به گزارش خبرنگار مهر، ردپای خشکسالی این روزها در عرصه های زیست محیطی، آنجا که گونه های گیاهی و جانوری هر روز در حال افول هستند به خوبی قابل مشاهده است.
روزگاری در یزد و عرصه های کویری و پهناور آن گله های بزرگ گور خر ایرانی، یوزپلنگ آسیایی، گله های بزرگ جبیر و سایر پستانداران و حتی پرندگانی نظیر هوبره مشاهده می شد اما این روزها زنگ خطر انقراض بسیاری از این گونه ها به صدا درآمده است.
روزگاری تنها از شکارهای بی رویه به عنوان تهدید گونه های نادر جانوری در مناطق مختلف یاد می شد اما اکنون در استانی نظیر یزد شاید کم تاثیرترین عامل در انقراض گونه های کمیاب پستانداران و پرندگان، شکار بی رویه باشد و در عوض خشکسالی، حفاری معادن و تخریب محیط زیست جایگزین آن شده است.
امروز خشکسالی به پدیده ای تبدیل شده که رد پای آن در همه جا مشاهده می شود و دیگر تنها روستاییان، کشاورزان، باغداران، دامداران و ... نیستند که از تبعات آن رنج می برند بلکه عرصه های زیست محیطی نیز در معرض نابودی قرار گرفته اند و به تبع آن بسیاری از گونه های نادر گیاهی و جانوری به تدریج در حال از بین رفتن است.
طی سالهای اخیر اصلی ترین چالشهای زیست محیطی استان یزد شناسایی شده و خشکسالی نخستین چالشی است که از آن به عنوان یک مشکل و معضل اصلی نام برده می شود.
1020 گونه جانوری و گیاهی بومی در یزد شناسایی شده اند
در استان یزد 130 گونه پرنده، بیش از 50 گونه پستاندار، 40 گونه خزنده و 800 گونه گیاهی شناسایی شده که این گونه ها علاوه بر تنوع به خاطر بومی بودن مورد توجه و اهمیت هستند.
معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان یزد در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: بسیاری از گونه های موجود جانوری و گیاهی به ویژه در گروه پستانداران منحصر استان یزد هستند اما بسیاری از این گونه های بومی در حال انقراضند.
حسین اکبری افزود: نیمی از یوزپلنگ آسیایی موجود در دنیا در یزد زندگی می کنند که با این وجود می توان از یوزپلنگ آسیایی به عنوان گونه بومی این استان یاد کرد.
وی بیان داشت: هوبره نیز از جمله پرندگانی است که زیستگاه اصلی آن در یزد است.
اکبری با اشاره به سایر گونه های جانوری در خطر انقراض عنوان کرد: بسیاری از این گونه های نادر اکنون در شرایطی قرار دارند که به جرات می توان گفت ادامه روند حاکم بر آنها، چند سال دیگر به طور کامل این گونه ها را به انقراض می رساند.
وی ادامه داد: در سال 1330در استان یزد 20 هزار راس جبیر داشتیم که این تعداد در اوایل انقلاب به چهار تا پنج هزار راس رسید و اکنون این رقم به کمتر از هزار راس رسیده است.
| برآوردهای اولیه در زمینه خسارات خشکسالی به حیات وحش استان یزد 30 میلیارد تومان بود اما با گذشت زمان و بازدید از مناطق حفاظت شده، دریافتیم که رقم خسارت بسیار بسیار بیشتر از این میزان است به نحوی که در عدد و رقم نمی گنجد |
| معاون محیط طبیعی محیط زیست استان یزد |
اکبری علل و عوامل این کاهش جمعیت به شکل فاحش را در سالهای اولیه، شکار بی رویه و سپس خشکسالی دانست.
وی افزود: خشکسالی بیشترین تاثیر منفی را در عرصه های زیست محیطی گذاشته است زیرا خشکسالی میزان علوفه و شکار برای پستانداران وحشی را به شدت کاهش می دهد و کمبود غذا در بسیاری موارد سبب مرگ حیوان و در برخی موارد نیز سبب کاهش زاد و ولد آنها می شود.
اکبری با اشاره به خسارتهای غیرقابل جبرانی که خشکسالی در طول سال گذشته به محیط زیست استان یزد وارد کرده است، اظهار داشت: برآورد اولیه ما در مورد خسارت خشکسالی به حیات وحش 30 میلیارد تومان بود که برای جلوگیری از وارد آمدن این خسارات به سه میلیارد و 200 میلیون تومان اعتبار نیاز داشتیم.
وی افزود: با گذشت زمان و بازدید از مناطق حفاظت شده، دریافتیم که خسارتها بسیار بسیار بیشتر از برآوردهای ماست و میزان خسارتها در برخی بخشها در قالب عدد و رقم نمی گنجد.
خشکسالی نه تنها بسیاری از گونه های جانوری را به مرز انقراض کشانده بلکه در زمینه گونه های گیاهی و پوشش های گیاهی نیز خسارات میلیاردی بر جای گذاشته است.
بسیاری از جنگلهای تاق کاملا خشک شدند و به دلیل خشکسالی های پی در پی در طول 10 سال گذشته، گونه های مقاوم هم دیگر توان مقاومت در مقابل خشکی و بی آبی ندارند.
اکوسیستم طبیعی در یزد به مرحله اولیه توانی خود بازگشته اند
مدیرکل محیط زیست استان یزد در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: اکوسیستم های طبیعی در مناطق مختلف استان یزد به مراحل اولیه توانی خود بازگشته زیرا بسیاری از گونه ها خشک شده و از بین رفته اند و باید دوباره بذری وجود داشته باشد تا بلکه با وجود آب، دوباره رشد کنند و به وضعیت چند سال پیش برسند.
حمید جلالوندی تاکید کرد: خسارات به حدی جدی است که میزان آن را نمی توان با عدد و رقم تعیین کرد.
وی تصریح کرد: آینده حیات وحش استان یزد به شدت در معرض خطر است.
در استان یزد که اینگونه در حال دست و پنجه نرم کردن با خشکسالی است در حال حاضر پروژه های بزرگ بین المللی در حال فعالیت است که از آن جمله می توان به پروژه یوزپلنگ آسیایی به عنوان یک گونه پستاندار در معرض خطر انقراض یاد کرد.
| خشکسالی در نبرد با حیات وحش و گونه های گیاهی استان یزد تنها نیست و حفاری معادن، شکارهای بی رویه، کمبود نیرو و امکانات نیز در جبهه خشکسالی قرار گرفته اند |
البته خشکسالی در این نبرد تنگاتنگ تنها نیست و حفاری معادن، شکارهای بی رویه، کمبود نیرو و امکانات، کمبود بودجه و ... نیز به کمک آن آمده اند تا تهدیدی جدی عرصه های زیست محیطی این استان را تهدید کند.
به نظر می رسد استان یزدی که روزگاری زیستگاه اصلی گونه های منحصر به فرد نه تنها در کشور بلکه در آسیا و جهان بوده است، امروز نیازمند توجه بیشتری از سوی مسئولان است.
به طور قطع، گوشه چشمی به قابلیت ها و ظرفیتهای استان یزد از یک سو و تهدیدات و چالشهای زیست محیطی از سوی دیگر می تواند تقسیم بودجه های خشکسالی را قدری رضایت بخش تر کند.
در گزارشهای بعدی زیست محیطی استان یزد به خطرات و تهدیدهای حفاری معادن و شکار بی رویه در عرصه محیط زیست پرداخته خواهد شد.
-----------
گزارش: نیره شفیعی پور