به گزارش خبرنگار مهر، افزایش جمعیت و نیاز روزافزون به مواد غذایی مسئله ای است که یافتن راه حلهای مطلوب روشهای نوین در کشاورزی از جمله کشت گلخانه ای را مورد تاکید قرار می دهد.
در این میان تولید بیشتر و یافتن اراضی مستعد کشت و استفاده بهینه از عوامل و امکانات موجود برای افزایش بازده تولید در کشت گلخانه ای از مهمترین اهدافی است که باید مد نظر قرار گیرد.
ناگفته پیداست که ایجاد گلخانه ها در استان همدان همانند سایر نقاط کشور، برای تولید محصولات کشاورزی به دلیل امکان کنترل عوامل تأثیرگذار محیطی، جایگاه ویژه ای به این نوع از تولید داده و کشت گلخانه ای به عنوان یک روش متفاوت با بازده بالا در سال های اخیر رو به گسترش بوده است.
این توسعه به نحوی پیش رفته که برخی کارشناسان با توجه به تأثیر شرایط اقلیمی همدان و با توجه به خیل عظیم نیروی کار دانش آموخته، رویکرد به تولید محصولات گلخانه ای را یک ضرورت اجتناب ناپذیر در بخش کشاورزی این منطقه می دانند.
نگاهی به وضعیت خشکسالی و سرمازدگی محصولات کشاورزان استان همدان در سال های اخیر، سبب شده برای استفاده بهینه از منابع آب و خاک، ایجاد اشتغال برای دانش آموختگان، افزایش درآمد در واحد سطح، تنوع کشت، کنترل آفات و بیماری ها و سایر عوامل مثل طوفان، باران و خشکسالی گسترش کشت گلخانه ای مورد تأکید قرار گیرد.
به اعتقاد کارشناسان کشت گلخانه ای به معنای واقعی، جدا شدن از محیط آزاد کشت است بدین معنا که در این نوع کشت باید تمام شرایط لازم از قبیل خاک، رطوبت، دما، آب، هوا و خاک را برای رشد گیاه به طور مصنوعی فراهم کرد.
یک کارشناس کشاورزی در این خصوص با بیان اینکه سطح اشغال شده زمین در فضای آزاد حدود 10برابر و میزان مصرف آب حدود 12برابر کشت گلخانه ای است، اظهار داشت:این در حالی است که نسبت عملکرد سالانه کشت گلخانه ای حدود 10برابر کشت فضای آزاد است که با اتخاذ شیوه های جدیدتر رسیدن به ارقام بالاتر نیز امکان پذیر است.
کشت گلخانه ای تولید را 10 برابر می کند
نسرین دانشمند با اشاره به اینکه در کشت معمولی حداقل زمین کشاورزی لازم برای تأمین معیشت حدود پنج هکتار است، ولی این حجم در کشت گلخانه ای فقط یک هزار مترمربع است، گفت: میزان تولید محصولات کشاورزی به روش گلخانه ای در مقایسه با روش معمولی 10 برابر است.
وی با بیان اینکه در این روش در مصرف آب به میزان یک سوم صرفه جویی می شود، افزود: امکان تولید محصول در تمام فصل های سال، استفاده بهینه از منابع آبی موجود و فراهم شدن فرصت شغلی برای جوانان و دانش آموختگان رشته کشاورزی از مزایای روش کشت گلخانه ای است.
نوسان بازار، گلخانه داران را با مشکل مواجه می کند
این کارشناس همچنین عدم ثبات بازار، نبود امکانات و تأسیسات سردخانه ای و حمل و نقل، گرانی بیش از حد نهاده های تولید و ناپایداری صادرات از عمده ترین مشکلات گلخانه داران عنوان کرد و گفت: با سازماندهی مطلوب به راحتی می توان با محصولات گلخانه ای بازارهای روز کشورهای منطقه را در اختیار گرفت.
یکی دیگر از کارشناسان بخش کشاورزی استان همدان نیز با بیان اینکه تنوع گونه های صیفی در کنار کشت گیاهان دارویی پر بازده، مسیری موفق برای کسب تجربه ای ارزنده است، افزود: در حال حاضر سه عامل خاک، آب و اشتغال ضرورت این نوع کشت را دو چندان کرده است، به گونه ای که خاک حاصلخیز کشاورزی با گسترش شهرها در حال نابودی است و منابع آبی نیز با بحران مواجه است و تعداد دانش آموختگان بیکار نیز روز به روز در حال افزایش است.
رونق کشت گلخانه ای نیاز به فرهنگ سازی دارد
حمید احمدیار با بیان اینکه رونق کشت گلخانه ای نیاز به فرهنگ سازی دارد، افزود: برای حذف تبلیغات سوء از مصرف سموم گلخانه ای باید به سمت تولید ارگانیک رفت.
وی با تأکید بر اینکه تولید ارگانیک محصولات گلخانه ای حمایت جدی مصرف کنندگان را می طلبد، ادامه می دهد: کاهش مصرف سموم قطعاً کاهش تولید را در پی خواهد داشت، در نتیجه مصرف کننده باید بین محصول ارگانیک و معمولی تفاوتی هم به لحاظ ظاهری و هم ریالی قائل شود.
احمدیار اظهار داشت: در کشاورزی سنتی آب در دسترس این بخش با کمترین بازده به محصول تبدیل می شود و این باعث می شود هر ساله کشاورزانی که زمین و آب کمتری در دسترس دارند، این کار را رها کنند و سراغ مشاغل کاذب بروند و یا زمینشان را تغییر کاربری دهند، در حالی که راه حل این مشکل برای سودآوری مناسب کشاورزان کم زمین و افزایش محصولات کشاورزی با کیفیت بالا، توجه به کشت گلخانه ای است.
وی با بیان اینکه نگهداری از یک گلخانه به شناخت و آگاهی بیشتری نسبت به روش سنتی نیاز دارد، افزود: توجه به رطوبت، خاک، دما، تهویه مناسب و دسترسی کافی گیاهان به اکسیژن و دی اکسید کربن بدون از دست دادن نابه جای رطوبت، تنظیم مناسب دما و در دسترس قرار گرفتن نور مناسب برای رشد گیاهان بر اهمیت گلخانه صادق است.
سازه نامناسب بیماری گلخانه ای را تشدید می کند
وی ادامه داد: عملکرد چند برابر در واحد سطح نسبت به مزرعه یا فضای باز و اشتغال زایی از دیگر مزیت های کشاورزی گلخانه ای هستند.
احمدیار با بیان اینکه ساخت سازه های گلخانه ای نامناسب(سازه هایی با ارتفاع کم و ساختار غیراستاندارد)بیماری های گلخانه ای را تشدید می کند، گفت: با به کارگیری روش های بسیار ساده نظیر نصب توری های استاندارد ضد حشره و دریچه ها، ایجاد در دو پوشه و گذاشتن حوضچه ضدعفونی در مبدأ ورودی گلخانه ها می تواند مضرات این نوع کشت را تا حدودی کاهش دهد.
در حال حاضر استان همدان دارای 220 واحد گلخانه‌ای سبزی و صیفی با بیش از 69 هکتار وسعت کشت است که سالانه حدود 24 هزار و 500 تن محصول تولید می کنند.
تولیدات این گلخانه ها شامل خیار، گوجه فرنگی، فلفل دلمه، سبزیجات برگی است و در گلخانه های استان همدان حدود 900 نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کارند.
گذشته از مطالب عنوان شده آنچه بیشتر مورد توجه است اینکه متاسفانه مشکلات ریز و درشت موجود بر سر راه کشاورزانی که قدم در این راه گذاشته اند موجب شده تا فعالان این عرصه رغبت چندانی به طریق احداث و کشت گلخانه ای جدید نداشته باشند.
کمبود منابع مالی و نیاز به سرمایه زیاد برای احداث گلخانه از مشکلاتی است که مانع ورود کشاورزان به این بخش می شود، در حالی که ارائه تسهیلات بانکی و سهولت در دریافت آن برای کشاورزان علاوه بر حمایت این بخش، عرصه را برای ورود عده بیشتری از دانش آموختگان به سمت کشت گلخانه ای هموار می کند و علاوه بر تأمین نیاز مردم استان در بخش تولیدات کشاورزی، زمینه صادرات محصولات گلخانه ای را نیز فراهم می کند.
220 واحد گلخانه ای در همدان فعال است
کارشناس مسئول گلخانه‌های سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در این خصوص با اشاره به وجود 220 واحد گلخانه‌ای در استان افزود: 118 واحد از این تعداد مربوط به مجتمع‌های گلخانه‌ای است که فارغ التحصیلان کشاورزی در آن مشغول به کارند.
بهروز فروزانفر اضافه کرد: به تازگی شش واحد مجتمع گلخانه‌ای در استان همدان بهره‌برداری شده و سه مجتمع دیگر با 110 واحد تولید در حال ساخت است.
وی با بیان اینکه استان همدان رتبه هفتم سطح گلخانه‌های کشور را دارد، اظهار داشت: همدان در بین استانهای پیشرو در توسعه کشت گلخانه‌ای قرار دارد.
کارشناس مسئول گلخانه‌های سازمان جهاد کشاورزی همدان با بیان اینکه بیش از 55 درصد از گلخانه‌داران این استان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند اضافه کرد: محصولات تولید شده در گلخانه‌ها از سلامت و کیفیت بیشتری برخوردار است.
بهروز فروزانفر با اشاره به اینکه تولیدات محصولات کشاورزی در فضای باز در فصول خاصی کشت می‌شود، یادآور شد: تداوم تولید در تمام فصول سال از دیگر مزایای استفاده از کشت‌های گلخانه‌ای است.
تامین سوخت گلخانه داران را با چالش مواجه کرده است
فروزانفر با اشاره به مشکلات پیش‌روی گلخانه‌داران استان همدان گفت: تأمین سوخت از مهمترین مشکلات گلخانه‌ها است که این نه تنها مشکل استانی بلکه یک مشکل فرااستانی است و باید در سطح ملی حل شود.
وی اظهار داشت: در راستای حل مشکل سوخت گلخانه‌داران استان پیگیری‌هایی از طرف جهاد کشاورزی انجام شده و مکاتباتی با وزارتخانه و استانداری انجام شده که تاکنون نتایجی حاصل نشده است.
وی گفت: با توجه به هدفمندسازی یارانه‌ها، دولت به گلخانه‌داران به ازای هر لیتر سوخت مبلغ دو هزار ریال یارانه پرداخت می‌کند.
فروزانفر افزود: همچنین تسهیلاتی برای بهینه‌سازی مصرف سوخت در نظر گرفته شده که به صورت قرض‌الحسنه است و گلخانه داران می‌توانند با استفاده از این تسهیلات سیستم‌های مصرف سوخت را بهینه کنند.
این کارشناس همچنین در خصوص مشکلات بازپرداخت تسهیلات گلخانه‌داران یادآور شد: دولت در این راستا اقداماتی را انجام داده که از جمله آن می‌توان به ماده 28 قانون بودجه اشاره کرد که طبق این ماده بانک‌ها موظفند برای بازپرداخت تسهیلات استمهال کنند.
مشکلات گلخانه داران آنان را به ورشکستگی می برد
مدیرعامل شهرک گلخانه‌ای بوعلی همدان نیز با اشاره به مشکلات موجود در گلخانه‌ها گفت: این مشکلات بسیار حجیم‌تر از چیزی است که ظواهر امر آن را نشان می‌دهند و در صورت حل نشدن شاهد ورشکستگی آن‌ها خواهیم بود.
علی مینایی اضافه کرد: مسئولان برای رفع مشکلات موجود اقدام به ارائه تسهیلات به گلخانه‌داران می‌کنند اما این در حالی است که اخذ تسهیلات بانکی نیاز به وثیقه دارد و بیشتر گلخانه‌داران قادر به تهیه وثیقه مورد نظر نیستند.
وی با بیان اینکه گلخانه‌داران توانایی ارائه وثیقه به منظور اخذ تسهیلات سوختی را ندارند اظهار داشت: بانک کشاورزی نیز تنها به اخذ وثیقه اکتفا می‌کند و با توجه به اینکه وثیقه‌های موجود طی سالیان گذشته برای ساخت گلخانه ارائه شده و به دلیل مشکلات موجود نیز کسی ضامن گلخانه‌داران نمی‌شود.
وی با اشاره به هدفمندسازی یارانه‌ها افزود: این قانون در بحث گلخانه‌ها به خوبی اجرا نشده است.
گلخانه‌های کوچک تحمل تنش‌های ناگهانی هزینه‌ها را ندارند
مینایی افزود: با توجه به مشکلات موجود و چند برابر شدن هزینههای برق و هزینه گاز تا پایان سال گلخانه‌های موجود ورشکست می‌شوند، چراکه گلخانه‌های کوچک موجود تحمل تنش‌های ناگهانی هزینه‌ها را ندارند.
مدیرعامل شهرک گلخانه‌ای بوعلی همدان افزود: با توجه به فرا رسیدن فصل سرما با افت 80 درصدی عملکرد مواجه هستیم که سبب بالا رفتن قیمت‌ها می‌شود و سود ناچیز پاسخگوی مشکلات و هزینههای موجود نیست.
مینایی با بیان اینکه گلخانه‌داران استان همدان در آستانه ورشکستگی هستند، گفت: باید تعادل در بازار ایجاد شود چراکه در غیر اینصورت آینده خوبی برای گلخانه‌داران وجود ندارد.
با این اوصاف پر واضح است که توجه به کشت محصولات گلخانه ای در استان همدان روشی برای رونق بخشیدن بیشتر به تولید محصولات کشاورزی است و سهم این بخش را در صادرات غیر نفتی افزایش می دهد به نحوی که بخش کشاورزی در تصاحب عنوان قطب صادرات استان همدان پیشقدم می شود.
این در حالی است که حمایت مسئولان و دست اندرکاران این بخش می تواند علاوه بر فراهم ساختن زمینه اشتغال، میزان و تنوع تولید محصولات را در استان افزایش دهد و با توجه به مشکل کمبود آب راهکار مناسبی را پیش روی کشاورزان قرار دهد اما تحقق این امر مستلزم توجه هر چه بیشتر و اهمیت به ضرورت کشت گلخانه ای در استان است.