به گزارش خبرنگار مهر، در طول سالیان گذشته چشم طمع قاچاقچیان اشیای عتیقه به این شهر همواره وجود داشته و آنها از هر فرصتی برای دست برد زدن به گنجینه های مدفون کوتاه نیامده و نخواهند آمد.
گنجینه هایی که هر یک رسالتی بر عهده داشته و آن اینکه باستان شناسان با مشاهده آثار مزبور پرده از رازهای تاریخی با هدف شناخت هر چه بیشتر تاریخ، فرهنگ و تمدن این سرزمین گامی بردارند.
دوستداران میراث فرهنگی منطقه چندی پیش با خبرگزاری مهر تماس گرفته و از حفاریهای غیر مجاز این منطقه خبر دادند، که برای اطلاع یافتن از صحت این موضوع خبرنگار و عکاس این رسانه به محل اعزام و از نزدیک عمق فاجعه را به چشم دیدند.
آثار و بناهای تاریخی از قبیل حمام و مسجد شهر مدفون شده گسکر در دل جنگل هفت دغنان شهرستان صومعه سرا از سوی عده ای ناشناس به شدت تخریب شده است.
آنچه از شواهد حاکی بود تخریب و حفاریهای غیر مجاز به قصد کشف آثار تاریخی، عتیقه جات، سکه و غیره انجام گرفته و حفاریها به طوری حرفه ای و در حدیست که می تواند مسئولان میراث فرهنگی را بهت زده کند.
حفاریهای غیر مجاز شهر تاریخی گسکر
متاسفانه به دلیل نبود حفاظتهای لازم این بناها از سوی حفاران و قاچاقچیان اشیای عتیقه برای همیشه از تاریخ کهن گسکر محو می شوند.
خبرنگار اعزامی مهر به منطقه می گوید: شرایط برای حفاریهای غیر مجاز به حدی مهیاست که وقتی در ساعت 10 صبح به مقبره سید خروسه رسیدیم دو نفر با دستگاه گنج یاب در بین جنگل ناپدید شدند و آثار به جامانده از حفاریهای حرفه ای و غیر مجاز قابل روئیت بود.
حفر گودالهای چند متری برای بدست آوردن عتیقه به حدی زیاد است که می توان گفت: " حفاران غیر مجاز در حال شخم زدن شهر تاریخی گسکر هستند و مسئولان امر در خواب ".
دوستداران میراث فرهنگی با اشاره به اینکه وجود حفاری غیر مجاز نشان از عدم رسیدگی میراث فرهنگی است، می گویند: گسکر از شهرهای تاریخ ساز است که باید نمادهای فرهنگی خود را حفظ و احیا کند از اینرو برای صیانت از این شهر تاریخی مدفون در دل جنگلها باید برنامه ریزی جدی و مستمر داشت.
گسکر با داشتن آثار تاریخی با تامین اعتبار می تواند به پارک موزه روباز بزرگ در دنیا تبدیل شود و گامی موثر در ایجاد اشتغال برای جوانان باشد.
دوستداران میراث فرهنگی همچنین تلاش مسئولان در این زمینه را مقطعی دانسته و گفتند: در سال گذشته همایشی تحت عنوان گسکر شناسی در شهرستان صومعه سرا برگزار و با استقبال بی نظیر مواجه شد، میراث فرهنگی برنامه های برای این شهرداشت که متاسفانه طولی نکشید گسکر به فراموشی سپرده شد.
شهر تاریخی گسکر جولانگاه حفاران غیر مجاز
بعد از همایش گسکر شناسی، این شهر تاریخی جولانگاه حفاران غیر مجاز شد و برای حفاظت از گنجینه مزبور فقط چند ردیف سیم خاردار به عنوان حفاظ دور آن کشیده اند که براحتی می توان از روی آن عبور کرد.
دوستداران میراث فرهنگی بر این باورند که میراث فرهنگی برای این منطقه دل نمی سوزاند و گواه آن حفر گودالهای متعدد غیر مجاز به قصد بدست آوردن اشیا عتیقه و آثار‌تاریخی است.
با وجود این طبق قانون انجام هر گونه عمل حفاری و کاوش به قصد به دست آوردن اشیا عتیقه و آثار تاریخی مطلقا ممنوع است، مرتکب به حبس تادیبی از شش ماه تا سه سال و ضبط اشیا مکشوفه، آلات و ادوات حفاری به نفع بیت المال محکوم چنانچه حفاری در اماکن تاریخی که به ثبت آثار ملی رسیده باشد، انجام گیرد مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم می شود.
موجودیت شهر تاریخی گسکر به مرکزیت ضیابر از قرن دوم هجری
بدین ترتیب بر اساس کتاب تاریخ گیلان و دیلمستان نوشته سید ظهیرالدین مرعشی در قرن نهم هجری، شهر تاریخی گسکر به مرکزیت ضیابر از قرن دوم هجری در میان جنگلهای انبوه هفت دغنان موجودیت یافته است.
بر طبق نوشته های سید شرفشاه عارف قرن شش و هفت هجری قدمت ضیابر به بیش از 700 سال می رسد، بر طبق نظر اهالی سید شرفشاه همان کسی است که شهر گسکر را به ضیابر تغییر نام داد.
رابینو در صفحه 173 کتاب خود می نویسد: " شهر قدیمی گسکر یا گوراب گسکر در جنگل هفت دغنان کنار جاده طاهرگوراب به سید شرفشاه دیده می شود، دنباله جاده شاه عباسی را میان جنگل هفت دغنان می توان دید، شاه صفی ولیعهد و پسر شاه عباس و داماد شیخ زاهد گیلانی در آنجا متولد شد."
رابینو در صفحه 66 کتاب خود در مورد بازارهای موجود در عصر قاجار در ناحیه گسکر از دو بازار ضیابر( دوشنبه بازار ) و طاهرگوراب ( پنجشنبه بازار ) نام می برد، در فرهنگ بزرگ دهخدا در جلد دهم صفحه شهر کشف شده دارای سه بخش مسکونی، تجاری و صنعتی با مساحتی حدود 120 هکتار است.
با توجه به قدمت گسکر باید گفت: گسکر، انزلی، رشت، تولم و فومن پنج شهر عمده دوران صفویه بوده است، گسکر دروازه ورودی به کشورهای اروپاست که در زمان شاه عباس حکومت در گیلان یکپارچه و مرکز استان به رشت انتقال و از اهمیت دیگر شهرها کاسته و رفته رفته از یاد می رود.
شهر مدفون شده گسکر در یک کیلومتری روستای هفت دغنان، یک کیلومتری شرق روستای لارسر صومعه سرا و در شمال روستای قران و چماچا از توابع شاندرمن و چهارکیلومتری غرب بهمبرضیابر قرار دارد.
همچنین علاوه بر حمام، مسجد، پل، بازار و سایر بناها مقبره سید خروسه نیز در این منطقه است که سید خروسه را همسر سید شرف شاه می دانند و آرامگاه سید شرف شاه در روستای دارسرا رضوانشهر قرار دارد، سید خروسه همان خوری سو خواهر امیر ساسان گسکری اوایل قرن هشتم است.
گسکر را باید از گزند حفاران غیر مجاز مصون نگهداشت
حال با این قدمت شهرمدفون شده گسکر را باید از گزند حفاران غیر مجاز مصون نگاه داشت و از این فرصت الهی در عرصه گردشگری و ایجاد شغل برای جوانان شهرستان صومعه سرا بهره گرفت.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در این ارتباط گفت: شناسایی و معرفی شهرهای تاریخی و ظرفیتهای دوره اسلامی از برنامه های مهم این سازمان است.
امید عزیزی افزود: سایت تاریخی شهرگسکر دارای مساحتی افزون بر 120 هکتار بوده و در سال 1380 طی بررسیهای باستان شناسی که 60 هکتار از این عرصه در سال 1383 به شماره 9943 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
وی همچنین شهر تاریخی گسکر را به عنوان بزرگترین شهر دوره اسلامی در شمال کشور دانست و اظهار داشت: در این شهر آثار سکونتی از اوایل اسلام تا دوره قاجار یافت شده که همگی بیانگر عظمت و اهمیت این شهر است.
مدیرکل میراث فرهنگی گیلان بر لزوم معرفی ظرفیتهای تاریخی، طبیعی و فرهنگی گیلان و منطقه تاریخی گسکر به ویژه در دوره اسلامی تاکید کرد و گفت: ایجاد سایت موزه تاریخی و طبیعی گسکر امری ضروری است.
وی افزود: در گیلان هفت شهر تاریخی دوره اسلامی وجود دارد که گسکر به عنوان مرکز یک حکومت محلی قلمداد و تنها شهر بکر کشف شده در استان است.
ایجاد زیرساختهای مناسب از قبیل راه دسترسی به شهرتاریخی گسکر بسیار مهم است
کریم شعبانی ایجاد زیرساختهای مناسب از قبیل راه دسترسی به این سایت تاریخی را بسیار مهم دانست و تاکید کرد: به گونه ای باید زیر ساختهای لازم را در این منطقه فراهم کرد تا سرمایه گذاران بخش خصوصی حوزه گردشگری بتوانند با ایجاد مکانهای مناسب اقامتی و پذیرایی شرایط بهره گیری از این شهر تاریخی را برای علاقمندان و پژوهشگران فراهم کنند.
به هر حال اگر نگاهی به این شهر تاریخی بیندازید، گودالهای حفاری متعدد غیر مجاز قابل رویت است و هر روز بر تعداد این گودالها افزوده می شود که این زنگ خطری برای مسئولان فرهنگی و محلی منطقه و استان است.