکن است در هنگام حفاری مقداری از این موانع برداشته شده و این امر موجب نشت گاز شده باشد.
این کارشناس مسائل زمین شناسی ادامه داد: احتمال دیگری که وجود دارد این است که در حین حفاری انحراف پیش آمده باشد که این امر نیز موجب نشت گاز به این منطقه شده است.
دکتر احمدی پور به فاصله بیش از 10 کیلومتری محل نشت گاز با محل حفارهای اشاره می کند و ادامه می دهد: این موضوع احتمال دیگری را نیز مطرح می کند که یک مخزن دیگر گازی در این منطقه وجود داشته باشد.
گازی که از دل صخره ها بیرون می آید گاز طبیعی است
وی با تاکید بر اینکه گازی که از دل صخره های منطقه بیرون می آید گاز طبیعی است، ادامه داد: این گاز از یک منبع به بیرون فوران می کند که حجم و وسعت آن معلوم نیست و باید مطالعات در این زمینه انجام شود.
نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که عملیات اکتشاف نفت در 10 کیلومتری محل خروج گاز تا عمق نزدیک به دو هزار و 600 متری صوت گرفته است در صورتیکه کارشناسان معتقدند که احتمال کشف نفت حداقل در عمق شش هزار متری وجود دارد.
دکتر احمدی به این شائبه اینگونه پاسخ می دهد: چاههای نفت معمولا در عمق 6 تا هفت هزار متری زده می شوند که هرچه از سمت جنوب به سمت استان لرستان بیائیم با توجه به کاهش ضخامت آهک آسماری این عمق کمتر می شود.
وی البته با تاکید بر اینکه نشت گاز از محل حفاری چاه نفت در حد یک احتمال است، یادآور شد: این تنها مطالعات است که می تواند ما رابه یقین در مورد محل وجود این منبع گازی برساند.
دکتر زمانیان: خروج گاز نشان دهنده یک میدان نفتی است
دکتر حسن زمانیان از دیگر کارشناسان زمین شناسی استان لرستان که دارای دکترا در این حوزه است، اظهارات دیگری دارد.
وی معتقد است تا زمانیکه جزئیات لازم از این پدیده گردآوری نشود نمی توان نظر قطعی در زمینه وسعت این میدان گازی و منشا آن داد.
دکتر زمانیان که در گفتگو با خبرنگار مهر سخن می گفت، خاطرنشان کرد: خروج گاز از دل زمین به طور یقین نشان دهنده یک میدان گازی است.
وی تصریح کرد: اگر در نزدیکی این منطقه اکتشاف نفتی صورت نگرفته باشد این موضوع می تواند به دلیل شکستگی هایی باشد که در زمین ایجاد شده و حال این گاز به سطح زمین راه پیدا کرده است.
احتمال نشت گاز بر اثر شکستگی زمین در منطقه
دکتر زمانیان اولین احتمال در این زمینه را مرتبط با اکتشافات گاز در منطقه می داند و یادآور می شود: اگر در این زمینه کاری انجام نشده باشد به احتمال قوی موضوع نشت گاز ناشی از شکستگی زمین است.
از وی در مورد فاصله 10 کیلومتری محل حفاری چاه نفت با محل نشت گاز می پرسیم و اینکه آیا این موضوع ممکن است به هم ارتباط داشته باشد. این کارشناس در پاسخ به این سوال می گوید: این فاصله، فاصله کمی نیست و به اعتقاد من احتمال نشت گاز از این محل ناشی از حفاری انجام شده در 10 کیلومتری محتمل نیست.
دکتر زمانیان ادامه داد: البته این موضوع به این امر وابسته است که حفاری چاه نفت به صورت افقی یا مایل صورت گرفته باشد که اگر حفاری به صورت مایل باشد احتمال تاثیر وجود دارد.
وی خاطر نشان کرد: به اعتقاد من تا زمانی که اطلاعات دقیقی از وضعیت زمین شناسی منطقه و حجم ذخایر به دست نیاید نمی توان در این زمینه پیش بینی هایی را مطرح کرد.
به هر حال با استناد به سخنان سه کارشناس یاد شده وجود منبع گازی در این منطقه قطعی است که میزان، گستردگی، حجم و دلیل نشت گاز باید مورد بررسی کارشناسی صورت گیرد تا ابعاد بیشتری از این موضوع روشن شود.
مدیرکل مدیریت بحران لرستان: دلیل نشت گاز اکتشافات نفتی در منطقه است
در نهایت مدیرکل ستاد حوادث غیرمترقبه استان لرستان در این زمینه اظهارات متفاوتی دارد.
رضا آریایی در گفتگو با خبرنگار مهر در خرم آباد اظهار داشت: ما در استان لرستان و به ویژه دو شهرستان کوهدشت و پلدختر تشکیلات زمین شناسی را داریم که در طاقدیس های آنها محلی برای ذخیره نفتی وجود دارد.
وی ادامه داد: این در حالیست که سنگ پوشش لایه های نفتی معمولا ریزدانه ها هستند و وجود آهک های آسماری و تشکیلات شهبازان در محل و بالا بودن تخلل این سازندها شرایطی را ایجاد می کند که بعد از انجام عملیات حفاری با شکست لایه های سنگ پوشش گاز به لایه های متخلل فوقانی و در نهایت سطح زمین نشت پیدا کند که این گاز در تماس با مواد مشتعل شعله ور می شود.
آریایی ادامه داد: این امر کاملا طبیعی بوده و برای مدت کوتاهی تا انجام عملیات مهار در هنگام اکتشاف در همه چاههای نفت وجود دارد ولی بعد از مدتی با انجام تمهدیدات لازم توسط شرکت حفار نشت گاز به طور کامل متوقف می شود.
مدیرکل مدیریت بحران استان لرستان یادآور شد: ما در بعضی نقاط ایران هنگام عملیات اکتشاف شاهد نشت نفت یا قیر به سطح زمین هستیم که البته در استان لرستان تنها شاهد نشت گاز بوده ایم.
منطقه تحت تاثیر آتش سوزی در کنترل کارشناسان وزارت نفت
آریایی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه اکیپ شرکت نفت مستقر در منطقه دارای کارشناسان مجرب و مجهز به کلیه تجهیزات است، منطقه تحت تاثیر آتش سوزی کاملا کنترل شده است و امکان وقوع حادثه در این منطقه به حداقل رسیده است.
وی با تاکید بر اینکه مهار گاز نشت شده دارای فرآیند تخصصی است که در حیطه کار کارشناسان وزارت نفت است، یادآور شد: همچنین منطقه نشت گاز دارای پوشش گیاهی است که با گرم شدن هوا حداکثر ظرف 15 روز آینده پوشش گیاهی منطقه خشک می شود که مستعد آتش سوزی است که در این زمینه کارشناسان وزارت نفت تاکید کرده اند که محل نشت گاز در کنترل کامل قرار دارد و مشکلی رخ نخواهد داد.
مدیرکل مدیریت بحران استان لرستان با تاکید بر اینکه در مرحله اکتشاف نفت این اتفاقات طبیعی است، ادامه داد: بعد از مدت کوتاهی نشت گاز در منطقه مهار خواهد شد.
رد احتمال نشت گاز ناشی از فرآیند تکنوتیکی
آریایی در مورد احتمال نشت گاز در پی شکستگی زمین نیز گفت: ما در هفته های اخیر در سطح منطقه زلزله ای نداشته ایم که بگوییم نشت گاز حاصل یک فرآیند تکنوتیکی بوده است.
وی با اشاره به آغاز نشت گاز ظرف چند روز اخیر، گفت: آخرین زلزله های رخ داده در منطقه در سال گذشته بوده که شکستگی زمین در آن زمان و وقوع نشت گاز در سالجاری این احتمال را رد می کند.
وی با اشاره به حفاریهای صورت گرفته تا عمق دو هزار و 600 متری گفت: برآورد می شود که در منطقه کوهدشت ظرفیت برداشت روزانه تا 10 هزار بشکه نفت وجود داشته باشد.
آریایی با تاکید بر اینکه مخازن نفت و گاز منطقه مخازن بزرگی نیستند، بیان داشت: به اعتقاد ما نشت گاز در منطقه رومشکان با حفاریهای انجام شده ارتباط مستقیم دارد که حداکثر ظرف مدت زمان 12 روز آینده مهار خواهد شد.
بنابر این گزارش در حال حاضر عملیات اکتشاف نفت در شهرستان کوهدشت توسط شرکت اکتشافی "سی ان پی سی" وابسته به شرکت نفت متشکل از کارشناسان ایرانی و چینی مستقر در منطقه در حال انجام است. این در حالیست که گفتگو با کارشناسان چینی در این رابطه به دلیل عدم حضور در منطقه میسر نشد.
این در حالیست که از 28 فروردین ماه سالجاری تاکنون به اعتقاد مدیرکل مدیریت بحران استان لرستان به دلیل انجام عملیات اکتشافی و حفر چند حلقه چاه در دامنه کوههای اطراف منطقه رومشکان گاز طبیعی از دل زمین بیرون می زند که این امر موجب ایجاد زبانه های آتش در چندین نقطه شده است.
...............................................
گزارش: صدیقه حسینی
عکاس: بهادر عبدی