به گزارش خبرنگار مهر، محوطه باستانی ارجان با وسعت حدود 500 هکتار در کنار رودخانه "مارون" در 12 کیلومتری شمال شرقی بهبهان واقع شده است.
در اولین مطالعات پیرامون شهر قدیم ارجان، قدمت این شهر به دوره ساسانیان (224- 652 میلادی) نسبت داده شده ولی در سال 1316 خورشیدی درنزدیکی این محوطه باستانی، آثار یک آرامگاه متعلق به حدود هزاره دوم قبل از میلاد کشف شد که باب جدیدی در باستانشناسی این محوطه تاریخی گشود.
ویژگی این آرامگاه استفاده از ملاط قیر و اندود گچ به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت همجواری با رودخانه مارون بوده است. یکی از کشفیات مهم این محوطه تاریخی جام طلایی ارجان است. شکل حلقه طلائی قدرت ارجان تجسمی از یک لوتوس نیلوفر آبی است که حامل پیامهای ذهنی و اساطیری است. باستانشناسان معتقدند تا کنون نظیر این حلقه طلائی در هیچ یک از حفاریهای علمی بدست نیامده است.
در این باره، دولتی مختاران رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی بهبهان به خبرنگار مهر گفت: نام اصلی محوطه تاریخی ارجان در شهرستان بهبهان، ارگان به معنی جایگاه و مکان بزرگان و خوبان است. مانند آریاگان، شادگان و سمنگان. اما "ار" نیز مخفف همان آریاست که در طول زمان به ارجان تغییر نام یافت.
وی گفت: طبق تحقیقات سالهای 88 و 89 روی این محوطه تاریخی، قدمت این محوطه به ده هزار سال پیش برمی گردد.
مختاران با بیان اینکه این منطقه آب و هوای معتدل و خوبی داشته و قدمت آن از نظر فرهنگی و سکونت انسانها بسیار مهم است گفت: شهر ارگان در 9 کیلومتری بهبهان تا 12 کیلومتری شرق آن وسعت داشته است که بخشی از آن قدمت ایلامی و بخشی دیگر نیز متعلق به دوره ساسانیان بوده است.
رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی بهبهان گفت: از چند سال پیش تا کنون اکتشافاتی به خصوص در حوزه استخراج نفت بوجود آمد که منجر به حفر چاههای متعدد در کنار این محوطه تاریخی شد.
مختاران بیان کرد: به دلیل وجود گذرگاههای طبیعی با سنگ فرشها، جاده ها، دشت و جلگه خوزستان، تلاش کردیم این منطقه را از دستبرد حفاریهای ناموزون در امان نگه داریم اما در این محوطه چاه نفت زده شد و برای احداث آنها، جاده های خاکی نیز کشیدند و بسیاری از حلقه قنات های ساسانی و قبل از آن را تخریب کردند.
وی گفت: محمدی رئیس سازمان میراث فرهنگی استان خوزستان قول داد که این قناتهای تاریخی را دوباره سازی کنند. به همین منظور دو حلقه قنات توسط شرکت نفت بازسازی شد اما بعد از آن چون به این اقدام اعتراض کرده بودیم دیگر ما را در هیچیک از برنامه هایشان راه ندادند تا از کم و کیف فعالیت ها با خبر شویم.
اکنون پایگاه ارجان و میراث فرهنگی بهبهان با یکدیگر همکاری مناسبی ندارند چون پایگاه، فعالیت های ارجان شناسی انجام می دهد و و اداره میراث فرهنگی بهبهان نیز زیر نظر سازمان میراث فرهنگی است اما اگر این دو نهاد با یکدگیر همکاری بهتری داشته باشند، حفاظت از محوطه تاریخی ارجان در مقابل حفاریهای غیر مجاز راحت تر و قویتر می شود.
دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان نیز در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: وزارت نفت در سال 1386 به منظور اکتشاف و استخراج نفت اقدام به شروع عملیات لرزه نگاری و حفر چاه در محوطه تاریخی ارجان کرد. این موضوع به دلیل انجام نشدن مطالعات باستان شناسی قبل از عملیات نفتی، مورد اعتراض این سازمان واقع شد و به رغم مکاتبات متعدد و پیگیری قضایی، پیمانکار مجری طرح های پشتیبانی حفاری بهره برداری منطقه گچساران وابسته به وزارت نفت دو حلقه چاه در این محوطه حفر کرد که در نهایت یکی از چاهها برچیده شد.
مجتبی گهستونی با بیان اینکه توجه به مطالعات قوم شناسی، گویش شناسی، تاریخ و باستان شناسی و... در محوطه ارجان از ضروریات است بیان کرد: منطقه ارجان سه هزار متر مربع وسعت دارد و اکنون وسط این محوطه، شرکت ملی نفت برای اکتشاف و لرزه‌نگاریها فعالیت می کند.
گهستونی تصریح کرد: چند روز پیش رئیس پژوهشکده باستان شناسی کشور از محوطه ایلامی ارجان در شهرستان بهبهان بازدید کرد اما چالش های پیش روی این محوطه پایان ندارد.
دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان افزود: حفر چاه نفت در پنج ساله گذشته در عرصه محوطه باستانی ارجان انجام شده است اما تا این زمان سازمان میراث فرهنگی حفاری روی عرصه اصلی محوطه باستانی ارجان را متوقف نکرده است. با این حال باید پرسید آیا راه حلی برای جلوگیری از تخریب از طرف پژوهشکده پیشنهاد شده است؟
گهستونی بیان کرد: اکنون با گذشت بیش از پنج سال از زمان راه اندازی پایگاه باستان شناسی ارجان بهبهان این پایگاه فقط در حد نام به فعالیت خود ادامه می دهد.