26 ژوئن از سوی سازمان ملل به عنوان روز جهانی حمایت از قربانیان شکنجه اعلام شده است. هر ساله کشورهای غربی در چنین روزی برنامه های متعددی برای بزرگداشت آن برگزار می کنند و بیانیه ها و خطابه های عریض و طویلی در قبح شکنجه زندانیان صادر می شود. رهبران کشورهای غربی و به ویژه آمریکا تاکید می کنند که چنین اعمالی برخلاف حقوق بشر است و بدون توجه به شکنجه های ننگین در زندان های خود از قبیل گوانتانامو، برخی کشورها را محکوم به نقض حقوق بشر می کنند.
جای تعجب است که برای مثال مقامات آمریکا چطور به خود اجازه می دهند چشمشان را بر روی جنایات گوانتانامو ببندند و با ژستی انساندوستانه از "احترام به حقوق بشر" سخن گویند و چطور به خود جرات می دهند کشورهای دیگر را متهم به نقض حقوق بشر نمایند؛ در حالی که خودشان بزرگترین جنایات را در زندان هایشان مرتکب می شوند.
بازداشتگاه گوانتانامو در کوبا یکی از مخوف ترین و البته معروف ترین شکنجه گاه های جهان است. همانطور که تاکنون تصاویر و اخبار متعددی در مورد شکنجه های غیرانسانی در گوانتانامو دیده و شنیده ایم، امروزه دیگر بر کسی در جهان پوشیده نیست که آمریکا ذره ای از حقوق بشر را هم در این زندان رعایت نمی کند و تحت آنچه "اعتراف گرفتن" می نامند، دست به هر عمل شنیع و غیرانسانی در مورد بازداشت شده ها می زند.
موضوع شکنجه در زندان گوانتانامو به جایی رسید که در بسیاری از نشست های کمیسیون حقوق بشر اعضای این کمیسیون آن را "مشکل بزرگ" می خوانند زیرا بارها و بارها کارشناسان سازمان ملل خواهان تعطیلی زندان گوانتانامو بودند و علیرغم هشدارهای کمیسیون، رهبران آمریکا اعتنایی به خواسته آنها نمی کنند و زندان تعطیل نشد.
خبرگزاری ایتالیا در این زمینه گزارش داد: مسئله شکنجه در زندان گوانتانامو که به طور غیرقانونی در بخشی از خاک اشغال شده کوبا ایجاد شده، همچون سنگی در کفش کمیسیون حقوق بشر است.
بارها و بارها گروههای به ظاهر مستقل و در واقع وابسته، مامور بررسی وضعیت گوانتانامو شدند و در نهایت ضمن درخواست اکید برای بسته شدن زندان گوانتانامو گزارش دادند که مسئولان بلندپایه سیاسی و نظامی آمریکا باید درباره وضعیت آشفته آن پاسخگو باشند، اما اعتنایی نشد.
مدتی بعد گزارش ها و اخباری منتشر شد که نشان می داد پزشکان و روانشناسان وزارت دفاع آمریکا که وظیفه شان مراقبت از بازداشت شدگان در زندان گوانتانامو بود، شواهد مربوط به آسیب رسانی عمدی و شکنجه را پنهان کردند. در این اخبار آمده بود که پزشکان حاضر در این زندان مخوف، آغاز ناگهانی علائم "استرس بعد از ضربه عاطفی" را در برخی از زندانیانی که سابقه مشکل روانی نداشتند، یادآور شده بودند. پزشکان روایت های آنها را در مورد تجاوز جنسی شنیده بودند و شکستگی استخوان ها و کبودی و بریدگی ها را مستند کرده بودند، اما در مورد علت آنها سوالی نکرده بودند.
طبق اعلام کمیسیون حقوق بشر، شکنجه هایی که در گوانتانامو صورت گرفته، همه غیرقانونی بوده اند. بر این اساس، این اعمال شامل کتک زدن شدید اغلب همراه با از دست رفتن هوشیاری و یا شکستگی استخوانی، تعدی جنسی و یا تهدید به تجاوز جنسی، اعدام ساختگی، مفقودالاثرشدن ساختگی و یا به نزدیک حالت خفگی رساندن با آب، فروکردن سر زندانی به درون توالت، استفاده از زندانی به عنوان یک اسفنج انسانی برای پاک کردن کف زمین و بی احترامی به قرآن بوده است.
خبر مربوط به پزشکان که از سوی خبرگزاری فرانسه منتشر شد، با برخی از اسناد ویکی لیکس همراه بود که وضعیت نابهنجار گوانتانامو را فاش می کرد.
اما وزارت دفاع آمریکا بدون توجه به این اتهامات - که موارد ذکر شده فقط بخش کوچکی از آنچه در گوانتانامو رخ داده است، می باشد- در بیانیه ای که در این زمینه صادر کرد، مدعی شد تمامی بازجویان با مراقبت و ایمنی تمام با زندانی ها رفتار می کنند!
در خبردیگری که از سوی خبرگزاری فرانسه منتشر شده، آمده است: یکی از زندانیانی که پس از 5 سال از گوانتانامو آزاد شده است می گوید: "با تغییر دولت آمریکا هیچ تغییری در زندان گوانتانامو و وضع زندانیان آن به وجود نیامد و زندانیان این زندان هیچ امیدی به دولت اوباما ندارند. ما به خداوند ایمان داریم و معتقدیم که جز الله کسی قادر به ایجاد تغییر در وضع این زندان و زندانیان آن نیست و تنها اوست که می تواند وضع زندانی ها را تغییر دهد." این زندانی آزاد شده در بخش دیگری گفته است: "در این چند سال اسارتم چیزهای زیادی یادگرفتم. من هم اکنون دارای مدرک دکترای شکنجه و بدرفتاری هستم و این مدرک را در زندان گوانتانامو کسب کرده ام. "
نکته جالب آن است که فقط آمریکا در پی نقض حقوق بشر و شکنجه زندانی های نیست، بلکه کشورهای غربی دیگری همچون انگلیس نیز همکاری نزدیکی با آمریکا در این زمینه دارند. انگلیس مدتی پیش موافقت کرده بود که مبلغی را به عنوان غرامت به زندانیان آزاد شده گوانتانامو بپردازد. این مسئله در ابتدا بسیار انساندوستانه می نماید اما دلیل اصلی پرداخت غرامت در واقع بسته نگه داشتن دهان این زندانی ها بود که توسط نیروهای انگلیسی به طرز وحشیانه ای مورد شکنجه قرار گرفته بودند. این در حالی بود که سازمان عفو بین الملل خواستار افشای کامل حقیقت در مورد نقض شدید حقوق بشر و انتشار آن شده و اعلام کرده پرداخت غرامت برای این گونه سوء استفاده ها کافی نیست.
"پل ولف" یکی از فعالان حقوق بشر و وکیل بین المللی در این زمینه به شبکه پرس تی وی گفته بود که پرداخت غرامت از سوی انگلیس به هیچ وجه دولت انگلیس را تبرئه نمی کند و لندن باید برای این مسئله مورد محاکمه قرار گیرد.
فقط با نگاهی اجمالی به پایگاه امریکا در گوانتانامو، می‌توان دریافت که واشنگتن این زندان را با این هدف راه‌اندازی کرد تا نوعی سیاه چال قانونی ایجاد کند و بتواند مردم را به آنجا ببرد و هر کاری که می‌خواهد با آنان انجام دهد، آنان را شکنجه کند و یا کنوانسیون علیه شکنجه را نقض کند و هیچ دادگاهی در هیچ جای دنیا نباشد تا به اعتراض زندانیان رسیدگی کند.
همانطور که اشاره کردیم، ویکی لیکس نیز برخی اسناد را درمورد گوانتانامو فاش کرد که تعدادی از آنها را در زیر مشاهده می کنیم:
یمنی‌های بداقبال: پرونده‌های ده‌ها نفر از زندانیان باقیمانده در گوانتانامو نشان می‌دهد که آنها فقط سربازانی رده پایین بوده‌اند. آنها پیش از حملات 11سپتامبر به افغانستان رفتند تا آموزش‌های ابتدایی نظامی را فرابگیرند. هدف آنها شرکت در جنگ داخلی افغانستان بود نه انجام عملیات تروریستی در نقاط مختلف دنیا.
اگر چه زندانیانی را با اتهامات مشابه سالها پیش به کشورشان برگرداندند اما یمنی‌ها را به‌خاطر بی‌ثباتی کشورشان و نگرانی از عدم نظارت بر آنها همچنان در گوانتانامو نگاه داشته‌اند.
اطلاعات مشکوک: برخی از ارزیابی‌ها آشکار می‌سازند که احتمالا در بعضی موارد به اطلاعات افراد غرض ورز استناد شده است. "حاجی جلیل" یک مرد افغان است که هنگام دستگیری در جولای 2003، 33 ساله بود.
رئیس اطلاعات افغانستان در استان هلمند گفته بود جلیل در کمینی که باعث مرگ دو سرباز آمریکایی شده نقشی فعال داشته است. اما مقامات آمریکایی بعدها با اذعان به فریبکارانه بودن این اطلاعات گفتند که خود رئیس اطلاعات و چند نفر دیگر در کمین یاد شده شرکت داشته و جلیل را پوشش اعمال خود قرار داده بودند. حاجی جلیل را در مارس 2005 به افغانستان بازگرداندند.
جاسوس بریتانیایی: یک گزارش آشکار می‌کند که مقامات آمریکایی متوجه شدند یکی از زندانیان جاسوس دستگاه‌های اطلاعاتی انگلیس و کانادا بوده است؛ او را به خاطر ارتباطش با بعضی از اعضای گروههای تروریستی مرتبط با القاعده انتخاب کرده بودند. اما همین گزارش می‌افزاید که او هیچگاه علایق ستیزه جویانه‌اش را تغییر نداده است. براساس این گزارش، سازمان سیا بعد از بارها بازجویی نتیجه گرفت که این شخص اطلاعاتی مهم را از بریتانیایی‌ها و کانادایی‌ها مخفی نگاه داشته است به همین خاطر او را به‌عنوان تهدیدی علیه نیروهای آمریکایی و ائتلاف در افغانستان و پاکستان ارزیابی کردند اما پس از آن او را به کشورش بازگرداندند.
بازداشت یک خبرنگار: "سامی الحاج" فیلمبردار سودانی شبکه الجزیره است که مدت 6سال در گوانتانامو زندانی بود. اسناد منتشر شده نشان می‌دهند که آمریکایی‌ها می‌خواستند با بازداشت او از برنامه آموزشی، تجهیزات ارتباطی و روش‌های جمع‌آوری خبر شبکه الجزیره در چچن، کوزوو و افغانستان و همچنین نحوه ارتباط این شبکه با گروههای تروریستی سر‌درآورند. هر چند سامی الحاج اصرار دارد که فقط یک خبرنگار است اما در پرونده‌اش آمده که او در زمینه انتقال پول و دستیابی به موشک‌های استینگر به گروههای تندرو کمک کرده است. همچنین ادعای امارات متحده عربی مبنی بر عضویت او در القاعده در پرونده‌اش درج شده است. سامی الحاج در سال 2008 آزاد شد و به سر کارش در شبکه الجزیره برگشت.
بسیاری از این پرونده‌ها حاوی عکس‌هایی بزرگ از صدها زندانی هستند که در این سالها کسی آنها را ندیده است. این پرونده‌ها که با عبارات محرمانه و غیرقابل واگذاری به کشورهای خارجی طبقه‌بندی شده‌اند چهارمین مجموعه مهم از اسناد سری آمریکا هستند که طی سال گذشته منتشر شده است. دادستان نظامی، سرباز یکم برادلی مینینگ را که در ارتش آمریکا تحلیلگر اطلاعات است مسئول برملا شدن این اسناد می‌داند. به نظر می‌رسد ارزیابی‌هایی که از زندانیان در گوانتانامو صورت گرفته، نخواهد گذاشت بحث طولانی در مورد جنجالی‌ترین زندان آمریکا پایان یابد.