به گزارش خبرنگار مهر، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران "دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صندوق‌های قرض‌الحسنه مؤسسات اعتباری را به کلیه بانک‌های دولتی و غیردولتی، شرکت دولتی پست بانک و مؤسسه اعتباری توسعه ابلاغ کرد.
بانک مرکزی در این بخشنامه آورده است: هدایت صحیح منابع قرض‌الحسنه پس‌انداز به سمت مصرف در امور خیرخواهانه و خداپسندانه، جزو اولویت‌های اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.
بر همین اساس و در اجرای تکالیف قانونی مقرر در بند «الف» ماده 86 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه، مصوب سال 1389 و تبصره «1» ماده 12 ”سیاست‌های پولی، اعتباری و نظارتی نظام بانکی کشور در سال 1390“، مصوب 5/12/1389 شورای پول و اعتبار، بدین‌وسیله ”دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صندوق‌های قرض‌الحسنه مؤسسات اعتباری“، که در شانزدهمین جلسه مورخ 04/03/1390 کمیسیون اعتباری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تصویب و به تائید رئیس کل بانک مرکزی نیز رسیده است، جهت اجرا ارسال می‌گردد.
به منظور حمایت، تشویق و گسترش فرهنگ قرض‌الحسنه و همچنین در اجرای تکالیف قانونی مقرر در بند «الف» ماده 86 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه، مصوب سال 1389 و تبصره 1 ماده 12 سیاست‌های پولی، اعتباری و نظارتی نظام بانکی کشور در سال 1390، مصوب 5/12/1389 شورای پول و اعتبار و در چارچوب بند «الف» ماده 2 آئین‌نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجارتی مصوب سال 1337، «دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صندوق‌های قرض‌الحسنه مؤسسات اعتباری» در 35 ماده ابلاغ شد.
ماده یک تعاریف را در بر می گیرد، در ماده 2 این دستورالعمل آمده است: مؤسسه اعتباری که قصد فعالیت قرض‌الحسنه دارد، موظف است با تأسیس صندوق، فعالیت‌های قرض‌الحسنه خود را در این صندوق متمرکز نموده و از انجام فعالیت قرض‌الحسنه درخارج از چارچوب صندوق اکیداً خودداری نماید.
ماده 3ـ مؤسسه اعتباری مکلف است طی یک دوره سه ماهه با اخذ مجوز از بانک مرکزی، اقدام به تأسیس صندوق و تفکیک و انتقال حساب‌های قرض‌الحسنه خود به صندوق نماید.
ماده 4ـ صندوق موظف است در مکاتبات یا تبلیغات خود از عبارت «صندوق قرض‌الحسنه بانک/مؤسسه اعتباری غیر‌بانکی» استفاده نماید.
ماده 5ـ ایجاد شعبه توسط صندوق، موکول به تایید قبلی بانک مرکزی است. جابجایی دفتر مرکزی و شعب صندوق لازم است قبلا به اطلاع بانک مرکزی رسانده شود.
ماده 6ـ سرمایه صندوق حداقل پنجاه میلیارد (50.000.000.000 ) ریال می باشد. این مبلغ باید توسط موسسه اعتباری تامین شود.
تبصره: سرمایه اختصاص‌یافته توسط موسسه اعتباری برای تأسیس صندوق نباید از منابع سپرده گذاران تامین گردد.
ماده 7ـ مؤسسه اعتباری باید به همراه درخواست کسب مجوز تأسیس صندوق، مدارک و اطلاعات ذیل را به بانک مرکزی ارائه نماید:
- اساسنامه پیشنهادی صندوق (مطابق با اساسنامه نمونه بانک مرکزی)
- نام و مشخصات، میزان تحصیلات، سابقه فعالیت و سمت‌های قبلی اعضای هیأت امناء، هیأت مدیره و مدیرعامل پیشنهادی
- التزام کتبی مدیرعامل موسسه اعتباری مبنی بر انجام عملیات طبق مقررات این دستورالعمل.
ماده 8ـ صدور مجوز تأسیس منوط به رعایت مفاد این دستورالعمل و تأیید اساسنامه صندوق توسط بانک مرکزی است.
ماده 9ـ اعضای هیأت امنای صندوق باید از میان اعضای هیات مدیره مؤسسه اعتباری انتخاب گردند.
ماده 10ـ مسئولیت انتخاب هیات مدیره و مدیر عامل بر عهده هیات امناء می باشد.
تبصره 1 ـ حداقل یک نفر از اعضای هیات مدیره صندوق باید از اعضای هیات مدیره موسسه اعتباری باشد.
تبصره 2ـ رئیس هیات مدیره صندوق باید از اعضای هیات امنای صندوق باشد.
تبصره 3 ـ اکثریت اعضای هیات مدیره صندوق باید از میان اشخاصی غیر از اعضای هیات مدیره موسسه اعتباری انتخاب شوند.
ماده 11ـ انتخاب اعضای هیات امناء، هیات مدیره و مدیرعامل منوط به تایید بانک مرکزی است.
ماده 12ـ بانک مرکزی پس از دریافت اساسنامه ثبت شده، آگهی ثبت در روزنامه رسمی (یا رسید دریافت روزنامه) و سایر مدارک لازم و همچنین اسامی صاحبان امضای مجاز، ظرف مدت ده روز نسبت به صدور مجوز فعالیت اقدام می‌نماید.
تبصرهـ مؤسسه اعتباری برای شروع فعالیت صندوق باید از بانک مرکزی مجوز فعالیت دریافت نماید.
ماده 13ـ ارکان صندوق عبارتند از: هیأت امناء، هیأت مدیره، مدیرعامل و بازرس یا بازرسان.
تبصرهـ شرایط و نحوه انتخاب ارکان، به ترتیب مندرج در اساسنامه صندوق می‌باشد.
ماده 14ـ منابع مالی صندوق از محل های زیر قابل تأمین می‌باشد:
الف ـ سرمایه صندوق: این منابع به صورت آورده نقدی و غیرنقدی است و تا قبل از انحلال و تصفیه کامل امور صندوق، اعم از بازپرداخت سپرده‌ها و ایفای تعهدات آن قابل مطالبه نمی‌باشد.
ب ـ وجوه دریافتی از اشخاص تحت عنوان سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز
پ ـ هدایا و کمک‌های نقدی و غیرنقدی اشخاص حقیقی و حقوقی: صندوق در قبال دریافت این منابع هیچ‌گونه تعهدی بر استرداد یا اعطای امتیاز و امثال آن به اهدا کنندگان یا سایر اشخاص ندارد.
ت ـ موقوفات، وصایا، خیرات و مبرّات و ... : این منابع توسط اشخاص نیکوکار به منظور اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه در چارچوب وظایف صندوق در اختیار آن قرار می‌گیرد.
ث ـ کارمزد دریافتی: کارمزد مندرج در ماده 22 و همچنین حق عاملیت دریافتی بابت موارد ذکر شده در ماده 18 این دستورالعمل باید برای تأمین هزینه های جاری صندوق مورد استفاده قرار گیرد و در صورت وجود مازاد، مبلغ آن به عنوان یکی از منابع صندوق مورد استفاده قرار می گیرد.
ج ـ سایر منابع به تأیید بانک مرکزی.
ماده 15ـ صندوق صرفاً می تواند نسبت به گشایش حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز اقدام نماید.
ماده 16ـ مسئولیت ضمانت بازپرداخت سپرده های قرض الحسنه پس انداز بر عهده موسسه اعتباری می باشد.
ماده 17ـ به سپرده های اشخاص نزد صندوق هیچ‌گونه سودی تعلق نمی‌گیرد.
ماده 18ـ صندوق موظف است حساب قرض‌الحسنه ویژه برای وجوه تودیع شده توسط اشخاص حقیقی و حقوقی افتتاح نماید و بر اساس شرایطی که به موجب قرارداد عاملیت منعقده فی ما بین تودیع‌کننده و صندوق منعقد می‌شود، تسهیلات قرض‌الحسنه را به اشخاص حقیقی و حقوقی اعطا نماید.
ماده 19ـ افتتاح حساب قرض‌الحسنه سکه طلا توسط صندوق صرفاً با مجوز بانک مرکزی امکان‌پذیر است. در این حساب اعطای تسهیلات و بازپرداخت آن به صورت سکه طلا خواهد بود.
ماده 20ـ مصارف صندوق صرفاً در قالب تسهیلات قرض‌الحسنه انجام می پذیرد. این تسهیلات برای رفع نیازهای ضروری و بر اساس مقررات مصوب شورای پول و اعتبار اعطا خواهد شد.
ماده 21ـ حداکثر مبلغ تسهیلات قابل پرداخت به هر شخص توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود.
تبصره ـ تسهیلات قابل پرداخت از محل وجوه تودیع شده موضوع ماده 18 این دستورالعمل، از محدودیت‌های این ماده مستثنی است.
ماده 22ـ صندوق بابت تسهیلات قرض‌الحسنه اعطایی، از مشتریان خود صرفا می‌تواند کارمزد دریافت نماید.
تبصرهـ حداکثر نرخ کارمزد تسهیلات قرض‌الحسنه اعطایی از سوی صندوق توسط بانک مرکزی تعیین خواهد شد.
ماده 23ـ ارائه هرگونه برنامه زمان بندی برای اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه در قبال سپرده‌گذاری برای مدت معین در چارچوب برنامه جدولی براساس نوبت و مبلغ و موارد مشابه توسط صندوق ممنوع است.
ماده 24ـ اعطای جوایز به دارندگان حساب‌های سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز، مطابق مقررات مصوب شورای پول و اعتبار می‌باشد.
ماده 25ـ پس از ایجاد صندوق، انجام هر گونه فعالیت قرض‌الحسنه پس انداز توسط مؤسسه اعتباری ممنوع می‌باشد.
تبصره ـ موسسه اعتباری در دوران انتقال نمی‌تواند مانده پس انداز قرض‌الحسنه را به غیر از تسهیلات قرض‌الحسنه اختصاص دهد.
ماده 26ـ صندوق موظف به ایجاد سامانه جامع اطلاعاتی برای حساب های خود می‌باشد.
ماده 27ـ صندوق مکلف است امکان دسترسی بر خط بانک مرکزی به سامانه جامع اطلاعاتی خود را فراهم نماید.
ماده 28ـ صندوق موظف است تمامی عملیات خود را بر اساس استانداردهای حسابداری و ضوابط مورد تأیید بانک مرکزی اجرا و ثبت نماید.
ماده 29ـ صندوق موظف است حسب اعلام بانک مرکزی کلیه اطلاعات مورد نیاز و نیز صورت‌های مالی خود را همراه با یادداشت‌های پیوست، به بانک مرکزی ارائه دهد.
ماده 30ـ بانک مرکزی در هر زمان که تشخیص دهد، می‌تواند بازرسان خود را جهت رسیدگی به حساب‌های صندوق اعزام نماید. مدیران صندوق مکلفند تمامی اسناد، مدارک و دفاتر خود را جهت این گونه رسیدگی‌ها ارائه نمایند و امکان رسیدگی‌های لازم را برای بازرسان بانک مرکزی فراهم سازند.
ماده 31ـ چنانچه در رسیدگی‌های بانک مرکزی تخلف از ضوابط احراز گردد، موارد به تشخیص این بانک جهت اصلاح رویه به صورت اخطار کتبی با قید مهلت به صندوق مربوط اعلام می‌شود.
تبصرهـ در صورتی که گزارش‌های بازرسان بانک مرکزی و بررسی‌های این بانک، حکایت از اصرار بر ادامه تخلف صندوق ذیربط داشته باشد و یا تخلفات صندوق موردنظر، آشکارا مغایر با مقررات و موازین قانونی موجود باشد و یا دامنه شکایات از صندوق مربوط از حد متعارف بالاتر ارزیابی شود، در این صورت بانک مرکزی می‌تواند نسبت به ابطال مجوز فعالیت صندوق موردنظر اقدام نماید.
ماده 32ـ توقف فعالیت و یا انحلال صندوق پس از طی مراحل قانونی و تعیین تکلیف نحوه بازپرداخت سپرده های قرض‌الحسنه و وجوه موضوع حساب قرض الحسنه ویژه، موضوع بند «ب» ماده 14 و ماده 18 این دستورالعمل و اعلام قبلی و کتبی مراتب توسط صندوق به بانک مرکزی و کسب موافقت این بانک صورت می‌گیرد.
تبصرهـ بانک مرکزی تا زمان بازپرداخت آخرین مبلغ وجوه سپرده گذاران و وجوه اداره شده، بر عملیات تصفیه صندوق در دوره توقف و انحلال نظارت می‌نماید.
ماده 33ـ پس از تصفیه امور صندوق، منابع مالی مازاد و سایر اموال صندوق، مطابق اساسنامه و سایر قوانین و مقررات ذیربط به مصرف خواهد رسید.
ماده 34ـ هرگونه تغییر در اساسنامه صندوق موکول به تأیید قبلی بانک مرکزی است.
ماده 35ـ صندوق در مواردی که در این دستورالعمل ذکر نشده است، تابع قوانین و مقررات جاری از جمله قانون پولی و بانکی کشور، قانون عملیات بانکی بدون ربا، قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی، قانون مبارزه با پولشویی، مصوبات شورای پول و اعتبار، بخشنامه ها، دستورالعمل‌ها و مقررات بانک مرکزی و سایر قوانین و مقررات موضوعه می‌باشد.