خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و ادب: تاکنون کتاب‌های فراوانی درباره حج در قالب‌های گوناگون منتشر شده است، اما با توجه به اعزام اولین گروه از زائران سرزمین وحی، تعدادی از این کتاب‌ها ـ که بیشتر جنبه کاربردی دارند ـ در کتابخانه مهر معرفی می‌شوند:
1- آثار اسلامى مکه و مدینه
رسول جعفریان، قم، نشر مشعر، 1371
حج واقعى هنگامى برگزار مى‌شود که فلسفه و ابعاد و آثار و برکات آن شناسایى شود و حاجى با آگاهى کامل از راز و رمز آن مواقف کریمه و مشاعر عظیمه، که فرودگاه ملائکة الله و توقفگاه اولیاءالله است گام نهد. براى دستیابى به این هدف، کتاب‌هایى تدوین شده است که هرکدام زاویه‌اى از آثار مشاهد یا اسرار حج را بازگو مى‌کنند.
این اثر آشنایى و اطلاعات فشرده‌اى را در باره جزیرةالعرب، آثار مکه و مسجدالحرام، مسجدالنبى، بقیع و آثار و مساجد مهم مدینه و برخى از دانستنى‌هایى را که زائر به آن نیاز دارد، در اختیار جویندگان قرار مى‌دهد.
2- احکام فقهی ـ اجرایی حج
محمدحسین فلاح زاده، تهران، نشر مشعر.
مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و وظایف و احکام اختصاصی کارگزاران مثل روحانیون و مدیران کاروان‌ها است. این کتاب اختصاص به کارگزاران حج دارد و در چهار بخش گردآوری شده است.
بخش اول، احکام فقهی ـ اجرایی حج ویژه روحانیون کاروان‌هاست. بخش دوم، احکام فقهی ـ اجرایی حج ویژه عوامل اجرایی کاروان‌ها. بخش سوم، نکات فقهی عمره و حج و بخش چهارم، احکام کلی عمره و حج است.
3- اخلاق و آداب در حج و زیارت
محمد تقی رهبر، تهران، نشر مشعر.
بررسی مناسک و آداب اخلاقی و رسوم اجتماعی حج است. نگارنده نخست به جایگاه تزکیه و اخلاق، ضعف‌های اخلاقی و عملی و مسئولیت اخلاقی انسان‌ها اشاره می‌کند. سپس به مقدمات سفر پرداخته و در این ارتباط موضوعاتی چون توجه به عظمت حج، تجرید قلب و خلوص نیت را مطرح می‌سازد. همچنین مطالبی در خصوص مناسک و آداب حج، اصلاح مال و مسائل حقوقی، انتخاب هم‌سفر، لوازم سفر، آداب و اخلاق در سفر، نحوه‌ی شروع سفر، مراقبت اخلاقی در جمع، مصاحبت درست، و آداب سخن و سکوت بیان می‌کند. در پایان نیز به اخلاق و آداب در حرمین و رفتار با زائران دیگر اشاره کرده و در خصوص استفاده از فرصت‌های معنوی حج، تودیع و ره‌آورد چنین سفر مهمی سخن می‌راند.
4- با قرآن در سرزمین وحی
محسن قرائتی، به کوشش حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، تهران، نشر مشعر.
رسول جعفریان، قم، نشر مشعر، 1371
حج واقعى هنگامى برگزار مى‌شود که فلسفه و ابعاد و آثار و برکات آن شناسایى شود و حاجى با آگاهى کامل از راز و رمز آن مواقف کریمه و مشاعر عظیمه، که فرودگاه ملائکة الله و توقفگاه اولیاءالله است گام نهد. براى دستیابى به این هدف، کتاب‌هایى تدوین شده است که هرکدام زاویه‌اى از آثار مشاهد یا اسرار حج را بازگو مى‌کنند.
این اثر آشنایى و اطلاعات فشرده‌اى را در باره جزیرةالعرب، آثار مکه و مسجدالحرام، مسجدالنبى، بقیع و آثار و مساجد مهم مدینه و برخى از دانستنى‌هایى را که زائر به آن نیاز دارد، در اختیار جویندگان قرار مى‌دهد.
2- احکام فقهی ـ اجرایی حج
محمدحسین فلاح زاده، تهران، نشر مشعر.
مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و وظایف و احکام اختصاصی کارگزاران مثل روحانیون و مدیران کاروان‌ها است. این کتاب اختصاص به کارگزاران حج دارد و در چهار بخش گردآوری شده است.
بخش اول، احکام فقهی ـ اجرایی حج ویژه روحانیون کاروان‌هاست. بخش دوم، احکام فقهی ـ اجرایی حج ویژه عوامل اجرایی کاروان‌ها. بخش سوم، نکات فقهی عمره و حج و بخش چهارم، احکام کلی عمره و حج است.
3- اخلاق و آداب در حج و زیارت
محمد تقی رهبر، تهران، نشر مشعر.
بررسی مناسک و آداب اخلاقی و رسوم اجتماعی حج است. نگارنده نخست به جایگاه تزکیه و اخلاق، ضعف‌های اخلاقی و عملی و مسئولیت اخلاقی انسان‌ها اشاره می‌کند. سپس به مقدمات سفر پرداخته و در این ارتباط موضوعاتی چون توجه به عظمت حج، تجرید قلب و خلوص نیت را مطرح می‌سازد. همچنین مطالبی در خصوص مناسک و آداب حج، اصلاح مال و مسائل حقوقی، انتخاب هم‌سفر، لوازم سفر، آداب و اخلاق در سفر، نحوه‌ی شروع سفر، مراقبت اخلاقی در جمع، مصاحبت درست، و آداب سخن و سکوت بیان می‌کند. در پایان نیز به اخلاق و آداب در حرمین و رفتار با زائران دیگر اشاره کرده و در خصوص استفاده از فرصت‌های معنوی حج، تودیع و ره‌آورد چنین سفر مهمی سخن می‌راند.
4- با قرآن در سرزمین وحی
محسن قرائتی، به کوشش حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، تهران، نشر مشعر.
بررسی جنبه‌های فردی و اجتماعی حج و سرزمین وحی بر اساس قرآن و تفاسیر است. مؤلف که صاحب تفسیر نور است، از این اثر خود برخی از آیات را برای زائران و روحانیون دست اندرکار در امور حج گزینش کرده و این اثر را سامان داده است.
از جمله عناوین مورد بحث در کتاب این موارد است: قبل از سفر، اهمیت و ضرورت حج، اخلاص، حکمت‌های حج، مدینه، اهل‌بیت(ع)، مسجد النبی و مساجد دیگر، میقات و احرام، مکه، مسجد الحرام و کعبه، مقام ابراهیم، سعی و صفا و مروه، عرفات و مشعر، منی و قربانی و حلق، بازگشت به مکه، پایان حج.
5- جرعه‌ای از صهبای حج
آیت الله جوادى آملى، ویرایشِ حسن واعظی محمدی، قم، نشر مشعر.
5- جرعه‌ای از صهبای حج
آیت الله جوادى آملى، ویرایشِ حسن واعظی محمدی، قم، نشر مشعر.
تلخیصی از کتاب صهبای حج نویسنده است که حاصل آثار گفتاری و نوشتاری نویسنده درباره حج و زیارت است. حقایق و اسرار و حکمت‌های فراوان حج در این کتاب تبیین شده است.
پرسش‌های برخی خوانندگان و مراجعان به کتاب صهبای حج ضرورت تبیین بیشتر برخی مطالب را به همراه داشت. از این رو در کتاب حاضر پاسخ‌های کتبی نویسنده به آن پرسش‌ها، همچنین نکات جدیدی که در بازنگری نهایی برخی مباحث تفسیری ارائه کرده، آمده است. کتاب در چهار بخش تدوین یافته است. بخش نخست از بخشهاى چهارگانه این کتاب، با عنوان «ابعاد حج» عهدهدار تبیین جایگاه، اهمیت و نظام حج در اسلام است.
مباحث کلى این بخش، بر دیگر مباحث کتاب پرتو افکن است. از اینرو، در بخشهاى دیگر، گاه مصادیقى از این مباحث ارائه مى‌شود. بخشهاى دوم و سوم با عناوین «اماکن حج» و «مناسک حج»، برخى از معارف و اسرار و ویژگىهاى اماکن و مناسک حج و نیز شرایط، اوصاف و مراتب حجگزاران و زائران را بیان مىکند. بخش چهارم نیز با عنوان «زیارت» به بیان معارفى درباره زیارت اختصاص داده شده است.
6 ـ حج در قرآن
دکتر محمد علوى مقدم، ویرایشِ علی ورسه‌ای، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، نشر مشعر.
بررسی آیات مربوط به حج است. نویسنده ابتدا آیات هر موضوع را گردآوری کرده، آنگاه نظریه‌ی برخی از قدمای مفسران را در ذیل آن آورده است.
7- درسنامه با قرآن در مکه و مدینه
اکبر دهقان، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، بعثه مقام معظم رهبری.
بررسی آیات قرآنی مربوط به مکه و مدینه است. در فصل اول، آیات مربوط به حج و مکه و در فصل دوم، آیات مربوط به مدینه منوره و مسائل تاریخی آن مانند برخی جنگ‌ها و آیاتی که مربوط به پیامبر اکرم است، آمده است. در آغاز متن آیه شریفه و ترجمه آن بیان شده و بعد ازآن واژه‌های مشکل آن معنا گردیده و سپس تفسیر آیه شریفه بیان شده و در پایان نکته‌های مختلف ادبی، اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و عرفانی با بهره‌گیری از منابع مختلف شیعه و اهل سنت، آورده شده است.
8- درسنامه پیش‌درآمدی بر فرهنگ‌نامه اسرار و معارف حج
معاونت امور روحانیون، تهران، نشر مشعر.
متن آموزشی برای روحانیون کاروان‌های حج است و هدف آن بیان اسرار و معارف حج است. به این موضوعات می‌پردازد: تعریف واژه‌ها و اصطلاحات؛ ضرورت طرح مباحث اسرار و فلسفه مناسک حج؛ منطق و روش پرداختن به بحث «فلسفه اسرار حج»؛ منابع و روش قرآن در بیان احکام و فلسفه و اسرار آن؛ روش اهل‌بیت در بیان احکام و فلسفه و اسرار آنها؛ سیره و روش بزرگان مذهب در موضوع اسرار و حکمت‌ها؛ نمای کلی حج در قرآن.
9- سیمای عقاید شیعه: ترجمه کتاب دلیل المرشدین الی الحق الیقین
آیت الله شیخ جعفر سبحانی، ترجمه جواد محدثی، تهران، نشر مشعر.
بررسی جنبه‌های عقاید اخلاقی شیعه مثل زیارت است. نویسنده جهت تقریب مذاهب، وحدت هر چه بیشتر بین مذاهب اسلامی و روشن شدن افکار عمومی مسلمانان، بعضی از موضوعات مهمّی که موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمین بود را مورد بررسی محققانه قرار داده است. از جمله موضوعاتی که در این کتاب مورد بحث قرار گرفته موضوع زیارت قبور است.
10- دروس احکام و مناسک حج
محمد حسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر
یکی از متون آموزشی حج تمتع است که به احکام عمومی و مناسک حج پرداخته و در دو بخش تدوین یافته است. بخش اول، حاوی احکام عمومی مورد نیاز زائران و بخش دوم به احکام اختصاصی و مناسک حج پرداخته است.
11- معبد ایمان: مناسک حج در قالب داستان
احمد عابدینى، تهران، نشر مشعر،
مجموعه حاضر برای آموزش مناسک، مسائل و احکام حج و آشنایی با اماکن زیارتی مکه و مدینه و جنبه‌های اخلاقی حج تدوین شده است و آموزههای فقهی را در کنار تعالیم اجتماعی، تاریخی و اخلاقی و معارف اسلامی مطرح می‌سازد. داستان در قالب گفتگو و پرسش و پاسخ میان اعضای یک خانواده با یک روحانی آگاه به مسائل حج طراحی و ارائه شده است. این پرسش و پاسخها که مشتمل بر شرح آیات قرآن و احادیث مربوط به حج است، به سفرنامهای تاریخی و اعتقادی شباهت یافته است.
12- مناسک مصوّر حج
محمدحسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر.
این مجموعه کوچک با ارائه تصویر صحیح اعمال حج و بیان احکام آن، آموزش‌هاى لازم را در ین زمینه به زائران محترم ارائه مى دهد.
6 ـ حج در قرآن
دکتر محمد علوى مقدم، ویرایشِ علی ورسه‌ای، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، نشر مشعر.
بررسی آیات مربوط به حج است. نویسنده ابتدا آیات هر موضوع را گردآوری کرده، آنگاه نظریه‌ی برخی از قدمای مفسران را در ذیل آن آورده است.
7- درسنامه با قرآن در مکه و مدینه
اکبر دهقان، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، بعثه مقام معظم رهبری.
بررسی آیات قرآنی مربوط به مکه و مدینه است. در فصل اول، آیات مربوط به حج و مکه و در فصل دوم، آیات مربوط به مدینه منوره و مسائل تاریخی آن مانند برخی جنگ‌ها و آیاتی که مربوط به پیامبر اکرم است، آمده است. در آغاز متن آیه شریفه و ترجمه آن بیان شده و بعد ازآن واژه‌های مشکل آن معنا گردیده و سپس تفسیر آیه شریفه بیان شده و در پایان نکته‌های مختلف ادبی، اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و عرفانی با بهره‌گیری از منابع مختلف شیعه و اهل سنت، آورده شده است.
8- درسنامه پیش‌درآمدی بر فرهنگ‌نامه اسرار و معارف حج
معاونت امور روحانیون، تهران، نشر مشعر.
متن آموزشی برای روحانیون کاروان‌های حج است و هدف آن بیان اسرار و معارف حج است. به این موضوعات می‌پردازد: تعریف واژه‌ها و اصطلاحات؛ ضرورت طرح مباحث اسرار و فلسفه مناسک حج؛ منطق و روش پرداختن به بحث «فلسفه اسرار حج»؛ منابع و روش قرآن در بیان احکام و فلسفه و اسرار آن؛ روش اهل‌بیت در بیان احکام و فلسفه و اسرار آنها؛ سیره و روش بزرگان مذهب در موضوع اسرار و حکمت‌ها؛ نمای کلی حج در قرآن.
9- سیمای عقاید شیعه: ترجمه کتاب دلیل المرشدین الی الحق الیقین
آیت الله شیخ جعفر سبحانی، ترجمه جواد محدثی، تهران، نشر مشعر.
بررسی جنبه‌های عقاید اخلاقی شیعه مثل زیارت است. نویسنده جهت تقریب مذاهب، وحدت هر چه بیشتر بین مذاهب اسلامی و روشن شدن افکار عمومی مسلمانان، بعضی از موضوعات مهمّی که موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمین بود را مورد بررسی محققانه قرار داده است. از جمله موضوعاتی که در این کتاب مورد بحث قرار گرفته موضوع زیارت قبور است.
10- دروس احکام و مناسک حج
محمد حسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر
یکی از متون آموزشی حج تمتع است که به احکام عمومی و مناسک حج پرداخته و در دو بخش تدوین یافته است. بخش اول، حاوی احکام عمومی مورد نیاز زائران و بخش دوم به احکام اختصاصی و مناسک حج پرداخته است.
11- معبد ایمان: مناسک حج در قالب داستان
احمد عابدینى، تهران، نشر مشعر،
مجموعه حاضر برای آموزش مناسک، مسائل و احکام حج و آشنایی با اماکن زیارتی مکه و مدینه و جنبه‌های اخلاقی حج تدوین شده است و آموزههای فقهی را در کنار تعالیم اجتماعی، تاریخی و اخلاقی و معارف اسلامی مطرح می‌سازد. داستان در قالب گفتگو و پرسش و پاسخ میان اعضای یک خانواده با یک روحانی آگاه به مسائل حج طراحی و ارائه شده است. این پرسش و پاسخها که مشتمل بر شرح آیات قرآن و احادیث مربوط به حج است، به سفرنامهای تاریخی و اعتقادی شباهت یافته است.
12- مناسک مصوّر حج
محمدحسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر.
این مجموعه کوچک با ارائه تصویر صحیح اعمال حج و بیان احکام آن، آموزش‌هاى لازم را در ین زمینه به زائران محترم ارائه مى دهد.