به گزارش خبرنگار مهر، هر جوان با عبور از کنار یادمان شعرای نامی فرو خفته در خاک سرخاب با مرور هر سال از عمرشان آنچه به خاطر می آورند فراموشی و رویای نیمه تمامی است که گویی روز آغاز این طرح آنچنان دور است که درخاطرات آنها ثبت نشده و این تنها روزگار جوانی پدران و پدربزرگان بوده که راوی روز ازل مقبره الشعرا است.
این درحالیست که حتی مسئولان استانی هم دیگر روز ازل را به یاد ندارند و از این روست که هیچ تابلویی از مشخصات طرح توسعه مقبره الشعرا در آن محوطه وجود ندارد!
جوانان که ندیده اند، اما آنچه از خاطرات پدربزرگان بر می آید مقبره الشعرا نیز روز ازلی داشته و این روز به 40 سال پیش باز می گردد و سرنوشتی به قدمت تاریخ دارد که در حسرت به پایان رسیدن پروژه، روزگار خود را در صف انتظار در تماشای به پایان رسیدن دیگر پروژه های استانی می گذراند و پس از 40 سال هنوز نوبت به آن نرسیده است!
گورستان های متروکه سرخاب در آرزوی پردیس شدن
روزگاری منطقه سرخاب گورستان متروکی بود که در آن خاک، شاعران و ادیبان نامی نیز خفته بودند و این درحالیست که آن منطقه از وضعیت نامناسبی برخوردار بود و برای مناسب سازی و تکریم جایگاه آن شاعران از سوی اداره کل ارشاد آذربایجان شرقی و دیگر سازمان ها ایده و طرح بنای یادمان مقبره الشعرا و احداث پارک و در ادامه ان ایجاد پردیس در آن محل مطرح شد.
طبق مستندات موجود در کتاب "کارنامه انجمن آثار ملی از آغاز تا 2535 شاهنشاهی" تالیف دکتر حسین بحر العلومی در صفحات 693 تا 716، اداره کل ارشاد آذربایجان شرقی وقت در مرداد ماه 1346 در نامه ای به انجمن آثار ملی نوشت: مدتی است ایجاد پارک و بنای مقبره الشعرا در محل گورستان های متروک سرخاب از طرف این اداره کل و استانداری آذربایجان شرقی و شهرداری تبریز مورد توجه قرار گرفته و اقدامات مقدماتی در این مورد به عمل آمده است. چون ایجاد بنای مقبره الشعرا مورد نظر انجمن آثار ملی ایران نیز هست و سابقا وعده هرگونه مساعدت مالی داده اند در صورتی که اعتبار کافی از طرف انجمن منظور و حواله شود در پیشرفت کار بسیار موثر خواهد بود.
پس از سه سال نامه نگاری و مسکوت ماندن این موضوع در آبانماه 1349 از طرف انجمن آثار ملی به شادروان سرلک استاندار آذربایجان شرقی نوشته شد: همانطور که خاطر شریف مستحضر است در محوطه مقبره الشعرا عده ای از بزرگان علم و ادب و مشروطه خواهان به خاک سپرده شده اند، این محل در حال حاضر وضع مناسبی ندارد و با بررسی هایی که انجمن آثار ملی به عمل آورده به این نتیجه رسیده در صورتی که محوطه مذکور به صورت پارک در آید از وضع نامناسب فعلی بیرون آمده جلوه خاصی پیدا خواهد کرد و در این صورت انجمن آثار ملی نیز به احترام سرایندگان بلند مرتبه که از قرون گذشته در این محل مدفون هستند بنای یادبودی از اعتبارات خود احداث خواهد کرد.
انجمن آثار ملی در ادامه نامه خود آورده است: در این راستا از میان شخصیت های موجه آذربایجان به عنوان هیئت امنای مقبره الشعرا انتخاب شوند تا برای اجرای برنامه مذکور و تحصیل اعتبار در محل، اقدامات اساسی انجام دهند که در این میان از شهرداری، اداره کل اوقاف و نمایندگان تبریز در مجلس نیز درخواست همکاری شد.
در نیمه دوم سال 1349 در طی نامه نگاری های مکرر و برگزاری جلسات مختلف هیئت امنا به این منظور که مکان متبرک مذکور در عین حال که مدفن گذشتگانی همچون شادروان ثقه الاسلام شهید و خاندان های اصیل و بزرگان دیگر آذربایجان بوده، همانند آرامگاه فردوسی بزرگ مطاف و زیارتگاه تمام صاحبدلان فرهنگ و ادب ایران نیز هست، از این رو باید مشکلات اجرایی شدن طرح به سرعت مرتفع شود.
طی دو سال مشکلات تملک اراضی و اعتبار مرتفع شده و طراحی بنای مقبره الشعرا به مسابقه گذاشته شد و احداث بنای یادبود در اواخر سال 1351 آغاز شده و مراحل عملیاتی شدن پردیس با همکاری شهرداری تبریز به شور گذاشته شده و هیئت امنا خواستار مشارکت این سازمان شدند.
علی رغم تعریف شدن طرح پردیس در سال 1346 و نامه نگاری ها و جلسات مختلفی که روند انها با افت و خیز مواجه بود، با گذشت 40 سال از آن زمان این طرح همچنان به بنای یادبود محدود شده و احداث پردیس در شک و شبهه به سر برده و زمین آن بی هیچ تابلویی برای معرفی طرح، پشت حصارها غریبانه رها شده است.
طرح پردیس در سال 83 بار دیگر به روی صحنه آمد/ مقبره الشعرا در صف انتظار
پس از افت و خیز های فراوان کلیات طرح توسعه مقبره الشعرای تبریز در سال 1383 به تصویب رسیده و طبق این مصوبه بنا بود محوطه این مجموعه به پارک موزه بزرگی تبدیل شده و همچنین سالن آمفی تئاتر 700 نفری ، گالری بزرگ و کتابخانه های تخصصی فرهنگ و ادب و نیز خدمات رفاهی احداث شود.
همچنین مرمت کل مجموعه و بنا و نیز ایجاد قالب موزه ادبی آذربایجان، مناسب سازی فضاهای داخلی و بیرونی برای استقبال از بازدیدکنندگان داخلی و خارجی از اهداف این مصوبه بوده که همچنان اجرایی نشده و در صف انتظار بوده تا پس از دیگر طرح ها سر انجام نوبت به آن هم برسد.
در این بین گاه مسئولان در بیانات خود اجرایی شدن طرح توسعه را در پرده ای از ابهام دانسته و کلیت طرح را درست نمی دانند و برخی دیگر آن را در صف انتظار برای اجرایی شدن قرار داده اند که دیگر طرح های حوزه فرهنگی نسبت به طرح توسعه مقبره الشعرا در اولویت قرار دارند.
مدیر کل ارشاد آذربایجان شرقی در خصوص علت تاخیر طولانی مدت طرح توسعه مقبره الشعرا تاکید کرد: طرح ها اولویت بندی شده و نسبت به اهمیت آنها اجرایی می شوند که مقبره الشعرا نیز در این بین قرار داشته اما طرح های مهم دیگری نیز وجود دارند که نمی توان به خاطر مقبره الشعرا احداث آنها را با وقفه مواجه کرد.
جیب خالی متولیان طرح توسعه مقبره الشعرا/ بدون افزایش اعتبار طرح توسعه تعریف نمی شود
مقبره الشعرا که به نظر می رسد طرحی هزینه بر و پرخرجی برای متولیان و مسئولان اجرایی اش بوده پس از گذشت 40 سال نه تنها به پایان نرسیده بلکه همچنان با مشکل بودجه و اعتبار مواجه است!
و این درحالیست که این طرح و توسعه آن در لیست انتظار قرار گرفته و دیگر طرح های عمرانی و فرهنگی نسبت به این مقبره در اولویت قرار دارند به طوریکه مدیر کل ارشاد آذربایجان شرقی تصریح کرد: بودجه حوزه فرهنگی محدود بوده و نمی توان تمامی اعتبارات را به این مقبره اختصاص داد و به خاطر مقبره الشعرا دیگر پروژه ها را راکد گذاشت.
طولانی شدن طرح اجرایی این پروژه که به نظر می رسد روز ازل را از خاطر مسئولان و متولیان آن هم برده؛ علی داننده تاکید کرد: این طرح عمر 40 ساله نداشته و تنها به چند سال گذشته باز می گردد که تا اعتبار مکفی برای آن اختصاص نیابد اقدام به تعریف طرح در بازه زمانی خاص نمی توان کرد.
وی با بیان اینکه زمان پایان پروژه مشخص نیست، افزود: طرح توسعه علی رغم اینکه در نحوه اجرایی شدن آن اختلاف نظر وجود دارد متوقف نشده و با اعتباراتی که به آن اختصاص می یابد در حال انجام است.
اعتبار طرح توسعه مقبره الشعرا کافی نیست
موضوع اختصاص اعتبار به طرح توسعه مقبره اشعرا مسئله واحدی بوده که از همان سالهای آغازین تا کنون به عنوان تنها معضل و علت روند کند آن بیان شده است، به طوریکه طی سالهای اخیر حذف ردیف بودجه ای مقبرة الشعرا از لایحه دولت نارضایتی و اعتراض نمایندگان مجلس را نیز بر انگیخت.
از سوی دیگر در مناسبات مختلف در سالهای گذشته مسئولان و نمایندگان مجلس خواستار افزایش اعتبار این طرح شدند.
محمد رضا تاج الدینی نماینده اسبق مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس و معاون پارلمانی رئیس جمهور در سال 85 اعتبار تخصیص یافته برای توسعه مجموعه مقبره الشعرا تبریز را ناکافی دانسته و خواستار تکمیل طرح مقبره الشعرا همانند حافظیه و سعدیه شد.
تاج الدینی در مراسم بازدید اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی از مقبره الشعرا تبریز، این پروژه را طولانی‌ترین پروژه تاریخ این شهر دانست و اظهار داشت: از آغاز مجلس هفتم، کمیسیون فرهنگی مجلس توجه ویژه‌ای به طرح مقبره الشعرا داشته هرچند معمولا پروژه‌های ملی مورد توجه این کمیسیون قرار می گیرند،اما با توجهات ویژه کمیسیون فرهنگی اعتباری برای مقبره الشعرا تصویب شده بود که متاسفانه با مشکل جذب در سال 84 روبرو شد که امیدواریم شاهد احیای اعتبار قبلی و تخصیص دو میلیارد ریال اعتبار جدید برای توسعه مقبره الشعرا باشیم.
از سوی دیگر محمد حسین فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر پروژه مقبره الشعرا را یکی از پروژه های فعال تبریز دانست و اظهار داشت: سالانه برای این طرح بودجه پیش بینی می شود اما متاسفانه این بودجه کافی نبوده و نیازمند افزایش اعتبار از سوی دولت است.
تکمیل مقبره الشعرای تبریز همانند حافظیه و سعدیه ضروریست
در یک برهه زمانی پیش از انقلاب نماد سازی و ایجاد بناهای یادبود در کشور رواج یافته و به اوج رسید که طی آن برج آزادی، حافظیه شیراز، آرامگاه نادر، آرامگاه خیام، بو علی سینا و ... احداث شدند و برخی از آنها در سالهای پس از انقلاب نیز پیگیری شدند که مقبره الشعرا نیز در این زمره قرار داشت.
این بناها با هدف معرفی و اغنای فرهنگی مردمان هر شهر احداث شد و این درحالیست که در تبریز و آذربایجان که همواره پیشتاز در امور فرهنگی بوده مقبره الشعرا در این بین مغفول واقع شده و در ردیف تاریخی ترین پروژه این دیار قرار گرفته است.
تمامی بناهای مشابه مقبره الشعرا در دیگر شهرهای کشور محلی برای فعالیت های فرهنگی همچون برگزاری جلسات شعر خوانی، کنسرت های سنتی ایرانی و عرفانی، کارگاه های ادبی و .... و تجمیع دوستداران اهل علم و ادب شده اما تبریز همچنان در راه اندازی چنین فضایی در مقبره الشعرا که مکانی برای معرفی پیشینه تاریخی این کهن شهر است، تردید دارد.
معاون پارلمانی رئیس جمهور با اشاره به اینکه آذربایجان و در راس آن تبریز، در طول تاریخ همیشه در تمام امور پیشتاز بوده و جزو اولین هاست، تصریح کرد: تکمیل طرح مقبره الشعرا به عنوان یک مجموعه بزرگ فرهنگی، تاریخی و ادبی آرزوی اهالی فرهنگ و هنر آذربایجان است و تکمیل آن همانند حافظیه و سعدیه ضروریست.
تاج الدینی تاکید کرد: مقبره الشعرا یکی از نمادهایی است که یادآور هویت دینی و تاریخی ماست و انسان در اینجا به نوعی آرامش دست می یابد و باید در اتمام این پروژه توجه ویژه شود.
با تمامی این اوصاف پروژه مقبره الشعرا که قدمت تاریخی داشته و معرف فرهنگ و ادب تبریز است گرچه گستردگی و هزینه های برخی پروژه های عظیم عمرانی را ندارد اما 40 سال در کش و قوس بوده و اعتبارات تخصیص یافته همچنان ناکافی است و دیگر هیچ مسئولی گوشه چشمی هم به آن ندارد و این چنین در پشت حصارها این تاریخ درخشان آذربایجان آرام خفته است!
----------------------------------
گزارش: یاسمین السادات مولانا
عکس: علی عباسپور