به گزارش خبرنگار مهر، توسعه و تلاش برای پیشرفت از سوی انسان، امروزه به عاملی برای تخریب محیط زیست تبدیل شده است، آلوده شدن سه عنصر حیات بخش آب، خاک و هوا حداقل در ایران گواهی بر این مدعاست و حالا تیر خلاص بر گونه طبیعت نشانه رفته است.
انسان با کمک آب، خاک در کره زمین زندگی می کند و این سه عنصر محیط زیست او را تشکیل می دهد، اما نکته مهم در این موضوع این است، انسان به عنوان اولین استفاده کننده کاری ترین زخم ها را بر دل طبیعت زده و از وظیفه خود در قبال حفاظت ناآگاه است.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال۱۹۷۲ با تصویب ماده‌ای، پنجم ژوئن مصادف با 15 خرداد را روز جهانی محیط زیست اعلام کرد.
هدف از نامگذاری این روز، افزایش آگاهی مردم برای حفظ محیط زیست و ترغیب مسوولان به اتخاذ تدابیری برای مقابله با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری است.
به همین مناسبت روز جهانی محیط زیست در ایران 15 تا 21 خرداد به عنوان هفته محیط زیست نامگذاری شده است.
رشد روزافزون آلودگی و تخریب محیط زیست و بروز بحران‌های پی در پی زیست محیطی باعث شد دولت‌ها به طور جدی به تکاپو افتاده تا چاره‌ای بیندیشند.
ایران از نظر ظرفیتهای زیست محیطی پیشرو است
در بررسی شاخص های زسیت محیطی به چهار مولفه توجه می شود.
وضعیت محیط زیست از نظر پتانسیل ها، مانند میزان جنگل، مرتع، رودخانه، کوه و...، آسیب ها مانند میزان آلودگى ها و تخریب ها، سوم آسیب پذیرى، تطبیق و یا سازگاری مردم در قبال تخریب های زیست محیطی، و چهارم میزان حضور و آمادگی مردم برای اجرای قوانین و کنوانسیون های زیست محیطی است.
کارشناسان بر این عقیده هستند ایران در زمینه داشتن پتانسیل های زیست محیطی جزو کشورهای پیشرو و ثروتمند است و البته در زمینه تحریب هم جزو همین کشورهاست.
تخریب محیط زیست بالاست
یک گشت و گذار ساده از طبیعت میزان توجه ما به این ثروت خدادای را نشان می دهد.
وجود زباله های فراوان در کنار جاده ها، شکارهای پنهان و بی رویه جانوران، انباشت زباله در زمین و زیر زمین و نشت آب به آبهای زیر زمینی، آلودگی هوا و دهها نمونه دیگر حاکی از بی توجهی ما به جایی است که در آن زندگی می کنیم.
محیط زیست ایران از گرمسیرى تا سردسیری تنوع دارد، علاوه بر داشتن چهار فصل در یک سال حتی می تواند چهار فصل را در یک استان و در یک فصل مشاهده کرد که نشان از تنوع و قابلیت است.
به همین میزان، تخریب محیط زیست در آب، هوا و خاک در کشور ما زیاد است، و علیرغم فرهنگ سازیی که در سالهای اخیر انجام شده است همچنان محیط زیست قربانی می دهد و گونه های جانوری و گیاهی در خطر هستند.
آلاینده های زیست محیطی
آلاینده ها معمولاً بر اثر فعالیت های انسان پدید می آیند و مشکلاتی را در مسایل زیست محیطی موجب می شود.
پیشرفت فناوری، افزایش جمعیت، تولید و مصرف و به دنبال آن، پس مانده بیش تر، از عوامل فزاینده آلاینده ها هستند گرچه می توان با بازیافت پس مانده ها و برگرداندن آن ها به سیستم اصلی برای بهره گیری دوباره، از میزان آلودگی کاهید، اما نمی توان آن را ساخت.
یک سوم آبهای جهان آلوده است
آب اگر چه از مهم ترین منابع تجدید شدنی زمین است، در عین حال منبعی است محدود و بر اساس مطالعات انجام شده، یک سوم آب های سطح زمین آلوده است که بیش تر آلودگی های آن، نتیجه فعالیت های انسان است.
هر روز، فاضلابِ محصولات خانگی و حیوانی، و نیز زباله های صنعتی به درون دریاها و رودخانه ها تخلیه می گردند و میکروب های بیماری زا را در سراسر آب منتشر می کنند و در نتیجه، زندگی انسان و دیگر موجودات را به خطر می اندازند.
آلودگی هوا، بحرانی دیگر
امروزه، سوخت ضعیف و ناقص اتومبیل ها، آلودگی های صنعتی در نیروگاه ها، پالایشگاه ها، کارخانه ها و دود حاصل از کشیدن سیگار و دیگر مواد افیونی و آلاینده های دیگر، هوای شهرها را به آمیزه ای ازمواد شیمیایی مضر تبدیل کرده اند.
این الودگی نه تنها به طبیعت که به انسان آسیب می رساند و ناراحتی های ریوی، قلبی، عصبی، خستگی ها و مشکلاتی از این دست را، برای انسان پدید آورده اند.
هوای پاک، حق همه ماست که می توان با اقدام به کاشتن درختانی در نقاط مختلف شهر و سایر پیش گیری ها، به این منظور دست یافت.
آلودگی و فرسایش خاک
خاک، لایه بسیار نازکی از کره زمین را تشکیل می دهد که تغذیه موجودات زنده به آن وابسته است.
خاک رطوبت را به منظور استفاده گیاهان در خود نگاه می دارد و سبب معتدل شدن آب و هوا گشته، مواد آلوده یا پس مانده ها را به سرعت بی اثر و تجزیه می کند و اجزای آنان را به چرخه های طبیعی باز می گرداند.
بنابراین خاک برای دفن زباله ها و پس مانده ها بسیار باارزش و پراهمیت است. اما متأسفانه این روزها، شور شدن خاک های حاصل خیز، اسیدی و گاه قلیایی شدن آن ها و فرسایش خاک، خبر از پدید آمدن تغییراتی در لایه حیات بخش می دهد که استفاده طبیعی را از آن ناممکن می سازد و زیستن را تهدید می کند. انسان با بهره کشی بیش از حد از زمین برای کشت، چرای بی رویه دام ها و به شیوه های مختلف کاهیدن پوشش گیاهی، خواسته و ناخواسته به سوی تخریب و نابودی خاک گام بر می دارد.
آمایش سرزمین، راه نجات
طرح آمایش سرزمین یکى از طرح هاى بسیار مهمى است که در وضعیت موجود کشور براى حمایت از محیط زیست تدوین شده است.
هدف آمایش سرزمین ایجاد امکانات زیستى مساوى در کشور است که در برنامه هاى سوم و چهارم توسعه کشور نیز به آن تاکید شده است که اجرای کامل آن می توانست راهکار نجات بخش محیط زیست شود.
آمایش سرزمین به افراد اجازه می دهد در مکانی که باید کار کنند، کار کنند. در قالب این طرح قابیلت های سرزمینی حفظ می شود و کار بر اساس مزیت های هر منطقه صورت می گرد.
به تعبیر ساده تر، اجازه نمی دهد هر کسى براى خودش هر کارى دلش خواست، بکند و یک هماهنگى بین تمام استفاده ها ایجاد مى کند و ساماندهى ایجاد مى کند.
در این طرح منطقه ای که دارای مزیت زیست محیطی است حفظ می شود و منطقه ای که دارای مزیت صنعتی رشد می کند و جایی که نباید آب برداشت شود نمی شود، و در مجموع در این طرح توانمندی ها حفظ و تقویت و نقاط ضعف کمرنگ می شود.
مردم مهمترین گزینه حفظ محیط زیست
مردم مهمترین گزینه و مولفه حفظ محیط زیست هستند به طوریکه آگاهی و عملکرد آنان جلوی 50 درصد تخریب را می گیرد.
البته رسیدن به این درصد نیازمند مدیریت درست و سازمان دهی است.
وجود131 گونه جانوری در محیط زیست ایران
در ایران هزار و 131 گونه جانوری مهره دار وجود دارد که حدود دو درصد از کل 54 هزار گونه جانوری مهره دار دنیا را تشکیل می دهد که این رقم بسیار قابل توجه است.
از کل گونه های جانوری جهان 10 درصد در لیست قرمز اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت قرار دارند و در ایران هفت درصد در لیست قرمز قرار دارند.
به گفته مسئولان، شرح خدماتی برای 30 گونه در معرض انقراض و آسیب پذیر کشور تهیه شده است که می توان به ماهی کورغار، ماهی آپینوس گنو، سمندر، سنجاب ایرانی و خرس سیاه اشاره کرد.
همچنین لیست قرمز اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت شامل گونه های به شدت در معرض انقراض، در معرض انقراض و در معرض تهدید است که گونه هایی مانند گوزن زرذ ایرانی، گور ایرانی، یوز آسیایی و تعدادی از سمندرها از گونه های به شدت در معرض انقراض این لیست در کشور هستند.
توجه به گونه های جانوری در برنامه پنجم توسعه
در راستای حفط گونه های جانوری در قالب برنامه پنجم توسعه، وزارت جهاد کشاورزی و محیط زیست موظفند علاوه بر توسعه مناطق حفاظت شده، گونه های شناسایی شده در معرض تهدید را در بخش گیاهی و جانوری احیا کند.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس حمایت از گونه های گیاهی و جانوری در معرض انقراض را از مقولات مهم تنوع زیستی کشور دانست و اظهار داشت: شورای نظارت بر تنوع زیستی با محوریت جهادکشاورزی و محیط زیست در قانون پیش بینی شده که با شناسایی سریع گونه های در معرض تهدید، علاوه بر اقدامات حفظ و تکثیر ژن و کشت بافت از شکار، کشتار و صید این گونه ها جلوگیری کند.
وی اشاره کرد: تنوع زیستی شاهکار طبیعت و تضمین کننده چرخه حیات است و برای حفاظت بهینه از آن باید ارزش این حوزه در محاسبات ملی کشور قابل رصد و پیگیری باشد.
رجایی توضیح داد: یکی از محورهای زیست محیطی برنامه پنجم توسعه و قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی بر ارزش گذاری محیط زیست در حساب های ملی گذاشته شده و دولت مکلف است تا پایان برنامه پنجم ساز و کار محاسبه ارزش اقتصادی تنوع زیستی را طراحی و اعلام کند.
طبیعت و محیط زیست محل سجده شکر
زیبایی های طبیعت و محیطی که در آن زندگی می کنیم، در هر فصل متفاوت است و نشانی از قدرت خداوند و محل عبادت و شکرگزاری از لطف اوست.
این آثار طبیعی محل سجده شکر است و نه تخریب.
در قرآن مجید، نزدیک به 750 آیه به پدیده های طبیعی اشاره کرده است. در بیش تر این آیات، مطالعه کتاب آفرینش و تدبر در آن توصیه شده است، و از نظر قرآن، طبیعت شناسی می تواند به معرفت انسان در مورد خداوند متعال بیفزاید.
انسان با کاوش و تدبر در طبیعت کشف چگونگی پیدایش و شیوه تکوین موجودات و پدیده ها و نیز با دقت در نظم و انسجام و هدف داری در طبیعت، به وجود عظمت خالق مدبر پی می برد و بر یقین و ایمانش افزوده می شود.
بعد دیگر شکرگزاری از نعمت های الهی، استفاده از آنها در مسیری است که حق تعالی معین فرموده است.
..................................
زهرا نوری