به گزارش خبرنگار مهر، در دهه های اخیر در بین حوادث طبیعی که جمعیت های انسانی کشور را تحت تأثیر قرار داده است، پدیده خشکسالی و کم آبی از نظر تعداد فراوانی، درجه شدت، طول مدت، مجموع فضای تحت پوشش، تلفات جانی، خسارات اقتصادی و اثرات اجتماعی دراز مدت در جامعه بیشتر از سایر بلایای طبیعی بوده است.
هم اکنون پدیده گرمایش زمین و تغییر اقلیم، شالوده تمام نوسانات و تغییر در روند پارامترهای هواشناسی از جمله بارندگی و دما در چرخه طبیعی اتمسفری است.
خشکسالی ها، نشانه روشنی از این نوسانات بوده که بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک دنیا را با شدتهای زیادتر در بر‌گرفته است.
| 35 درصد مساحت ابرکوه را مراتع تشکیل می دهند و هم اکنون بیش از 190 خانوار از مراتع ارتزاق می کنند |
در این گزارش نیز آثار خشکسالی در منابع طبیعی شهرستان ابرکوه که تاکنون کمتر مورد بررسی قرار گرفته است به بحث گذاشته شود.
شهرستان ابرکوه وسعتی بالغ بر 519 هزار هکتار دارد که بیش از 180 هزار هکتار آن را مراتع تشکیل می دهد و این سطح حدود 35 درصد کل مساحت شهرستان را شامل می شود و بیش از 190 خانوار دامدار با حدود 21 هزار واحد دامی از مراتع شهرستان استفاده می کنند.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری ابرکوه به خبرنگار مهر در ابرکوه گفت: کاهش بارندگی طی چند سال متوالی و خشکسالی های پیاپی که اولین تاثیر خود را بر روی پوشش گیاهی مراتع می گذارد، باعث وارد آمدن خسارت بسیار شدید به مراتع سطح شهرستان شده که کاهش تولید علوفه، فقر پوشش گیاهی و فراهم آوردن زمینه مساعد برای پدیده فرسایش را به دنبال دارد.
20 میلیارد ریال به مراتع ابرکوه خسارت وارد شده است
محمد مهدی صادقی اظهار داشت: خسارت وارده به مراتع و عرصه های طبیعی شهرستان بیش از 20 میلیارد ریال است.
وی افزود: مراتع منبع اصلی تامین علوفه مورد نیاز دام در شهرستان ابرکوه است که کاهش پوشش و تولید علوفه بر اثر خشکسالی، علاوه بر وارد آوردن خسارت به دامداران، مستعد شدن زمینه فرسایش آبی و حتی بادی را باعث می شود.
صادقی بیان داشت: عرصه های منابع طبیعی را می توان به عنوان شکننده ترین اکوسیستم ها در برابر خشکسالی بسیار حائز اهمیت دانست و در همین راستا و از سوی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری این شهرستان، اقداماتی در راستای مقابله با پدیده خشکسالی صورت گرفته است.
| اقدامات متعددی در زمینه کاهش خسارتهای خشکسالی به مراتع انجام شده اما این اقدامات به دلیل نتایج درازمدت تاثیر چندانی در جبران خسارات خشکسالی نداشته است |
| رئیس منابع طبیعی ابرکوه |
وی افزود: عمده این فعالیتها در قالب احداث آب انبار و آبشخور در مراتع، اجرای طرحهای مدیریت چرا، حفاظت و قرق مراتع، تامین آب شرب دام و ... بوده است.
صادقی بیان داشت: احداث هلالی آبگیر برای ذخیره نزولات که افزایش پوشش گیاهی و بالا رفتن سیکل تولید علوفه را به دنبال دارد همچنین احداث سازه های آبخیزداری شامل احداث بند خاکی و گوراب و ... از دیگر اقداماتی است که انجام پذیرفته است.
صادقی افزود: این اقدامات به دلیل نتایج درازمدت تاثیر چندانی در جبران خسارت فعلی ناشی از خشکسالی نداشته است.
وی عنوان کرد: برای جبران خسارت این بخش در کوتاه مدت، باید تخصیص اعتبارلازم به منظور تامین علوفه دستی جهت تعلیف دام، آبرسانی به مراتع و پرداخت تسهیلات بلاعوض و یا کم بهره و با دوره بازپرداخت طولانی مدت به دامداران و مرتعداران، از سوی مسئولان شهرستان و استان در دستور کار قرار گیرد.
سفره های آب زیرزمینی ابرکوه سالانه 60 سانتیمتر افت می کند
صادقی اظهار داشت: منابع آب منطقه، تماما زیرزمینی بوده و میزان افت سفره آب زیرزمینی، سالانه حدود 60 سانتی متر برآورد شده و این کاهش سطح آب زیرزمینی نه تنها بر روی کیفیت منابع آب اثر سوء داشته، بلکه بر روی پوشش گیاهی که تا حدودی به آبهای زیرزمینی وابسته است نیز اثر منفی گذاشته است.
رئیس اداره منابع طبیعی ابرکوه ادامه داد: با توجه به شرایط اقلیمی منطقه در سطح شهرستان ابرکوه، جنگل طبیعی وجود ندارد ولی به منظور افزایش سرانه فضای سبز و ایجاد تفرجگاه در بخش جنگل، اقدام به احداث پارک جنگلی و فضای سبز بین راهی به وسعت تقریبی 60 هکتار شده است که بوستان های فراغه، اسفندآباد و شمس آباد از جمله این پارکهاست.
| افت سفره های زیرزمینی سبب کاهش دبی آب چاه پارکهای ابرکوه شده و این امر سبب وارد آمدن خسارت پنج میلیارد ریالی تنها در بخش بوستانها و پارکها شده است |
| محمدمهدی صادقی |
وی افزود: در سالهای اخیر و به دلیل خشکسالی های پی در پی و افت سفره آب زیر زمینی (60 سانتیمتر در سال) طی 10 سال گذشته تاکنون، باعث کاهش دبی آب چاه های این پارکها به میزان 50 درصد شده است که این امر سبب افزایش دور آبیاری شده و خشک شدن تعدادی از درختان این بوستانها ر به دنبال داشته است.
صادقی اظهار داشت: با توجه به بررسی های صورت گرفته، میزان خسارت وارده به این بخش پنج میلیارد ریال برآورد می شود.
حدود 300 هزار هکتار ار عرصه های منابع طبیعی ابرکوه را اراضی بیابانی و کویری تشکیل می دهد.
این اراضی بدلیل فقر پوشش گیاهی، بارندگی ناچیز و وزش بادهای موسمی، مستعد فرسایش شده و در نتیجه باعث به وجود آمدن طوفانهای شن در منطقه می شود که خسارتهای زیادی به مزارع، تاسیسات، راه های ارتباطی و... وارد می کند.
11.5 میلیارد ریال خسارت خشکسالی به عرصه های احیا شده کویری ابرکوه وارد شد
رئیس منابع طبیعی ابرکوه در این زمینه نیز اظهار داشت: به منظور کاهش اثرات مخرب طوفانها همچنین جلوگیری از پیشروی کویر و تثبیت شنهای روان در کانونهای بحران فرسایش، با توجه به طرح اجرایی تهیه شده، در سنوات گذشته حدود 11هزار هکتار از عرصه های بحرانی فرسایش با کاشت گونه های مقاوم به خشکی نظیر تاغ بیابانزدایی شده است.
صادقی افزود: با توجه به خسارتهای وارد شده به این بخش به واسطه خشکسالی های پی در پی در 10 سال گذشته، به عرصه های احیا شده در سنوات قبل خسارات جبران ناپذیری وارد شده که میزان خسارت وارده در طول 10 سال گذشته تاکنون حدود 11.5 میلیارد ریال برآورد می شود.
به هر حال دوره های کم آبی و خشکسالی باعث از بین رفتن یا کاهش شدید محصول دیم و آبی، تحت تأثیر قرار دادن جنگلها و مراتع، آسیبهای زیست محیطی، آلودگی آبها، تاثیرات منفی بر تامین منابع آب آشامیدنی و سالم می شود.
مدیریت صحیح بحران تا حد زیادی تبعات و خسارات ناشی از خشکسالی را کاهش می دهد
برآورد و پیش بینی صحیح از شدت خشکسالی و روند تغییرات آن و مقادیر آب قابل دسترس در کوتاه مدت ماهانه، تا بلند مدت سده ای و داشتن برنامه ریزی مناسب و اجرای راهکارهای موثر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
از سوی دیگر، جلوگیری کامل از خسارات کم آبی و خشکسالی ممکن نیست لیکن با تحلیل سوابق تاریخی پدیده خشکسالی و با تکیه بر آمار و اطلاعات و کاربرد مدلهای موجود و نیز با در پیش گرفتن مدیریت مناسب، می توان تاحد زیادی خسارت ناشی از خشکسالی و تغییر اقلیم را کاهش داد در غیر این صورت هزینه هایی که باید برای جبران خسارتهای خشکسالی پرداخت کرد به مراتب بیشتر از هزینه مطالعات در تعیین راهکارهای مقابله قبل از وقوع خواهد بود.