به گزارش گروه دين و انديشه "مهر" به نقل از پايگاه اينترنتي " ايران و جامعه اطلاعاتي " همانند بسياري از حرفه‌ها، روزنامه‌نگاري نيز نياز به نظارت‌هاي حرفه‌اي دارد. ولي برخلاف حرفه‌هاي ديگر، اصول و مقررات اخلاق حرفه روزنامه‌نگاري در بسياري از كشورها،مدون و مشخص نيست. در اوايل قرن بيستم، كشورهاي اروپايي بر ضرورت تدوين اصول ومقررات اخلاق حرفه روزنامه‌نگاري تاكيد كردند.
روزنامه‌نگاران كشورهاي اسكانديناوي در تهيه و تدوين اين گونه مقررات، پيشگام بوده‌اند.كشورهاي نروژ، سوئد، فنلاند به ترتيب در سال‌هاي 1912، 1916 و 1919 از مجموعه مقررات اخلاق حرفه روزنامه‌نگاران برخوردار شدند. "سنديكاي ملي روزنامه‌نگاران فرانسوي" در سال 1918، مجموعه‌اي از مقررات اخلاقي، با عنوان "منشور وظايف و مسئوليت‌هاي روزنامه‌نگاران" را تصويب كرد. در ايالات متحده امريكا، " انجمن سردبيران روزنامه‌هاي امريكا" در سال 1923، اصول كلي اخلاقي حرفه روزنامه‌نگاري را به تصويب رساند و اتحاديه ملي روزنامه‌نگاران انگلستان، در سال 1936 نخستين مجموعه مقررات اخلاقي حرفه روزنامه‌نگاري را تدوين و تصويب كردند .
گزارش "مهر" از پايگاه اينترنتي " ايران و جامعه اطلاعاتي " مي افزايد : در ايران نيز ضرورت تدوين نظامنامه‌اي براي ايجاد نظم در مطبوعات و حفظ حقوق‌روزنامه‌نگاران مورد توجه قرار گرفت. نخستين بار در مهر ماه 1342، در جلسه " هيئت مديره سنديكاي نويسندگان و خبرنگاران مطبوعات"، يك متن هشت ماده‌اي در اين خصوص به‌اتفاق آرا به تصويب رسيد. در اين متن، بر خدمت مطبوعات به عامه مردم، پرهيزروزنامه‌نگاران از اقدام به هر گونه عمل غيرشرافتمندانه، بي‌طرفي، عشق به حقيقت و دقت واطلاع به مثابه بنيان كار روزنامه‌نگاري، كمك به روشن شدن حقيقت در عين محفوظ نگه‌داشتن امضا، ممانعت از انتشار مطالب زيان‌آور نسبت به مقام‌هاي رسمي و افراد عادي (مگر درمواردي كه پاي مصالح عمومي و ملي در ميان باشد)، عدم انتشار مطالب غيرمستدل و اعتراف صريح به اشتباه، ذكر ماخذ به هنگام نقل از مطالب نشريه‌هاي ديگر، خودداري از تحريف به‌هنگام اقتباس، منتشر نكردن مصاحبه بدون اجازه مصاحبه شونده، حق بهره برداري مادي ومعنوي روزنامه‌نگاران از شغل خود ولي نه به بهاي دروغ و پوشاندن حقايق و دوري از عفت قلم و لطمه زدن به مصالح عمومي و ملي تاكيد شده بود .
هيئت مديره سنديكاي نويسندگان و خبرنگاران مطبوعات در سال 1358 اساسنامه‌د يگري را تدوين كردند كه به دليل توقف فعاليت آن تا به امروز به تصويب نرسيده است.
به گزارش گروه دين و انديشه "مهر" از پايگاه اينترنتي " ايران و جامعه اطلاعاتي " ، آخرين كوشش براي تدوين اصول اخلاق حرفه روزنامه‌نگاري با عنوان “ميثاق اخلاق‌حرفه‌اي روزنامه‌نگاران”، توسط دكتر كاظم معتمدنژاد، استاد دانشگاه علامه طباطبايي به عنوان پيش نويس در دومين "سمينار بررسي مسائل مطبوعات ايران" در خرداد 1377 ارائه شد. اين ميثاق داراي يك مقدمه و دو بخش است : "وظايف و مسئوليت‌هاي روزنامه‌نگار"و "حقوق وامتيازهاي روزنامه‌نگار" .
در مقدمه اين ميثاق، ضمن توجه به حق آزادي بيان به عنوان يكي از حقوق بنيادين انساني،رسالت اجتماعي روزنامه‌نگاران در آگاهي به وقايع و مسائل زندگي عمومي، انعكاس برخورد عقلايي انديشه‌ها و شناخت همگاني و تشريح و تفسير و انتقاد آن‌ها، و نيز محدوديت‌هايي كه‌خود روزنامه‌نگاران بايد هنگام دست‌يابي به اخبار و اطلاعات و انتقال و انتشارشان ملزم به‌رعايت آن‌ها باشند، مورد تاكيد قرار گرفته است .
در بخش اول اين ميثاق، در 14 بند وظايف و مسئوليت‌هاي روزنامه‌نگاران برشمرده شده‌است. برخي از مسائل مورد تاكيد در اين بندها بدين قرار است :
* توجه روزنامه‌نگاران به واقعيت‌هاي عيني و ارائه اخبار و اطلاعات صحيح و دقيق ومقاله‌ها و تفسيرهاي منطقي و منصفانه،
* توجه به خبر به منزله يك خدمت اجتماعي و نه يك كالاي بازرگاني،
* توجه ويژه روزنامه‌نگار به صحت عمل حرفه‌اي خويش،
* مذموم و مطرود شمردن سرقت ادبي، مخدوش ساختن متن‌ها و سندها و حذف اطلاعات اساسي،
* عدم پذيرش هر گونه پاداش مادي و غيرقانوني و نامشروع،
* درنياميختن روزنامه‌نگاري با شغل آگهي بازرگاني يا شغل تبليغ سياسي،
* خودداري از قبول هر گونه فشار و تهديد براي انتشار يا عدم انتشار مطالب يا تغييرمحتويات آن‌ها،
* تصحيح مطالب نادرست و احترام به حق جواب خوانندگان و افراد ذينفع،
* احترام به استقلال و حاكميت ملي و نظم و امنيت عمومي و آسايش و سلامت جامعه،
* احترام به اصول و معتقدات مذهبي، آداب و سنن قومي و ملي، مباني اخلاق حسنه وعفت عمومي و پرهيز از هر گونه گرايش به تبعيض جنسي، نژادي و قومي و تحريك به جنگ‌تجاوزكارانه و توسعه‌طلبانه،
* كوشش در راه حفظ صلح و آرامش بين‌المللي و همزيستي مسالمت‌آميز ملت‌ها،
* احترام خاص به ارزش‌هاي جهاني بشريت، از جمله اصول دموكراسي، حقوق بشر،توسعه سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي كشورها،
* احترام به حيثيت شخصي و زندگي خصوصي افراد، حمايت خاص از حقوق كودكان ونوجوانان و جلب كمك به سالمندان و بيماران و نيازمندان، و
* حفظ اسرار حرفه‌اي و خودداري از افشاي منابع اخباري كه به صورت محرمانه به دست‌مي‌آورد.
در14 بند بخش دوم اين ميثاق نيز از جمله بر موضوع‌هاي زير تاكيد شده است:
* حق دست‌يابي آزادانه به تمام منابع خبري و بررسي‌ها و تحقيق‌هاي ضروري درباره تمام‌رويدادهاي زندگي عمومي،
* پيروي نكردن از هر شيوه‌اي كه با خط مشي محل كار روزنامه‌نگار مغايرت داشته باشد،
* ممنوعيت اعمال هر گونه فشار حرفه‌اي و سياسي عليه روزنامه‌نگاران،
* حق روزنامه‌نگار در توسل به اصل “قيد وجداني” در استعفا و دريافت غرامت به هنگام‌تعطيل، فروش يا تغيير خط مشي نشريه، در صورتي كه به شرافت حرفه‌اي يا حيثيت اجتماعي‌او لطمه وارد آيد،
* آگاهي از هر گونه تصميم مهمي كه زندگي موسسه مطبوعاتي را تحت تاثير قرار دهد،
* مشاركت روزنامه‌نگاران در مالكيت و مديريت موسسات مطبوعاتي و انتخاب مسئولان‌و مديران تحريريه،
* حق استفاده از پيمان‌هاي دسته‌جمعي كار، حق برخورداري از قرارداد شخصي و دريافت‌دستمزد مناسب و منطبق با نقش اجتماعي خود،
* آزادي تاسيس انجمن‌ها و اتحاديه‌هاي حرفه‌اي،
* تشكيل نهاد مستقل نظارت بر صدور كارت هويت حرفه‌اي روزنامه‌نگاران و تعيين‌مراتب و مقام تحريري آنان،
* ايجاد “شوراي عالي مطبوعات” براي نظارت بر اصول اخلاق حرفه،
* كمك موسسات مطبوعاتي به آموزش تخصصي روزنامه‌نگاران،
* حمايت از حقوق آفرينندگي روزنامه‌نگاران،
* ارج نهادن به مشاركت زنان در كار حرفه‌اي روزنامه‌نگاران، و
* حمايت حقوقي از امنيت و آسايش شغلي روزنامه‌نگاران و جلوگيري از تهديد جسمي وجاني آنان .
واقعيت اين است كه هيچ حرفه‌اي به اندازه روزنامه‌نگاري هر روز زير ذره بين ميليون‌ها نفرخواننده قرار ندارد. روزنامه‌نگاران را مردم انتخاب نمي‌كنند كه آنان را مورد پرسش قرار دهند.دولت‌ها نيز براي فعاليت‌هاي آنان، مانند حرفه‌هاي ديگر، پروانه كار صادر نمي‌كنند ونمي‌توانند آنان را مورد مواخذه قرار دهند. هر كس كه بتواند بنويسد روزنامه‌نگار است و تازماني كه خود را روزنامه‌نگار بداند در آن حرفه باقي مي‌ماند.
تاریخ انتشار: ۱۸ بهمن ۱۳۸۳ - ۱۲:۴۵
خبرگزاري "مهر" - گروه دين و انديشه : در متن زير كه از نوشته بلند دكتر نعيم بديعي تحت عنوان " معيارهاي روزنامه‌نگاري مطلوب در ايران: بررسي ديدگاه‌هاي استادان دانشگاه و روزنامه‌نگاران " انتخاب شده نگاهي تاريخي به تدوين اصول اخلاقي روزنامه نگاري در ايران و جهان شده و در پايان پيش نويس ميثاق اصول اخلاقي كه از سوي دكتر معتمد نژاد ارئه شده به عنوان تازه ترين كوشش براي تدوين اصول اخلاق حرفه روزنامه‌نگاري در ايران معرفي شده است .