حجت الاسلام محمدتقی سبحانی نیا معاون فرهنگی دانشکده علوم حدیث در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد ویژگی های دوران امامت امام محمد باقر(ع) گفت: در دوران پس از رحلت که بیش از نیم قرن از رحلت پیغمبر اکرم(ص) گذشته بود وقایع و حوادث خیلی زیادی در جامعه اسلامی اتفاق افتاد که این وقایع در نهایت به انزوای اهل بیت منجر شد یا اینکه حکومت آنها را منزوی و مردم را از اطراف آنها پراکنده کرد.
وی افزود: بعد از اینکه امیرالمؤمنین به شهادت رسیدند و امام حسن مجتبی(ع) هم مجبور به صلح با معاویه شدند عملا حاکمیت در اختیار حکام ظلم قرار گرفت و بنی امیه اجازه حضور فعال و تأثیرگذار ائمه(ع) را نمی داد و آنقدر عرصه بر ائمه(ع) بعد از سیدالشهداء(ع) تنگ شد که امام سجاد(ع) بیانات و ارشادات خود را در لفافه و در قالب دعا بیان می کردند و زمینه برای بیانات صریح و شفاف و راهگشا برای ایشان وجود نداشت.
سبحانی نیا با بیان اینکه بعد از اینکه دوره امامت امام سجاد به پایان رسید دوره امامت امام باقر آغاز شد، اظهار داشت: این دوران مصادف بود با ضعف حکومت بنی امیه که در واقع زمینه های حکومت بنی عباس داشت فراهم می شد لذا در دوره امامت امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) تمرکز نظارت و مراقبت بر این دو امام بزرگوار از سوی حاکمیت تضعیف و فرصت ایجاد شد که این امام بزرگوار بتواند لقب باقرالعلومی که حضرت رسول(ص) به ایشان داده بودند و از ولادت و امامت ایشان خبر داده بودند را به منصه ظهور برسانند.
معاون فرهنگی دانشکده علوم حدیث در ادامه تصریح کرد: امام محمد باقر(ع) در این دوره که اجمالا یک فرصت نسبتا خوبی فراهم شده بود با ایجاد حلقه های درسی و تربیت شاگردان و بیان نقطه نظرات علمی و معارفی خود، که مبتنی بر آیات قرآن کریم و احادیث پیامبر بود توانستند تفکر شیعه را به صورت خوب تبیین کنند تا جایی که وقتی امامت به امام جعفر صادق(ع) رسید احیاکننده تشیع را به ایشان لقب دادند.
وی با بیان اینکه در این دوره امام محمد باقر(ع) تلاش های وافری را در تبیین معارف داشتند، افزود: از جمله اقداماتی که می توان اشاره کرد: تلاش ایشان در جهت استنادات معارف به کلام پیامبر و قرآن کریم بود به عبارت دیگر ایشان تلاش داشتند که مکتب تشیع را به قرآن گره بزنند و تبیین کنند که این مکتب، مکتبی برخاسته از معارف قرآن کریم است.
سبحانی نیا با بیان اینکه مقابله با تفکر و اندیشه های منحرف از دیگر کارهای امام باقر(ع) در آن دوران بود، اظهار داشت: ایشان به جمله دیدگاه های کلامی که بیشتر به معتزله و اشاعره مربوط می شود و همچنین دیدگاه هایی که مربوط به خوارج مربوط می شد که در آن دوران کرسی های درسشان رونق داشت و امام(ع) مناظراتی با رهبران این گروه ها داشتند .
وی در پایان یادآور شد: امام محمد باقر(ع) بر حسب اینکه حضرت رسول(ص) ایشان را به عنوان شکافنده علوم مطرح کردند در این فرصت نه چندان مطلوبی که در دوره ضعف حاکمیت بنی امیه حاصل شد با تمام تلاش حداکثر بهره برداری را کردند و تفکر شیعه و مبانی آنرا به خوبی تبیین کردند و در ادامه این حرکت را به فرزندشان امام جعفر صادق(ع) سپردند و این دو امام بزرگوار در نهایت مبدع و احیا کننده اسلام ناب و معارف حقه نبوی بودند.