دکتر بهرام امیر احمدیان در مورد علل فروپاشی شوروی به خبرنگارمهر گفت: این فروپاشی به مسابقه تسلیحاتی دو ابرقدرت شرق و غرب و جنگ سرد بین ایندو برمیگردد که هریک برای گسترش نفوذ خود در جهان و توسعه پایگاه ایدئولوژیک خود تلاش میکردند و این مسئله هزینههای سنگینی برای هردو به بار آورد. بلوک شرق هم به دلیل اقتصاد بسته خود توان ادامه این مسابقه را از دست داد و برعکس اقتصاد بازغرب موجب شکوفا تر شدن آن شد و بدینصورت عامل اقتصاد یکی از عوامل مهم فروپاشی شوروی شد.
وی افزود: البته زرادخانههای اتمی شوروی توان مقابله با آمریکا را دارد و غرب هم به همین دلیل روی پروژه دربرگیری یا محاصره سازی سرمایه گذاری کرد تا به جای رویارویی نظامی، جلوی نفوذ کمونیسم را در جهان بگیرد و با تبلیغات سو قدرت آن را مهار کند. البته باید گفت قدرت اتمی کشورها در جهت بازدارندگی است و هیچ کشوری در دنیا نمیخواهد که از این سلاح استفاده بکند و غیراز کشورهایی که در سطح بین الملل بازیگر هستند اجازه داشتن آنرا به دیگر کشورها نمیدهند.
استاد مطالعه روسیه شناسی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران ادامه داد: البته تبلیغات آمریکا بر اثر ناکارآمدی سیستم و ایدئولوژی کمونیستی در شرق مؤثر افتاد و احساس عدم رفاه و تأمین مالی از سوی مالکان و صاحبان تولید در شوروی، نارضایتی عمومی نزد نخبگان شوروی پدید آورد و اینچنین این نظام فرو پاشید. این فروپاشی یک شبه و اتفاقی نبود و فرید من از اندیشمندان غربی در دهه 70 از بین رفتن کمونیسم در جهان را در دهه 90 پیش بینی کرده بود.
این استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل، اقتصاد و نحوه مالکیت و تبلیغات غربی و نبود آزادی در شوروی را سه دلیل اصلی فروپاشی شوروی دانست، ولی نقش روشنفکران طراز اول آن کشور بویژه گورباچف در طرح پروژه کلاسنوس و پروستریکا و تغییر نگرش در هیئت حاکمه شوروی را نیز از عوامل مهم دیگر این فروپاشی برشمرد.
این محقق و پژوهشگر حوزه مطالعه روسیه شناسی درباره نقش دین در روسیه و آمریکا هم گفت: در دوره کمونیسم که بر اساس اندیشههای مارکسیسم لنینیستی استوار بود، دین را افیون تودهها و جایگزین فرهنگ در کشورهای بی فرهنگ قلمداد میکردند. اما پس از فروپاشی آنچه در جهان ارتدوکس بوجود آمد تقویت نقش دین در هویت و فرهنگ روسی بود. دین و زبان و فرهنگ روسی سه عامل بازیابی هویت روسها و اسلاوها را پیدا کرد و مذهب ارتدوکس به مانند آمریکا و جهان مسیحیت بیشتر به عنوان یک اندیشه اخلاقی برای هدایت جامعه به سمت اخلاق نقش بازی کرد. البته از نظر اقتصادی هم در جمع کردن اعانههای کلیساو کمک به نیازمندان دین نقش مؤثری در روسیه ایفا میکند. ولی دین از اقتصاد و سیاست در این کشورها جداست و بیشتر نظم دهی اخلاقی جامعه را به عهده دارند.