به گزارش خبرنگار مهر، آلودگی هوا، شیوع بیمارهای تنفسی و عوارض اجتماعی ناشی از ترافیک‌های سنگین در خیابانهای کلان شهر مشهد، راهکارهایی مثل توجه به دوچرخه‌سواری را اجتناب ناپذیر کرده است.
امروزه در مدیریت ترافیک شهری دوچرخه نقش مهمی دارد، چرا که دوچرخه نسبت به وسایل نقلیه دیگر ارزان تربوده و نیازی به سوخت ندارد، آلودگی صوتی و زیست محیطی نداشته و فضای کمی اشغال می کند.
در صورتی که دوچرخه سواری عمومیت یابد گامی در راه بهبود سلامت جسمی جامعه است، به علاوه اینکه طیف سنی وسیعی را شامل می شود و حوادث آن کم خطرتر است.
شاید بعضی‌ها آنقدر به تردد با وسیله شخصی‌شان عادت کرده‌اند که رفت وآمد با دوچرخه برایشان قابل تصور نیست و فکر می‌کنند در روزگار مدرن امروزی، کمتر کسی حاضر می‌شود با این وسیله در شهر تردد کند.
آنچه در باره آن تردید وجود ندارد این است که این وسیله مفرح و کوچک، پاک‌ترین وسیله حمل و نقل شهری است و می‌تواند با ورود به خیابانهای مشهد، رنگ آسمان شهر‌شلوغ و پر دود و ترافیکی چون مشهد را دوباره آبی کند.
نسخه مناسب
در سال‌های اخیر دراین شهر تلاش‌های گسترده ای برای کاهش آلودگی هوا انجام شده که از آن جمله می توان به احداث و توسعه قطارشهری اشاره کرد.
همچنین تسهیلاتی چون ایجاد خطوط تندرو اتوبوسرانی که باعث استقبال بالای شهروندان از وسایل حمل و نقل عمومی و درنتیجه موجب کاهش استفاده از خودروهای شخصی توسط شهروندان شده است ، تاثیرنسبی در کاهش آلودگی هوای داشته، اما با توجه به افزایش تعداد خودروها مشکل آلودگی هوا در کلان شهر مشهد هر ساله پیچیده تر می شود.
کارشناسان حمل و نقل معتقدند استفاده از دوچرخه با توجه به تأثیر چشمگیری که در کاهش آلودگی هوا دارد به شرط برنامه‌ریزی دقیق، احداث زیرساخت ها و تشویق افراد به استفاده از آن، می تواند جایگزینی بسیار مطلوب و مناسب برای سایر وسایل نقلیه باشد.
از این رو به نظر می رسد، فرهنگ سازی مناسب به منظور استفاده از دوچرخه و نیز ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده در این بخش از سویی و کنترل مدیریت صحیح مسیرهای ویژه دوچرخه از سوی دیگر، ضمن حل بسیاری از مشکلات ترافیکی در سطح معابر، کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت، صرفه جویی در زمان و انرژی را به دنبال خواهد داشت.
سهم ناچیز از 4 میلیون سفر
در حالی روزانه چهار میلیون و 225 هزار سفرکامل در سطح شهر مشهد انجام می شود که براساس آمار سال گذشته تنها شش درصد نفر سفرها در مشهد با دوچرخه انجام گرفته است .
این در حالی است که مطالعات نشان می دهد، حداقل 60 درصد خودرو ها در این شهرتک سرنشین هستند، حال اگر تنها نیمی از این افراد تصمیم بگیرند که با دوچرخه در شهر تردد کنند، مطمئنا تاثیر قابل توجهی در کاهش آلودگی هوا، حجم ترافیک شهری و سلامتی همشهریانشان خواهند داشت.
اما اکنون این پرسش مطرح می شود که چه عواملی باعث شده تا چرخهای دوچرخه در این شهر نچرخد؟
تقریبا پای ثابت اکثر مشکلاتی که در کشورمان وجود دارد، مانعی به نام نبود فرهنگ صحیح مصرف است.
در مورد استفاده نکردن از دوچرخه در حمل‌ونقل نیز در کشورمان مشکلات جدی وجود دارد؛ بررسی ها نشان می دهد بعضی از شهروندان همچنان استفاده از دوچرخه را در ترددهای روزانه عیب می دانند.
این همان نکته ای است که رضا افرآسیابی یکی از کارشناسان حمل ونقل عمومی در گفتگو با مهر به آن اشاره می کند.
او می گوید: اگر مسئولان مشهد برای حضور در محل کار از دوچرخه استفاده کنند، کمک موثری به این موضوع کرده اند.
وی با بیان اینکه استفاده از دوچرخه به هیچ عنوان عیب نیست، می افزاید: برای تبیین فرهنگ دوچرخه سواری، باید این کار را از ادارات آغاز کنیم، به این منظور لازم است با ارایه تسهیلاتی از کارمندان که مسیر کوتاهی تا محل کار خود دارند، بخواهیم به جای استفاده از سرویس های اداری از دوچرخه استفاده کنند.
وی با بیان اینکه درانگلستان، چین و بعضی از کشورهای دیگر تعدادی قابل توجهی از مدیران رده بالای این کشورها از دوچرخه برای رفتن به محل کار استفاده می‌کنند، می گوید: شهرداری‌ها به عنوان قوی‌ترین نهاد عملیاتی در یک شهر می‌توانند با اختصاص بودجه‌هایی نسبت به ایجاد مسیر های ویژه و واگذاری دوچرخه به مردم حتی به صورت رایگان اقدام کنند.
افرآسیابی می افزاید: احداث ایستگاههای ویژه دوچرخه‌سواران نیز از جمله اقداماتی است که شهرداری‌ها می‌توانند عهده‌دار آن باشند، چراکه مشکل نبود راه ایمن در معابر مشهد نیز به مانعی جدی در مقابل توسعه دوچرخه‌سواری در این شهر تبدیل شده است.
این کارشناس تصریح می کند: وضعیت فعلی حتی به‌گونه‌ای شده است که اگر کسی با دوچرخه در خیابان تردد کند، خانواده‌اش ضمن اعتراض به او به دلیل انجام این کار از او می‌خواهند برای اینکه جان خود را از دست ندهد، این کار را تکرار نکند.
شاید به همین دلیل باشد که رئیس پلیس شهر مشهد معتقد است: در حال حاضر اجرای طرح دوچرخه سواری در برخی از خیابان‌ها با توجه به حجم بالای ترافیکی امکان پذیر نیست.
حمیدرضا جعفری بر ضرورت اجرایی شدن مطالعات طرح دوچرخه‌سواری در مشهد، تاکید کرده و می افزاید: اجرای این طرح باید در خیابان‌ها و معابری انجام شود که عرصه و فضایی کافی برای قرار دادن مسیر ویژه دوچرخه را داشته باشند.
وی اظهار می دارد: تامین امنیت سلامت دوچرخه سواران در خیابانهای پایتخت معنوی ایران منوط به اختصاص فضای ویژه برای دوچرخه‌سواران است.
جعفری می گوید: به منظور اجرایی شدن طرح دوچرخه سواری، باید بررسی های لازم در خیابانهای محدوده طرح دوچرخه سواری از نظر میزان بار ترافیکی صورت پذیرد.
120کیلومتر حمل و نقل پاک
در ایران طبق قانونی که چند سال پیش در سازمان مسکن و شهرسازی کشور تصویب شد، ایجاد خط ویژه دوچرخه برای شهرهای بالای 50 هزار نفر جمعیت الزامی شده که این طرح در شهرهای بزرگی مثل مشهد در حال اجراست.
در این باره مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری مشهد از پیشرفت 85 درصدی اجرای مسیر دوچرخه در این شهر خبر می دهد.
مهدی امامی در گفتگو با مهر با اشاره به استقبال مردم مشهد از ایستگاه های دوچرخه سواری می گوید: اجرای مسیر ویژه دوچرخه در خیابان کوهسنگی تا میدان شریعتی مشهد در دستور کار سازمان حمل ونقل و ترافیک شهرداری مشهد قرار گرفته است که در محدوده خیابان کوهسنگی تا میدان شریعتی نصب علائم و خط کشی‌ها به پایان رسیده است.
وی در ارتباط با اولویت‌های اجرای این طرح در خیابان‌ها و معابر مشهد تاکید می کند: در راستای افزایش مسیرهای ویژه دوچرخه اجرای این طرح در خیابان احمدآباد توسط پیمانکار در حال اجرا است.
وی با اشاره به برنامه پنج ساله طرح مسیرهای ویژه دوچرخه در مشهد اظهار می دارد: در برنامه پنج ساله این طرح مقرر شده است که در این کلانشهر حدود 120کیلومتر مسیر ویژه دوچرخه ایجاد شود که با اختصاص اعتبارات لازم سالانه 20 کیلومتر مسیر دوچرخه ایجاد می‌شود.
مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری مشهد در خصوص میزان پیشرفت این طرح تصریح می کند: هم اکنون حدود 15کیلومتر مسیر ویژه دوچرخه‌سورای ایجاد شده است که با توجه گسترش آلودگی‌های زیست‌محیطی، اجرای این طرح نقش بسزایی در توسعه حمل و نقل پاک در کلان شهرهایی نظیر مشهد خواهد داشت.
وی می افزاید: به منظور استفاده ایمن و آسان دوچرخه‌سواران 13 ایستگاه اصلی کرایه دوچرخه هریک با ظرفیت 40 دوچرخه و 24 ایستگاه فرعی کرایه دوچرخه با ظرفیت 20 دوچرخه در حدود شبکه پیوسته دوچرخه‌سواران مشهد به همراه سیستم متناسب کرایه دوچرخه پیش بینی شده که برخی از آنها به بهره برداری رسیده است.
شهر دوچرخه‌ها
به راحتی می توانید با دوچرخه سواری موجب کاهش چربی های اضافی بدنتان و تقویت قلب و پائین نگهداشتن فشار خونتان شوید، انرژی تان را بالا ببرید، تنش های روزمره ناشی از فشار کاری و زندگی تان را کاهش بدهید و در پایان روز به یک آرامش نسبی برسید.
می توان گفت دوچرخه سواری یکی از معدود ورزش هائی است که می توانید ساعت ها به آن بپردازید و انرژی زیادی را مصرف کنید و وزنتان را پائین بیاورید.
این اظهارات بخشی از گفته های یک کارشناس ورزش همگانی است.
علی رضوانی به خبرنگار مهر می گوید: مردم باید به این نکته توجه داشته باشند که اگر برای خرید دوچرخه هزینه نکنند، سال های آینده عمرشان، باید بهای این کم تحرکی را به نحو سنگین تری بپردازند.
وی می افزاید: مدرسه و دانشگاه و بعضی از مراکز دیگر می تواند بهترین گزینه برای شروع این فرهنگ سازی باشد، وقتی دانشجو و دانش آموزان ببینند که استادان و معلمان با دوچرخه تردد می کنند، می تواند در تصمیم آنان برای انتخاب وسیله نقلیه تاثیر قابل توجهی داشته باشد.
وی با بیان این که مشهد قابلیت بالای برای تبدیل به شهر دوچرخه‌ها دارد، می گوید: گسترش دوچرخه سواری و نهادینه کردن آن در فرهنگ عبور و مرور شهروندان از ارزش‌های ماندگار و مؤثر در جامعه شهری است.
رضوانی می افزاید: با توجه به نقش مطلوب دوچرخه سواری بر سلامتی جامعه و تاثیرات مفید آن بر کاهش معضلات و مشکلات مربوط به تراکم خودروها و بهبود وضعیت ترافیک، مشارکت و همکاری نهادهای فرهنگی از جمله صدا و سیما، تربیت‌بدنی، آموزش و پرورش، مؤسسات و تشکل های غیردولتی ضروری است .
وی ادامه می دهد: باید علاوه بر توسعه حمل ونقل عمومی به فکر ایجاد فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه بدون دود و آلودگی باشیم، زیرا تنها وسیله نقلیه ارزان و بدون آلودگی صوتی و هوا دوچرخه است؛ وسیله‌ای که در کشورهای دیگر گاهی به عنوان تاکسی‌های 5 تا 6 نفره هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به نظر می رسد "الگو سازی" و "فرهنگ سازی" به منظور استفاده از دوچرخه و تبدیل آن به بخشی از فرهنگ شهرنشینی، ضمن حل بسیاری از مشکلات ترافیکی و افزایش سطح سلامت عمومی، کاهش آلودگی هوا، حفظ محیط زیست، صرفه جویی در زمان و انرژی را به دنبال خواهد داشت.
...........................................
امیر پرورش