حجت الاسلام یعقوب جعفری نیا مفسر و پژوهشگر قرآن کریم در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با تفاوت ابلیس و شیطان در قرآن اظهار داشت: ابلیس اسم خاص همان شیطانی است که از درگاه خدا به علت عدم سجده به انسان و نافرمانی از فرمان خدا رانده شد، اما شیطان اعم از ابلیس است.
وی افزود: شیطان موجودی حیله گر و وسوسه گر است که آسیب می رساند، ابلیس هم شیطان بود اما کلمه شیطان به دیگران نیز اطلاق می شود. شیطان در قرآن به صورت جمع هم آمده است که این امر تعدد شیاطین را می رساند. حتی درباره منافقان در قرآن آیه‌ای وجود دارد که وقتی با مؤمنان رو به رو می شوند می گویند ما ایمان آوردیم اما وقتی با شیطانهای خود خلوت می کنند می گویند که ما ایمان نیاوردیم، تنها مسلمانان را مسخره کردیم.
حجت الاسلام یعقوب جعفری نیا با تأکید بر اینکه شیطان اعم از ابلیس است گفت: ابلیس اسم خاص است و یک فرد است اما شیطان مفهوم عامتری دارد که شامل ابلیس هم می شود. هرکس که وسوسه گر باشد انسان را از راه حق به در کند شیطان نامیده می شود.
وی یادآور شد: علاوه بر این که در قرآن واژه شیطان جمع بسته شده که شامل تعداد بیشتری می شود در روایت ها گفته می شود شیاطین جن و انس که قرآن می فرماید ابلیس از جن بود و بعد ها براثر عبادات بسیار خود جز ملائک قرار گرفت و هنگام نافرمانی از فرمان خدا اظهار می داشت که خداوند من را از آتش آفریده و انسان را از خدا در نتیجه آتش بر خاک برتری دارد. از جنیان هم ممکن است شیاطینی وجود داشته باشد مثل ابلیس، از انس یعنی از انسانها نیز ممکن است شیاطینی وجود داشته باشند به معنای وسوسه گری و حیله گری.
وی با اشاره به این که جن نیز چون انسان مکلف است گفت: هم جن مکلف است و هم جن و باید در فرمان خدا باشند، معمولا آن تعداد از جن و انس که نافرمانی می کنند همان شیاطین هستند ، ممکن است از انسانها افرادی گناهکار و شرور باشند اما ویژگی اغواگری نداشته باشد؛ کارشیطان گمراه کردن مردم و اغواگری است.
جعفری نیا با تأکید بر اینکه وسوسه انگیزی ویژگی خاص شیطان است گفت: شیطان این توانایی را ندارد که انسان را مجبور کند به بیراهه برود. شیطان تنها زمینه ساز است. در روایات آمده است که اگر انسان مومن و قوی باشد شیطان نمی تواند در وی اثر کند. در قرآن آمده وقتی شیطان گفت فرزندان آدم را گمراه می کنم خداوند می فرماید تو را راهی برای بندگان خالص ما نیست. بنابراین راهکار مهم و اصلی برای در امان بودن از وسوسه های شیطان تقوا و دعاهایی است که سفارش شده است.
این مفسر قرآن تأکید کرد: در قرآن عبارت پناه ببر به خدا از شر شیطان رانده شده، ما نیز در خواندن قرآن به این امر عمل می کنیم. برخی دعاها هم که به آنها تعویذ گفته می شود و در آن مضمون پناه بردن به خدا وجود دارد نیز برای درامان ماندن از شر شیطان کاربرد دارد.