به گزارش خبرنگار مهر، "گندم" رزق اول مردم است، در هر گوشه از دنیا که زندگی کنی، نانی که حاصل خوشه های زرد گندم است جزو اولین‌های خوراکی هاست. دانه های زردی که این روزها، در پس پوسته نازک سنبله‌های گندم در دهان آفتی به نام "سن" تباه می شود و از خوشه گندم چیزی جز پودر سیه رنگ چیزی نمی ماند.
"سن" حشره ریز نقشی است که عامل تهدید بیش از 50 درصد مزارع گندم کشور از جمله استان مرکزی بوده و این حشره 9 تا 13 سانتی در بسیاری مواقع باعث کاهش تولید گندم در مزارع استان را شده و کشاورزان را گلایه مند کرده است.
گندم های پوک حاصل دست پینه بسته کشاورزان
صورت های آفتاب سوخته و دست های پینه بسته کشاورزان درک بهتری از آفت سن دارند و رنجی که از پوک بودن سنبله ها می برند حکایتی است که با حرف و سخن، تجربه نمی شود و باید کشاورز بود و دانست.
به یکی از مزارع گندم در اطراف اراک می رویم، علی نوری یکی از کشاورزان در تشریح نابودی گندم ها توسط سن گفت: روش استراتژیک سن گندم برای بلعیدن گندم ها به این شکل است که قبل از اینکه محتوای سنبله های گندم سفت شود سن به آن نفوذ کرده و آن را می خورد.
راه دیگر مبارزه با این آفت مبارزه شیمیایی است که در 25 سال اخیر روند رو به افزایشی داشته است.
در ایران نیز تولید گندم با هدف رسیدن به خودکفایی و قطع واردات در سال های اخیر عملیاتی شده و با تلاش کشاورزان به مرز خودکفایی رسیده ایم اما حفظ سطح موجود تولید و ارتقای آن با مشکلات و موانعی روبه‌رو است که رفع آن نیازمند اراده و برنامه ریزی مسئولان، سیاستگذاران و کشاورزان است.
تخزیب مراتع مهم ترین عامل گسترش سن گندمقحطی رهاورد سن زدگی فراوان
سن گندم، مهم ترین آفت گندم و جو در ایران و کشورهای منطقه است. اهمیت این آفت به قدری است که بی توجهی به آن خطر قحطی و مرگ و میر را به همراه دارد.
با وجود تمام پیشرفت‌های حاصله در زمینه کنترل آفات، سن در اکثرمناطق کشت گندم هنوز هم یک آفت خطرناک است. در این میان وضعیت استان‌های دیم خیز کشور مانند بدتر از سایر نقاطاست، زیرا کشت وسیع دیم و نابودی مراتع باعث بیشتر شدن جمعیت سن و خسارت آن شده است.
به جز مناطق خوزستان، اراضی ساحلی خلیج فارس، دریای عمان، دریای خزر و کویرهای مرکزی فلات ایران، این آفت در سایر مناطق کشور وجود دارد.
سن مخصوص ایران نیست در همه جای دنیا به خصوص مناطق گرم تر وجود دارد.
نشانه های آفت
نشانه دانه های سن زده گندم، نقطه ای تیره رنگ با هاله بی رنگ دور آن است که در متن زرد دانه گندم کاملا مشخص است.
درمورد سن گندم ، مبارزه و سمپاشی صورت می گیرد اما به دلیل نامناسب بودن زمان مبارزه،سن رشد می نماید.
خسارت سن، گندم باعث می شود ارزش غذایی گندم کم شود ومقدار زیادی از محصول از دست برود.
آنان معتقدند گرچه مبارزه به سن اکنون شیمیایی است و باید به سمت مبارزه بیولوژیک برود و لی همین مبارزه شیمیایی اگر به موقع انجام شود مفید است.
مبارزه در 120 هکتار از اراضی استان
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی استان مرکزی گفت: با طرحی که در سال گذشته به منظور مبارزه با آفت سن در 120 هکتار از مزارع استان با اعتباری بالغ بر 500 میلیون تومان و با همکاری بسیج سازندگی و سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی صورت گرفت، تا حدود زیادی خسارت این آفات را کاهش داد.
حسین فارسیجانی با بیان این مطلب با توجه به اینکه در سال گذشته مبارزه با سن نسبت به سال 89 مقدار 5.2 درصد افزایش داشته است، بیان کرد: اگر امروز استان با آفت سن مواجه است باید بدانیم که سن، آفت بومی کشور و بومی استان است و تاکنون هیچ کشوری نتوانسته است ادعا کند که آفت سن را در مزارع به کلی ریشه کن کرده باشد، آفت سن از سال 1306 در کشور وجود داشته است.
وی افزود: سوسک قهوه‌ای، شته روسی، شپشک ریشه مگس جوانه خوار از دیگر آفاتی است که به گندم حمله می‌کند.
کنترل زراعی شامل مجموعه اقداماتی است که می‌تواند از طغیان های جدی سن گندم بدون نیاز به کاربرد آفت‌کش جلوگیری کند و غالبا نقش پیشگیری دارند. برداشت زود هنگام، زود کاشتن یا کاشت واریته‌های مقاوم‌تر، وجین کردن کامل علف های هرز در تمام طول فصل، تناوب کشت با محصولاتی غیر از غلات، به‌زراعی در کشت غلات باعث می‌شود گیاه بهترین رشد و نمو را داشته و در نتیجه زودتر برداشت شود.
به صورت کلی همه آفت‌کش‌ها اثر مرگ و میر لازم روی سن گندم را دارند ولی کاربرد آفت کشها همیشه باعث کاهش جمعیت سن گندم نمی‌شود.
......
پیشرفت و توسعه در تمامی بخش‌های صنعتی و دیگر بخش‌های تولیدی کشور بستگی مستقیم به بخش کشاورزی دارد، و با توجه به اینکه استان مرکزی یک استان صنعتی در کشور محسوب می‌شود باید با قوی کردن نظام کشاورزی خود به پیشرفت صنعت موجود در استان نیز کمک کند.
............
معصومه حیدرزاده