به گزارش خبرنگار مهر، این روزها به بهانه هفته دفاع مقدس مجالی است که نگاهی دقیق و صریح به تولیدات این عرصه در حوزه‌های مختلف هنری شود. تئاتر از جمله تأثیرگذارترین هنرها است که زمانی آثار قابل توجهی توسط هنرمندانی مستعد در زمینه دفاع مقدس را بر صحنه‌های سالن‌های نمایشی دیده است. اما با گذشت زمان روند به گونه‌ای بود که دیگر نه تنها اثری از آثار شاخص نبود بلکه آثار تولید و اجرا شده دیگر حرفی برای گفتن نداشته و در کلیشه‌ها غرق شدند.
از این رو نشستی با حضور حمیدرضا آذرنگ و حمیدرضا نعیمی نمایشنامه نویس، کارگردان و بازیگر و علی سرابی بازیگر تئاتر در خبرگزاری مهر برگزار شد که این هنرمندان به شرح نقطه نظرات خود در خصوص روند و اتفاقات تئاتر دفاع مقدس پرداختند. در ذیل مشروح این گفتگو آمده است:
حمیدرضا آذرنگ معتقد است ای کاش نقطه یا جایگاهی که حالا روی آن ایستاده‌ایم همان چشم‌اندازی بود که برای تئاتر با این لوگوی بخصوص تعریف شده بود. جشنواره تئاتر دفاع مقدس به لحاظ حضور هنرمندان شاخص و همچنین آثار قابل قبول و اعتماد بین هنرمندان در دوره‌های دهم و یازدهم با جشنواره تئاتر فجر رقابت می‌کند.
وی یادآور شد: به یکباره با اتفاقی که با دبیری آقای علوی رخ داد این جشنواره منهدم شد تنها به دلیل یک نگاه سلیقه‌ای و شخصی. من بسیار معتقدم نوع نگاهی که کسانی سیاست گذار بودند به این گونه نمایشی تعریفی غلط دادند. دفاع در همه جای دنیا مقدس است.
این نمایشنامه نویس عرصه تئاتر و تئاتر دفاع مقدس تصریح کرد: اصولا فرصت خیال‌پردازی را از هنرمندان گرفتیم و یک نگاه کاملا تحکمی سفیدبینی تزریق شد و کسی حق نداشت خاکستری نگاه کند. ما از آن مرزها گذشتیم ولی هنوز تکلیف‌مان با این گونه نمایشی و آدم‌های سیاست‌گذار مشخص نیست. هنوز برخی از این آدم‌ها اسلحه روی دوش‌شان است و هنوز گذر نکردند از اتفاقی که در دوره جنگ افتاد.
حمیدرضا نعیمی نیز معتقد است چندین نفر دور هم جمع شدند و گفتند که به تئاتری با موضوع دفاع و جنگ تئاتر دفاع مقدس یا مقاومت گفته شود. وی تأکید کرد: بحث بر سر این است که آیا کسانی که این تصمیم را گرفتند خود دغدغه تئاتر داشتند؟ آیا تنها به دنبال این بودند که از راه این دریچه تبلیغاتی بشود و نهادی شکل بگیرد و اگر خواسته‌های‌شان برآورده شد این بخش عملکردش درست بوده و اگر نه به بوته فراموشی سپرده شود.
این هنرمند عرصه تئاتر یادآور شد: من از اولین دوره‌ای که جشنواره تئاتر دفاع مقدس در سال 73 شکل گرفت در تمام دوره‌های آن حضور داشتم. من خود را از بدنه این تئاتر جدا نمی‌دانم و این را هم بخشی از تئاتر می‌دانم. آنقدر به هنرمندان‌مان اعتماد نکردیم که دست آخر گندش درآمد. طی سال‌های گذشته نخواستیم بدانیم که هنرمندان چه بخشی از ملت و دولت حساب می‌شوند. آقای رئیس جمهور و وزیر در یک نقطه نشسته‌اند و در کوچه و بازار نیستند و با مردم از نزدیک در ارتباط نیستند و به صورت مستقیم از آن آگاه نیستند. هنرمند از این موضوع مطلع است و هنرمند چشم و گوش جامعه است. اما طی این سال‌ها به چشم‌ها گفته شد نبینید و به گوش‌ها گفته شد نشنوید و به زبان‌ها و دهان‌ها گفته شد نگویید.
نعیمی معتقد است اگر معضلی امروزه مثل اختلاس سه هزار میلیاردی وجود دارد قبل از اینکه مسئولان و جناح‌ها از آن مطلع شوند هنرمندان به دلیل حضور در جامعه این اتفاقات را پیش‌بینی می‌کردند اما وقتی می‌خواهند این موضوعات را بیان کنند چندین انگ به آن‌ها زده می‌شود.
وی ادامه داد: چرا هنرمندان حق ندارند حرف بزنند و تا کی باید اینقدر نسبت به هنرمند بی‌اعتماد باشیم؟ مدام به ما گفته می‌شود که هشت سال دفاع مقدس داشتیم و دفاع مقدس ما خیلی متفاوت از دفاع‌های دنیا است. من می‌گویم اینقدر بسته نگاه نکنیم. هر کشوری مورد تجاوز قرار می‌گیرد و شروع به دفاع می‌کند آن دفاع مقدس است. آیا می‌توانیم بگوییم مقاومت ویتنام در مقابل آمریکا دفاعی غیر مقدس است؟ آیا داغی که یک مادر از کشته شدن فرزندش می‌کشد با داغی که یک مادر ایرانی از شهادت فرزندش می‌کشد فرق دارد؟
نعیمی با اشاره به اینکه از هنرمند خواسته شد در این زمینه میرزابنویس باشد تأکید کرد: بارها گفته‌ام اگر اتفاقی تاریخی صدها سال پیش شکل گرفته من امروز تأویل خود را از آن نگاه می‌دهم. این نگاه تعمیم‌پذیر نیست بلکه شخصی است. زاویه دید هنرمند است. من حمال تاریخ نیستم و قرار است نگاه خود را ارائه دهم. حوزه تئاتر حوزه اندیشه است و باید بپذیریم هنرمندان تئاتر دارای اندیشه و حساسیت‌ها و ریزبینی‌های خود هستند. چرا نباید باور کنیم که هنرمندان تئاتر باید به ما آگاهی دهند؟ مسئولانی که برگزار کنندگان و متولی تئاتر دفاع مقدس هستند بعد از این همه سال باز به نقطه صفر می‌رسند و دوباره می‌خواهند از نقطه صفر شروع کنند.
این کارگردان، نمایشنامه و بازیگر تئاتر و تئاتر دفاع مقدس یادآور شد: ما هنوز آداب جشن و جشنواره را بلد نیستیم. امسال نمایشنامه‌ام به عنوان کتاب سال در زمینه دفاع مقدس انتخاب شد. انگار به سوگواری رفته بودم و مجلسی پر از حزن و اندوه برگزار شد. کتاب من که دغدغه خاک و میهن و مردمم را دارم برنده شد. اما همه توپ‌شان پر است و به خود اجازه می‌دهند در وادی هنر حرف بزنند.
در ادامه این نشست علی سرابی از بازیگران جوان و مطرح تئاتر ایران نیز گفت: ما از واژه‌ای به عنوان تئاتر دفاع مقدس استفاده می‌کنیم. اگر واژه دفاع مقدس را برداریم و واژه جنگ را بگذاریم رویکرد تازه‌ای شکل می‌گیرد و نمایشنامه‌های جدیدی نوشته می‌شود. چون دفاع مقدس کنار می‌رود و آنوقت می‌توان در مذمت جنگ هم حرف زد. در آن زمان می‌توان گفت نمایش "زمستان 66" یک نمایش با موضوع جنگ است. من روی خود واژه مشکل دارم و جشنواره‌هایی را برگزار می‌کنیم که همه یک موضوع تکراری را بیان می‌کنند. این موضوعات حرف جذاب و جای رشدی برای نسل جدید ندارد. وزارت فرهنگ و ارشاد از این تئاتر و واژه در تئاتر استفاده می‌کند. این درست نیست زیرا در همه جای دنیا دفاع مقدس است.
نعیمی در ادامه سخنان سرابی افزود: آیا جنگ ما همه چیزش آنگونه است که برخی از مدیران و مسئولان دوست دارند گفته شود. آیا ما در این جنگ در برخی عملیات شکست نخوردیم؟ آنقدر نگذاشتیم که به درستی به مقوله هشت سال دفاع مقدس ما نگاه شود که پدیده‌ای مثل اخراجی‌ها بیرون می‌آید. سازندگان این فاجعه در زمینه جنگ افتخار می‌کنند به آنچه ساخته‌اند.
بازیگر نمایش "بلوط‌های تلخ" یادآور شد: آیا این به معنای نتیجه عکس نیست که بعد از فیلم‌های "سفر به چذابه"، "نجات یافتگان"، "دیده‌بان"، "آتش در هور"، "اشک سرما"، "سرزمین خورشید" و "از کرخه تا راین" و خیلی فیلم‌های ارزشمند و محترم دیگر در دفاع مقدس، دفاع مقدس ما در این روزها "اخراجی‌ها" بشود. آیا این چیزی است که ما درباره دفاع مقدس قصد گفتنش را داریم؟ .
در ادامه سرابی ضمن اظهار تأسف از تولید نمایشهای نامربوط تأکید کرد: همین محدودیت‌ها باعث می‌شود که اثری ، تقدس‌ها را می‌شکند و هجو ساخته می‌شود و فروش می‌کند. .
وی یادآور شد: "خنکای ختم خاطره" نوشته حمیدرضا آذرنگ و "پیچ تند" آرش عباسی دو نمایشی بودند که از پر مسأله‌ترین کارهای تئاتر ایران بود. همه چیز نمایش "پیچ تند" حذف شد و پر مسأله‌ترین موضوع برای مدیران و مسئولان این بود که پسر خانواده چون سرباز بوده مجبور بوده به جنگ برود. این آقایان می‌گفتند نباید اینگونه باشد زیرا تمام کسانی که به جنگ رفتند از روی تصمیم قلبی و شخصی‌شان بوده است.
برنده جایزه برتر مسابقه بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر ادامه داد: برخی افراد را می‌شناسم که در آن شرایط مجبور بوده و به جنگ رفته اند اما اجازه داده نمی‌شود این موضوعات بازگو شود و موضوعات به صورت کلیشه‌ای مدنظر قرار می‌گیرند. اتفاقی هم که برای "خنکای ختم خاطره" افتاد نیز اینگونه بود و باعث شد تا گروه دیگر به سراغ چنین تجربه‌ای نرود. ارتقای تئاتر جنگ و تغییر نگرش خیلی کار دارد. کسی که سردمدار جشنواره‌های تئاتر مقاومت و دفاع مقدس هستند چیزی از تئاتر نمی‌دانند.
آذرنگ نیز در ادامه این سخنان تصریح کرد: هیچ گاه اندیشه در تصمیم گیری مدیران جایی نداشته است. به همین خاطر شاهد برخورد‌های سلیقه‌ای و خلق واژه‌های غلط هستیم. کسانی که زمانی در جنگ آدمی که باید باشند نبودند حال اسلحه را به سمت خودی گرفته‌اند. این اتفاق باعث می‌شود که ما موجودیت نداشته باشیم. اگر هنر به جایی نرسیده مشخص است که دغدغه مدیران و مسئولان به شکل کلی نبوده است.
-------------------------------
ادامه دارد
تاریخ انتشار: ۵ مهر ۱۳۹۰ - ۱۰:۵۳
موضوع تئاتر دفاع مقدس و روندی که طی کرده از دغدغه‌های اساسی هنرمندان تئاتر ایران است که مرزی میان تئاتر با موضوعات مختلف قائل نیستند.