به گزارش خبرنگار مهر، از آنجا که پیام امام خمینی(ره) خطاب به روحانیون سراسر کشور درست یکصد روز پیش از وفاتشان، حاوی نکات بسیار ارزشمندی برای آینده مسیر انقلاب اسلامی است و نظر به اینکه متاسفانه این پیام بسیار مهم و ارزشمند در غفلتی عجیب به دست فراموشی سپرده شده بود، گروه دین و اندیشه خبرگزاری مهر پس از بازنشر متن کامل منشور روحانیت، به بررسی فرازهای مهم آن در گفتگو با اساتید حوزوی و کارشناسان پرداخت.
لیکن ضروری بود تا در آغاز روند بازخوانی منشور روحانیت، که امیدواریم به گفتمان رایج در محافل حوزوی و علاقمندان به انقلاب و اسلام تبدیل شود، یکبار بطور کلی تمام منشور روحانیت بازخوانی شود تا علاوه بر شناخت فرازهای برجسته آن، روح کلی حاکم برآن نیز ادراک شود.
حجت الاسلام محمدرضا زائری ازروحانیون فعال در عرصه فرهنگ و رسانه، که خود نیز پیش از ما و بیش از ما دغدغه بازخوانی منشور روحانیت را داشته و دارد، در گفتگویی تفصیلی با مهر به بررسی ابعاد مختلف منشور روحانیت پرداخته که بخش اول این گفتگو از نظرتان گذشته است و بخش دوم و پایانی را پیش رو دارید.
بگذارم و بگذرم!
به گزارش خبرنگارمهر زائری در شرح مضامین و محتوای منشور روحانیت حضرت امام خمینی(ره)گفت: بخشی از فرمایشات حضرت امام(ره) در این منشور هشدارهایی است برای روحانیت مخصوصا طلاب جوان وفادار به آرمانهای انقلاب و نظام و ولایت فقیه. ایشان احساس میکند که ممکن است طلاب جوان از سوابق مسائل و پیشینهها و حوادث تاریخی و امثال اینها چندان مطلع نباشند و طبیعتا آنجاهایی که دردِ دل بازگو می کنند چندان وارد مصادیق نمیشوند.
وی افزود: برای مثال آنجایی که مینویسند آنقدر که اسلام از مقدسین روحانی نما ضربه خورده از هیچ قشری دیگر ضربه نخورده اینها حرف مهمی است و امام ختم میکند به اینکه "بگذرم و بگذارم و ذایقهها را بیشتر از این تلخ نکنم". یا اینکه می فرمایند که نمیخواهم وارد جزئیات بیشتری در این زمینه بشوم ولی پروندههای موجود در مورد این گروه در کشور همچنان باز است، شکست خوردگان دیروز سیاست بازان امروز شدهاند. یک هشدارهایی اینچنینی در منشور روحانیت وجود دارد که امام احساس میکنند باید درست تفسیر و بیان شود تا بهانه را از دست بدخواهان و بدبینان بگیرند.
از روحانیون و روحانیت؛ تا جبهه پایداری و جبهه متحد
سردبیر سابق روزنامه همشهری ادامه داد: یکی از این هشدارها بحث و تأکید امام به حفظ الفت وحدت طلاب و علماست و تعبیر امام این است که هیچ دلیل شرعی و عقلی وجود ندارد که اختلاف سلیقهها و برداشتها حتی ضعف مدیریتها باعث برهم خوردن الفت و وحدت علما متعهد و طلاب جوان بشود. این هشدار امام به هر دو طرف است که ممکن است با هم اختلاف سلیقه داشته باشند. فرقی نمیکند که مصداقش چه باشد؛ یک روز روحانیت و روحانیون باشد یک روز جبهه پایداری و جبهه متحد اصولگرایی.
زائری تاکید کرد: به تعبیر امام هرکسی ممکن است نسبت به دیگران انتقاداتی داشته باشد، ولی لحن و تعابیر نباید افکار و جامعه و آیندگان را از مسیر شناخت دشمنان واقعی و ابرقدرتها به مسائل فرعی منحرف کند. درواقع کسانی که باید همراه و همدل باهم برای مواجهه با جبهه دشمن باشند، نباید با هم درگیر شوند. این هم مسئولیتی است که هر دو طرف دارند.
بعضی مسائل داخلی نهاد روحانیت را درست برای مردم تعریف نکردهایم
زائری درمورد اینکه چرا حوزه‌ها به مطرح شدن انتقاد به آنها در حوزه عمومی حساسیت از خود نشان میدهند نیز گفت: این حساسیت به خاطر این است که اعتماد اساسی مردم به نهاد روحانیت مخدوش نشود . یک جاهایی نگفتن لازم است برای آنکه اعتماد مردم به نهاد روحانیت مخدوش نشود؛ مثلا یک روحانی در یک منطقهدوری در حوزه کاری خودش کوتاهی کرده و چند نفری هم بیشتر مطلع نشدند. دادگاه ویژه روحانیت هم به خاطر همین مسئله تشکیل شده تا بطور مجزا رسیدگی کرده و در عین برخورد جدی و قاطع با این تخلفات، که امام هم تأکید دارند که تمایزی بین روحانیت و مردم در مجازات تخلفات قائل نیستیم حتی اگر خود من تخلف کردم باید مؤاخذه بشوم، در عین این برخورد قاطع و بدون تمایز و بدون تبعیض حرمت نهاد روحانیت باید حفظ شود. چون این یک وجهه وبعد فردی دارد که مثلا آقای فلانی است و یک بعد اجتماعی دارد که روحانیت است.
وی افزود: البته یک جایی حفظ اعتماد به این است که مسئله طرح بشود. آن جاهایی که مسئله ای عمومی مطرح شده است و برای مردم شبهه ای پیش آمد، اگر این شبهه را جواب ندهیم و صدایش را در نیاوریم اینجا اشتباه کرده ایم. اتفاقا نیاز است که مردم مطلع بشوند. یکی از قصورهایی که ما داریم این است که بعضی از مسائل داخلی نهاد روحانیت را برای مردم درست تعریف نکردهایم.
سردبیر سابق روزنامه همشهری ادامه داد: همین امر خیلی از مشکلات را ایجاد کرده است. امروزه به قاطعیت و جدیت میتوان گفت که اگر میانگین درآمد و سطوح و نوع زندگی طبقات مختلف اجتماعی رابررسی کنیم روحانیت و طلاب به شکل متوسط و میانگین جزو اقشار ضعیف مردم به لحاظ سطح زندگی قرار میگیرند. اگراستثناها را کنار بگذاریم، معمولا اینطوری است اما این مسئله در میان مردم خوب جا نیفتاده است. در برنامههای تلویزیونی و سریالها و مجموعههای مستند و امثال اینها میبینید که جایی نیست که مسائل داخلی روحانیون مطرح بشود به دلیل اینکه این تصور در مسئولان است که این مسائل نباید بصورت عمومی مطرح شود.
زائری تصریح کرد: لذا نتیجه این میشود که وقتی مردم دو تا استثناء را ببینند احساس میکنند که روحانیت جزو اقشار پردرآمد و بالای جامعه با یک زندگی اشرافی و رفاه اجتماعی بالاست. در حالی که یک روحانی یا طلبه یا امام جماعت مسجد و یا یک شخص معمم عادی در برآوردن نیازهای اولیه زندگی خود دچار مشکل است ولی آبرو داری میکند و شاید از افراد متوسط عادی جامعه هم سطح زندگیاش پائین تر باشد.
وظیفه نسل جوان انقلابی بازخوانی نهضت امام(ره) است
زائری درمورد اینکه شاید این مطالب برای همان زمان حضرت امام است گفت: تمام بیانات و اعلامیهها و نامههای آقا و امام را میشود مشمول این ایراد قرار داد و دربارهاش قضاوت کرد. اگر اینطور باشد در صدر همه، کلمات خداوند است. آیا میشود گفت چون قرآن همه آیاتش شأن نزول دارد پس دیگر به آن نپردازیم و علم تفسیر آن را مطالعه نکنیم. شأن نزول سرجایش است، همه اینها یک شأن صدوری هم دارند که در مورد خاصی بیان گردیده است. آیا دیگر ما نباید به آن مراجعه کنیم؟!
این کارشناس علوم قرآنی یادآورشد: اتفاقا امام در منشور روحانیت یکی از بحثهای جدیای که دارند بحث تبیین وضعیت انقلاب و نظام در جنگ تحمیلی و رفع برخی شبهات از آن است. این شبهات امروز بیشتر از هر زمان دیگری وجود دارد. اصلا نمیتوانیم بگوییم که یک چیزی بوده و گفته و رفته و تمام شده است. اتفاقا اگر از این غافل بشویم میدان به شبهه افکنی و تفرقه افکنی دشمن دادهایم. جواب این شبهه افکنی اینجاست که وظیفه نسل جوان انقلابی است که اگر صحبتهای آن موقع امام را درک نکرده دقیقا به بازخوانی نهضت امام و فرمایشات ایشان از همان اول بپردازند. نسلی که از ولایت فقیه دم میزند سخنان آقا را از زمان آغاز رهبری و بلکه قبل از آن باید مورد تأمل قرار دهد تا شخصیت ایشان را درست درک و بررسی و مطالعه کنند.
اسلام شناسی مردم در اروپا و آمریکا از جنگ 8 ساله ماست
زائری ادامه داد: امام(ره) همچنین به این شبهه پاسخ می دهد آیا ما در انقلاب و جنگ مغلوب و شکست خورده هستیم یا خیر. ایشان خطوط و مبانی کلان و اساسی حرکت نظام را تبیین میکنند تا پاسخ به این سؤال را بدهند و می فرمایند که بعضیها به خاطر بعضی نواقص و ایرادها و مشکلاتی که وجود دارد حرکت انقلاب را زیر سؤال میبرند. درست است که اگر همه علل و اسباب در اختیارمان بود، منکر این نیستم که در جنگ به اهداف بلند تری میرسیدیم. اما نمیتوانیم بگوییم به دلیل آنکه آن حداکثرها تحقق نیافته شکست خوردیم. بلکه برعکس ما در جنگ پیروز بودیم و دشمنان ما در تحمیل آن همه خسارات به ما چیزی به دست نیاوردند.
سردبیر سابق روزنامه همشهری به افق های بلند امام در مورد عمق معنوی جنگ تحمیلی 8ساله اشاره کرد و گفت: امام میفرمایند که ما ابرقدرتها را شکست دادیم، پرده از چهره تزویر جهان خواران کنار زدیم، انقلاب را به جهان صادر کردیم، اینها را یک به یک امام ذکر میکنند که درواقع از برکات خون شهداست و ما جنگ مان یک جنگی است که تا آخر جهان وجود دارد؛ یعنی رویارویی دو جبهه حق و باطل است. جالب است که بعد از این میگویند که علاقه به اسلام شناسی مردم در اروپا و آمریکا و اسیا و افریقا از زمان جنگ 8 ساله ماست .
وی افزود: امروز اگر بحث بیداری اسلامی را میبینید، باید اثر دفاع مقدس را در بیداری اسلامی پیدا کرد. بیداری اسلامی امروز دنیا، اشغال وال استریت، تحولات داخلی اروپا، مسائلی که درخاورمیانه وجهان عرب و جهان اسلام رخ میدهد، همه اینها از برکات دفاع مقدس ماست.
عمق نگاه امام(ره) صادرکردن انقلاب به تمام جهان بود
این کارشناس مسائل مذهبی و رسانه یادآورشد: امروز بازخوانی منشور روحانیت امام شاید حکمتش شناخت همین ابعادی است که آن روز مشخص و روشن نبود. آن موقع از کلمات امام هیچ کس مطلع نمیشد. ولی عمق نگاه امام(ره) به این تهدیدات، صادرکردن انقلاب به تمام جهان بود و امروز ثمره این تدابیر معلوم میشود. شاید آن موقع روشن نبود و غیر از این صورت نمیشد اینها را مطرح کرد، و مطلب هم جا نمیافتاد. اگر هم کسی تعبدا قبول میکرد برایش قابل تبیین و تحلیل نبود. اما امروز آثارش را میبینیم که در جاهای مختلف دنیا، مستند روایت فتح را نگاه میکنند.
زائری ادامه داد: امروز زندگی شخصیتهای شهید و سرداران رزمنده ما ترجمه میشود و پخش میشود. در تحولاتی که در کشورهای منطقه رخ میدهد بعضی از مظلومیتها و عملکردها و شهادتهای رزمندگان ما دارد مطرح میشود. یک تعدادی از اینها با گذشت زمان تبیین میشود.
تجربه تلخ روی کار آمدن انقلابی نماها
وی با اشاره به اینکه بعد از این فراز، امام صراحتا از تحلیلهای غلطی که امروز انجام میشود انتقاد می کند و میگوید "ما از جنگ کردن برای یک لحظه هم نادم و پشیمان نیستیم" تصریح کرد: امام معتقد بودند ما برای ادای تکلیف جنگیدیم، نتیجه فرعش بود. اما همین حرکت که منتهی به پذیرش قطعنامه شد حالا جریانی ایجاد کرده که آن مواضع اصولی ما را حفظ کرده و چون به آن مواضع اصولی و تکلیفمان عمل کردیم پشیمان نیستیم. هیچ وقت هم نباید به این تحلیل برسیم که احیانا یک خطا یا اشتباهی و قصور و کوتاهی یا ایرادی که در جایی وجود دارد، اصل آن هدف و مسیر حرکت را تحت الشعاع قرار دهد.
زائری افزود: لذا امام از این تجربه گذشته با همین نگاه میخواهند استفاده کنند برای آینده انقلاب و به طلاب جوان هشدار میدهند که از تجربه تلخ روی کار آمدن انقلابی نماها و به ظاهرعقلای قوم که هرگز با اصول انقلاب آشتی نکردند عبرت بگیرند.
لیبرال ها و ادبیات فقاهتی!
زائری اذعان داشت: لیبرالها و انتقادها و ایرادهای که آنها به بعضی از مسائل داشتند، از جمله مصادیق تحلیلهای غلط از انقلاب است.
زائری درمورد این سؤال که چرا لیبرالها با اینکه اسلام را قبول نداشتند ولی با ادبیات فقاهتی اسلام و امام را نقد میکردند اظهار داشت: مقصود لیبرالها این بود که امام را از مسیر انقلاب خارج کنند و این کار را با ادبیات فقاهتی هم میکردند. شاید این ناشی از این بود که ابتدا آن حرکت لیبرالی جواب نداده و به این حرکت روی آورده بودند.
زائری درمورد این سؤال که به تعبیر حضرت آقا اینها به ولایت قائل بودند ولی نه به ولایت فقیه چون ولایت تجمیع قدرت دارد ولی فقاهت تغییر هویت در این قدرت میدهد پاسخ داد: به همین جهت حضرت امام به موضوع حضور مردم تاکید دارند و آن را از اصول اصلی انقلاب مثل اصل نه شرقی و نه غربی و امثال اینها می دانند. حضور مردم در صحنه، کار را برای قدرت طلبان دشوار می کند.
زمین خوردن انقلاب، زمین خوردن جریانی است که دیگر پا نخواهد گرفت
وی در تحلیل فراز دیگری از منشور روحانیت، در تشریح ابعاد دیگر انقلاب اسلامی ایران گفت: این انقلاب، فقط برای ملت ایران نیست. تعبیری که امام(ره) در منشور روحانیت دارند این است که این انقلاب، انقلاب جهانی مستضعفین است که برای اولین بار آمده و محاسبات ابرقدرتها را به هم ریخته و برای اولین بار در تاریخ حرکتهایی را راقم زده وآینده را ترسیم میکند، لذا بحث به یک کشور یا منطقه یا مسئله محدود نیست. زمین خوردن این انقلاب زمین خوردن یک کشور نیست؛ بلکه از بین رفتن یک جریانی است که این جریان دیگر پا نخواهد گرفت.
زائری افزود: دشمن اگر بخواهد این جریان را نابود بکند به سراغ روحانیت میآید تا روحانیت را دچار اختلاف کند. لذا امام میگوید اختلاف به هر شکلی که باشد ضربه میزند، اگر طلاب و مدرسین حوزههای علمیه با همدیگر هماهنگ نباشند نمیشود پیش بینی کرد که موفقیت از آن کیست.
حاکمیت فکری روحانی نماهای جریان سوم
وی تاکید کرد: تعبیر بزرگتر امام این است که اگر شما انقلابیها چه جریان میانسال و چه کهنسال و بزرگترهای حوزه با هم درگیر شدید که انشاءالله اتفاق نخواهد افتاد، آن وقت حاکمیت فکری از آن روحانی نماها و جریان متحجرینی می شود که امام کاملا آنها را در منشور روحانیت معرفی کرده است. تعبیر امام این است که حاکمیت فکری، یعنی ممکن است که به ظاهر هم حاکم نشوند ولی نتیجه اختلاف این است که جریان سومی موقعیت به دست می آورد که مشروعیت فکری و فرهنگی پیدا بکند که قائل به هیچ کدام از این دو جریان قبلی نیست.
زائری یادآورشد: تعبیر امام این است که فکر نکنید اگر شما با هم دعوا کردید از این دعوا یک کدامتان پیروز خواهید شد. نمیتوان پیش بینی کرد که موفقیت ازآن کیست. این درگیری ها ممکن است به پیروزی جریان سومی منجر شود و در خفا جامعه به سمت آنها برود. چرا که آنها میگویند این دعواها اصلش بد است؛ باید آن زیارت نامهها و دعاها را بخوانیم و به سیاست و فلسطین و اسرائیل و آمریکا کاری نداشته باشیم.
زائری افزود: این نکته، سخن بسیار ظریفی است که امام فرمودند. یعنی ایشان از یکطرف بر حفظ جایگاه بزرگترهای حوزه و علمای آن و پیشگامان انقلاب تأکید میکنند و از طرف دیگر هم به اهمیت نیروهای جوان و طلاب پرشور انقلابی تأکید میورزند. امام نگران مباحثات تند طلبهها در فروع و اصول و فقه نیستند، بلکه میگویند هرچه اختلاف در این حوزه‌ها بیفتد، مشکلی ایجاد نمیکند. نگرانی ایشان تقابل و تعارض جناحهای مومن به انقلاب باهم است؛ اینکه خدای ناکرده این اختلافات منجر به تقویت طبقه بی درد و رفاه طلب و نق بزن بشود. یعنی این دو جملهای که امام در فاصله کوتاهی با هم ذکر میکنند اشاره به یک تهدیدی است که در آینده ممکن است گریبانگیر انقلاب بشود.
وی با اشاره به اینکه آنجا هشدار امام(ره) معطوف به حاکمیت فکری آن جریان بود و اینجا به تقویت این جریان به خصوص است تصریح کرد: امام میفرمایند ممکن است که این جریانها بروز و ظهور سیاسی و حاکمیتی پیدا نکنند ولی اینها قوت پیدا میکنند و این تهدید بزرگی است.حالا وظیفه مدرسین و طلاب این است که اولا طلاب به مدرسین و بزرگان حوزه احترام بگذارند و ثانیا مدرسین و مراجع بزرگ حوزه هم شخصیت طلاب جوان انقلابی را حفظ کنند و از نظرات ایشان استفاده بکنند. نباید مردم احساس کنند که روحانیت با خودش به نوعی دچار مشکل است، این نکته بسیار مهم است.
اختلاف طلاب و مدرسین یا جنگ قدرت در نظام!
مدیر سابق خانه روزنامه نگاران جوان درمورد این سؤال که اگر درمردم این شبهه پیش بیاید که اختلاف میان طلاب و مدرسین و مسئولان نظام جنگ قدرت است پایگاه مردمی انقلاب آسیب میبیند گفت: این نگاه یک عقبه تاریخی در مردم دارد، همیشه مردم ایران یک مردم استعمار زده با یک عقبه تاریخی بودهاند. اینکه نزاعهای سیاسی قدرتهای بزرگ در ایران برسر حاکمیت پیدا کردن را مشاهده کردهاند و کم کم باورشان شده که تمام دعواها بر سر قدرت است. به تعبیری میگفتند دعوا بر سر لحاف ملاست و به ما ربطی ندارد. شاید امام از این نگران بود که تصور مردم از این جنس بشود.
زائری در تشریح اینکه امام از دوتهدید در منشور روحانیت نگرانی خود را ابراز میکنند؛ یکی تهدید خارجی است و یکی دیگر تهدید داخلی است گفت: امام هشدار میدهد که اگر روحانیت از حضور فعال سیاسی و اجتماعی و فکری از صحنه کنار برود زمینه برای نفوذ بیگانگان فراهم میشود. نمونه آن را لیبرالها و منافقین معرفی میکنند. بنابراین روحانیت باید جدی باشد و دیانتش عین سیاستش باشد. تهدید داخلی نیز از بین رفتن پایگاه مردمی روحانیت است و امام در باره آن تأکید میکنند که مشروعیت نظام از مردم است و مقبولیتش باید با توجه بر مردم باشد. این پایگاه اجتماعی باید حفظ بشود به تعبیر امام این پایگاه ملی مذهبی از آن خود روحانیت است و چیزی نیست که جدید باشد بلکه حاصل قرنها خدمت با صداقت و با صفای روحانیت به مردم است. اگر این پایگاه مردمی روحانیت ازبین برود این یک تهدید جدی است. امام از این خطر جدی در فواصل مختلف منشور روحانیت صحبت میکنند.
روحانیت باید نبض نیازهای فکری آینده جامعه و جهان را بدست بگیرد
زائری در مورد اینکه امام تأکیدشان بر این بود که قرار نیست حوزه حکومتی بشود و باید تولیدات فکری خود را داشته و حکومت رنگ و بوی حوزوی به خود بگیرد هم اظهارداشت: توجه امام در آخرین عبارات منشور به علمایی است که در کار حکومت هستند از جمله کار قضا و اجرا و غیره، میفرمایند این کار یک جهاد است. هرروحانی که مسئولیتی برای خدمت به مردم پذیرفته است باید باعث تقویت مبانی اعتقادات دینی مردم بشوند نه بالعکس.
وی افزود: اینجا امام میرسند به بحث تخصصی راجع به عنصر زمان و مکان در اجتهاد و فقه پویای شیعه. یعنی این فقه نسخهای از اسلام عرضه میکند که در هر شرایط زمانی و مکانی قابل تطبیق و ارائه است. این مسئلهای است که دشمن از آن میهراسد. امام میفرمایند تا مادامی که فقه در کتابها و در سینه علما مستور مانده است ضرری متوجه جهانخوران نمیشود، ولی از این ناراحت میشوند که این فقه در جامعه و زندگی و در عمل پیاده بشود. تعبیر امام این است که حوزه‌ها و روحانیت باید نبض تفکر و نیازهای فکری آینده جامعه را دردست خود داشته باشد وهمواره چند قدم جلوتر از حوادث مهیای عکس العمل مناسب باشند. این تعابیر تکاندهنده است. یعنی جوامع بشری ممکن است برای حل مسائل و مشکلات جدیدش نیاز به اسلام پیدا کند و تعبیر امام این است که علمای بزرگوار اسلام از هم اکنون باید برای این مسائل فکر کنند. امام آیندهای را برای روحانیت ترسیم میکند که جنبه جهانی دارد و مسئله داخلی یک کشور نیست و میگوید روحانیت و حوزه‌ها باید از الان آماده حضور فعال در عرصه جهانی و پاسخگو به پرسشها و شبهات جدید باشند.
حرفهایی که در آن وقت هیچ کسی متوجه نمیشد
زائری یادآورشد: اینها مسائلی است که در آن وقت هیچ کسی متوجه آن نمیشد و بعضی افراد امام را با این تعابیر که انقلاب و جنگ بی خودی بود و عدهای را به کشتن دادیم مورد اتهام قرار می دادند. امام میفرمایند ما نه تنها دنیایمان را ازدست ندادهایم بلکه در جهان هم تحول ایجاد کردیم. این نکته مهم است که این سخنان امام در دهه 60قابل فهم نبود. زیرا اقتدار و قدرت کنونی نظام را آن موقع نداشتیم. یعنی الان دارای انرژی هستهای و تاکتیکهای پیشرفته برای جنگیدن با دشمن هستیم و کشوری قدرتمند در منطقه محسوب می شویم. اما امام این حرفها را دراواخر سال 67 که یک کشور جنگزده و به ظاهر مغلوب بودیم میزنند.
زائری تصریح کرد: امروز متوجه حرفها و تعابیر امام میشویم که آنچه را که جوانترها در آینه نمیدیند امام در خشت خام دید و پیش بینی میکنند که آینده از آن روحانیت شیعه در عرصه جهانی است. این چیزی است که از آن به شکل گیری یک تمدن جدید اسلامی تلقی میکنند و به تعبیری بیان مبانی و اصول تئوری ولایت فقیه در حاکمیت دینی جامعه است.
عنصر زمان و مکان؛ از شطرنج تا سلمان رشدی
زائری در تشریح اینکه شناخت امام از این منشور یک شناخت جدید از امام است که شأن و عمق و جایگاه ولایت فقیه را در جامعه تبیین میکند اظهار داشت: منشور روحانیت یک تفسیر جدید از تاریخ حوزه هاست. یعنی حوزه علمیه از حوادث قبل از عاشورا و وقایع کربلا متمرکز میشود و پا به پای امام به دوران تقیه میرسد و بعد به مستندات مستحکمی در زمان غیبت امام معصوم برمیخوریم که پر از فقه و اجتهاد پویاست و فضا را برای پخته شدن بشر آماده میکند؛ همان فقه پویایی که امام در تبیین عنصر زمان و مکان آن را مطرح نمودند.
این کارشناس مذهبی تصریح کرد: این بینش امام ناشی از فهم ایشان از این پدیده است. یعنی امام در زمان و مکان زندگی میکنند و در شرایط غیبت آنقدر مستندات وجود دارد که بشر در دوران غیبت به بلوغ فکری نزدیک شود.
زائری درمورد اینکه این همان نکتهای است که امام را از برخی علمای دیگر جدا میکند گفت: همین امامی که آنقدر به تطبیق مسائل اسلامی در قالب و چارچوب امروزی اصرار دارند که اگر در اول انقلاب میگفتند حکومت اسلامی همه قبول میکردند، فرمودند جمهوری اسلامی که مجلس و شورای نگهبان و نظام برایش تعریف میکند. همین امام با نگاه پویا و امروزی در مورد شطرنج اینطور فتوا میدهند در مورد سلمان رشدی هم آن فتوار را صادر می کنند؛ در یک برنامه رادیویی هم که بوی اهانت به اهل بیت میآید آن حکم را میدهد. یعنی امام علاوه بر اینکه اصرار بر فقه سنتی و حفظ روحانیت دارند، از مسائل روز هم غافل نیستند و میشود شخصیت رهبری و ولایت فقیه را از این منشور بطور عینی و کاربردی دریافت.
از ولایت امام معصوم تا ولایت فقیه
زائری با اشاره به اینکه امام برای اسلام نقش اجتماعی گسترده ای قائل بود اذعان داشت: امام دین را یک مسئله شخصی و فردی نمیداند و وظیفه روحانیت و علما در دوران غیبت را وظیفه ای شخصی تلقی نمیکند . تعریف امام از ولایت فقیه اختیارات تام امام معصوم برای ولی فقیه است. ایشان ولی فقیه را معصوم نمیداند ولی از آن جهت که در آن جایگاه قرار گرفته اختیارات امام را برای او قائل است.
سردبیر سابق روزنامه همشهری ادامه داد: امام معتقد است که امام معصوم جامعه را به حال خودش رها نکرده، بلکه فقیه را برای اداره این جامعه قرار داده است. این تفاوت دیدگاه امام در تجربه تاریخی رهبری وی دقیقا مشخص است.
زائری درپاسخ به این سؤال که چرا این زایش بعد از هزار سال غیبت امام معصوم در حوزه اتفاق میافتد گفت: این یک بحث تاریخی است که به جامعه و تحولات اجتماعی تاریخی روحانیت بستگی دارد و خودش یک تحلیل تاریخی میطلبد. آیا فقط این مسئله بود که فردی مانند امام را نداشتیم یا دلایل دیگری هم از جمله آماده نبودن بستر خود جامعه هم بود. البته امام از تجربه های تاریخی نظیر عملکرد مدرس در مجلس و کارهای سید جمال و مبارزات دیگر علما بهترین استفاده را کردند.
هر طلبهای که می خواهد ملبس شود باید منشور روحانیت را امتحان بدهد
زائری درمورد اینکه آیا نباید منشور روحانیت به یک واحد درسی در حوزه‌ها تبدیل شود هم گفت: منشور روحانیت آنقدر مهم است که برای بررسی راههای ترویج و تبیین آن یک کار جدی تمام عیار میخواهد. در کنار این همه نشستها و همایشها و برنامههای صدا و سیما، ترویج این منشور ضروری است. این درواقع وصیت نامه خاص تر امام برای طلاب و حوزههای علمیه است که باید همانند وصیت نامه کنونی درمیان طلاب جا بیفتد و تلاشهایی برای آشنایی عمومی طلاب با محتوای آن به عمل آید؛ مثلا اینکه بگویند هر طلبهای که می خواهد ملبس شود باید این منشور را امتحان بدهد.
کسی که پیام امام(ره) را برای گورباچف برد باید برای منشور روحانیت شرح و تفسیر بنویسد
زائری درمورد این سؤال که نگرانی از این جهت وجود دارد که وقتی این منشور مغفول مانده اگر دوباره مطرح بشود دچار شتابزدگیهایی در جامعه بشویم و همان جریانی که امام نگران حضور آنها در حوزههاست این منشوررا دوباره به محاق ببرند، گفت: نگرانی برای هرکاری همیشه است. این دیگر بستگی به مدیریتهای ما دارد که چطور این تهدیدها را مهار کنیم و چطور برای تحقق بهتر هدف، برنامه ریزی کنیم. شاید بهتر باشد کسانی که امام به ایشان اعتماد کردند مثلا پیام خود را بوسیله آنها به گورباچف رساندند شرح و تفسیر برای این منشور بنویسند تا اینکه تفسیر این منشور دست کسانی که امام درباره آنها هشدار دادهاند نیفتد.