اشعار حافظ بیت الغزل معرفت است/ راز تفأل به دیوان حافظ

حجت الاسلام دکتر قاسم کاکایی به مناسبت روز بزرگداشت حافظ در مورد معنویت و معرفت در اشعار وی به خبرنگار مهر گفت: حافظ همانطور که خودش گفته اشعارش همه بیت الغزل معرفت است. معرفت با علم فرق می‎کند، علم آن چیزی است که کسب می‎کنیم ولی معرفت آن علمی است که در دل و جان ما نفوذ کرده است.

وی افزود: حافظ کسی است که از خودبینی رسته و به قرب نوافل رسیده است یعنی دیگر خودش را نمی‏‎بیند و فانی در خداست و طبق حدیث چشم و گوش و زبان و دست خدا شده و به همین خاطر به او لسان الغیب می‎گویند. یعنی آنچیزی که استاد ازل گفته بر زبان حافظ جاری می‎شود.

استاد گروه فلسفه دانشگاه شیراز در ادامه تصریح کرد: حافظ برای اینکه از دل سخن می‎گوید و سخنش سخن خداست و خدا با فطرت همه انسانها همراه است برای همین شعر او دلنشین و دلنشان شده که همگان آن را می‎پسندند و می‎پذیرند. به همین علت است که شاعر فطری ما و شاعر ملی ما است. یعنی او که با فطرت ما سخن گفته ما هم که زبانمان فارسی است و هرکس دیگر که بتواند با مفاهیم حافظ آشنا بشود شاعر آنها هم هست و شاعر ملی ما است.

این محقق و پژوهشگر فلسفه و عرفان اسلامی یادآور شد: در جایگاه حافظ همین قدر بس است که تنها دیوانی که در ادبیات فارسی به او تفأل می‎زنند و می‎خواهند که خدا با آنها از زبان لسان الغیب سخن بگوید همین دیوان کوچک حافظ  که همه به آن علاقمند هستند.

کاکایی در مورد ظهور و بروز اخلاق در اشعار حافظ نیز گفت: حافظ بزرگترین مشکل اخلاقی زمانه خود را ریا و سالوسی و چاپلوسی می‎بیند و بزرگترین فضیلت اخلاقی را خلوص و بی ریایی. لذا در تعلیمات او با آن قلم زیبا و سحر آمیزش به ریاکاری و لباس دین برتن کردن و دین فروشی و دم زدن از زهد و دنیاگریزی می‎تازد و تقوا و زهد ریایی را به نقد می‎کشد و به اینها حمله می‎برد .

این استاد دانشگاه ادامه داد: درمانی که حافظ ارائه می‎دهد مسئله عشق است که البته عشق به خدا است و از خودی خود و حب دنیا که سرچشمه همه بدیهاست بپرهیزید که با اخلاق زمانه ما شباهت زیادی دارد.

کاکایی دلیل ماندگاری و تازگی اشعار حافظ را مطابقت آن با فطرت انسانی و همینطور مضامین قرآنی اشعار حافظ عنوان کرد و گفت: ماندگاری اشعار حافظ به همان دلایل ماندگاری قرآن است زیرا اشعار حافظ قرآن به زبان فارسی است و به زیبایی و هنرمندی هرچه تمام توانسته است مفاهیم معنوی قرآن را در اشعارش بگنجاند این رمز پایایی و ماندگاری و جاودانی حافظ است. دیگر اینکه انسان در فطرت خودش عاشق خداست و به خدا عشق می‎ورزد حالا چه خود آگاه چه نا خود آگاه، حافظ هم که سخن عشق گفته و سخن عشق چون با فطرت آدمی سازگار است ماندگار می‎شود.