"نرخ بیکاری در فارغ التحصیلان دانشگاهی 10 برابر کسانی است که در کشور تحصیلات دیپلم و زیر دیپلم دارند." این جمله جدیدترین اظهار نظر رسمی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی است که در روزهای گذشته اعلام شد، با این حال از عمق بحران بیکاری جوانان فارغ التحصیل دانشگاهی و ناهماهنگی کامل بین برنامه های دانشگاه ها و نیازهای بازار کار خبر می دهد.
اینکه افراد به امید آینده شغلی بهتر پس از اتمام دوران دبیرستان وارد دانشگاه شوند و چند سال از عمر گرانبهای جوانی را نیز صرف آموختن علم در مراکز آموزش عالی کنند به این امید که علم آموزی نه تنها آینده بهتری را برای زندگی آنها رقم خواهد زد، بلکه فرصتهای شغلی مناسبی را نیز پیش پای وی قرار می دهد به یاس تبدیل شود فقط یک پیام دارد و آن هم اینکه امروز در کشور هیچگونه ارتباطی بین برنامه ریزی ها در دانشگاه ها و نیازهای واقعی بازار کار وجود ندارد.
دانشگاه و بازار کار در اوج ناهماهنگی
به عبارت دیگر، دانشگاه ها بدون توجه به نیازهای واقعی بازار کار اقدام به جذب و پذیرش دانشجو می کنند و هیچگونه سیستمی نیز وجود ندارد تا جوانان دیپلمه متقاضی ورود به دانشگاه ها را از احتمال بیکار ماندن به دلیل انتخاب رشته های نامناسب با نیازهای روز بازار کار آگاه نماید.
بر پایه این گزارش، نکته ساده در بیان یک واقعیتی که ارتباط مستقیمی با آینده جوانان جویای کار دارد این است که دانشگاه به پرکردن صندلی های خالی خود فکر می کند و هر ساله هزاران دانشجو در دانشگاه های دولتی و غیردولتی پذیرفته می شوند در حالی که هیچ آینده روشن شغلی برای بسیاری از رشته ها وجود ندارد و یا دست کم اینکه به هیچ وجه نیازهای بازار کار متناسب با حجم چندین برابری پذیرش دانشجو نیست.
دغدغه خانواده‌ها؛ بیکاری فرزندان
موضوع مربوط به بیکار ماندن جوانان فارغ التحصیل دانشگاهی امروز از مهم ترین دغدغه های خانواده ها محسوب می شود و این مسئله فکر پدران و مادران بسیاری را به خود مشغول کرده است و همه آنها به دنبال پاسخ به این سوال هستند که آیا برای فرزند آنها در زمان فارغ التحصیلی شغلی وجود خواهد داشت؟
متاسفانه در دهه های اخیر که با گسترش ورود جوانان به دانشگاه ها و بالا رفتن سطح سواد افراد همراه بوده است هرگز به این سوال پاسخ داده نشد که چرا نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی از بقیه گروه ها بالاتر است و چرا این شکاف هر روز بیشتر می شود؟
دلایل کارفرمایان
کارفرمایان و بنگاهداران عدم مهارت و ناتوانی نیروی جوان در تصدی مشاغل تخصصی و نیازمند تجربه را از دلایل اصلی بیکار ماندن کارجویان فارغ التحصیل دانشگاهی می دانند و معتقدند که دانشگاه ها بیشتر از آنکه به جوانان آموزش واقعی تصدی مشاغل مختلف را بیاموزند، نسبت به صدور مدارک فارغ التحصیلی همت می کنند و در این زمینه بین دانشگاه های دولتی و غیردولتی رقابت تنگاتنگی وجود دارد.
همچنین کارفرمایان عنوان می کنند که جوانان فراوانی به دلیل غیرمرتبط بودن رشته های دانشگاهی با مشاغل مختلف بازار کار بیکار می مانند و آنها علاقه ای به جذب اینگونه افراد ندارند. به عبارتی رشته هایی که امروز بیشتر به مباحث تئوریک می پردازند تا موضوعات مهارتی و تخصصی، بیکاران بیشتری را در خود جای داده اند.
شکاف 10 برابری بیکاری دانشگاهی‌ها
عباس وطن پرور در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه نگاه ناهمگون دانشگاه و بازار کار به نیروی کار باعث ایجاد چنین شکافی شده است که اعلام می شود نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی 10 برابر سایر گروه ها است، گفت: با این حال طبق اصل 43 قانون اساسی دولت مکلف به حمایت از انسان در حال رشد است.
نماینده سابق کارفرمایان در اجلاس جهانی کار، اظهار داشت: متاسفانه به دلیل نامتوازن بودن نوع آموزش های دانشگاهی و نیازهای روز بازار کار و بنگاه ها، جوانان هیچ هنری جز مهارت رانندگی ندارند و موسسات آموزشی نیز به یک بنگاه صدور مدرک تبدیل شده اند.
هنر افراد در زمان فارغ‌التحصیلی؛ فقط مهارت رانندگی!
وطن پرور ادامه داد: در واقع باید گفت جوانی که با هزینه های فراوان نتیجه سالیان متمادی تلاش خانواده ها وارد دانشگاه می شود پس از فارغ التحصیی نه تنها تجربه واقعی ورود به بازار کار و تصدی مشاغل مختلف را ندارد بلکه آماده حضور در فعالیت های اقتصادی و در نهایت زندگی نیز نیست.
وی خاطر نشان کرد: بررسی وضعیت کارجویانی که به بنگاه های کاریابی سر می زنند نشان می دهد که آنها هیچ هنری برای تصدی مشاغل مختلف ندارند در حالی که بنگاه به دنبال جذب نیروی کاردان و باتجربه برای واگذاری امور به وی است.
این فعال کارفرمایی در پاسخ به این سئوال که چرا کارفرمایان تمایل چندانی به جذب فارغ التحصیلان دانشگاهی ندارند؟ گفت: وقتی کارفرما می بیند که یک جوان دانشگاه رفته هیچ هنری برای عرضه ندارد و فقط یک مدرک تحصیلی در اختیار دارد که باعث افزایش سطح توقع وی نیز شده است، ترجیح می دهد به دنبال کسی باشد که کار را بتواند انجام دهد نه اینکه یک مدرک دانشگاهی با خود یدک بکشد.
سربازی یک فرصت یا زمانی برای استراحت؟
وطن پرور تصریح کرد: برخی کشورها مانند کره جنوبی برای دوران سربازی جوانان نیز برنامه شغلی ارائه می کنند به نحوی که افراد در طول دوران ادای دین خود به کشورشان، یک حرفه و مهارت انجام شغلی را نیز می آموزند و در زمان پایان یافتن سربازی می توانند ادعا کنند در یک رشته دارای مهارت شده اند.
وی این مطلب را هم افزود که این نگاه در کشور ما وجود ندارد و جوانان فارغ التحصیل دانشگاهی در دوران سربازی هیچگونه تخصص و مهارتی را برای استفاده در بازار کار آینده نمی آموزند و می توان گفت بخش زیادی از دوران خدمت سربازی آنها اتلاف وقت است.