به گزارش خبرگزاری مهر، هویت و فلسفه تمامی مساجد جامع شهرها این است که در دل بازار و در مکان های پرتردد شهر بنا شود، این مسجد نیز از این قاعده مستثنی نبوده و تمامی ورودی های آن به بازار فعلی شهر پرند که به عنوان بازار مرکزی شهر قلمداد شده، منتهی می شود.
معماری مسجد جامع امام علی (ع)
شبستان مسجد جامع امام علی (ع) از سادگی قابل توجهی برخوردار است گویا قرار است مانند امام علی علیه السلام سادگی را با خود به همراه داشته باشد؛ از پیامبر اکرم (ص) روایت است که "در دوره آخر الزمان مساجد مجلل و آذین بندی می شود اما از هدایت و ارشاد در آن خبری نیست" به همین دلیل طراحان و مجریان این مسجد سعی بر حفظ سادگی این مسجد داشته اند و کاشی کاری در این مسجد به ندرت به چشم می خورد به همین دلیل این مسجد در کنار سادگی چشم هر بیننده ای را مجذوب خود می کند.
تمام مصالح نمای مسجد جامع سنتی بوده که با آجر قزاقی کوره بند دار به صورت کله و راسته و دارای هرزه بندکار شده است ؛ در بالای این نمای آجری نواری به شکل گلدوزی به کار رفته است که در اصطلاح معماری به آن کتیبه خط بنایی گفته می شود که با اسم الله و اسماء 5 تن آل عبا " ،محمد(ص) ، علی(ع) ، فاطمه(س)، حسن(ع) و حسین(ع ) " زینت داده شده است.
نوارهای کارشده عمودی شکل که حکم حفاظ پنجره های نمای بیرونی مسجد را دارد، به صورت مشبک آجری ساخته شده، با هدف اینکه ترکیب و سادگی نما به هم نخورد همچنین زیبایی و امنیت پنجره ها نیز حفظ شود.
مصالح به کار رفته شده در ازاره نمای بیروی مسجد از سنگ تراورتن چهار سانت ضخامت تشکیل شده که به جهت خاص بودن این نما از تیشه کاری ماشینی و امروزی استفاده نشده است بلکه استادکاران تیشه زن ماهر ایرانی در آن نقش آفرینی کرده اند.
در نمای جنوبی بیرونی مسجد قوس های متعددی دیده می شود که همه این قوس ها "هفت قسمتی" بوده و کار دست استادکاران ماهر ایران زمین است.
به گنبد این مسجد که نگاه می اندازی ابتدا یک پایه مربع شکلی می بینی که رفته رفته طی سه پله به سمت بالا به 8 ضلعی و سپس به 16 ضلعی و نهایتا شکل دایره ای را به خود می گیرد که با آجر کاری به شیوه "خط بنایی" و "معقلی" آذین بسته شده است؛ نهایتا در پله آخر 12 پنجره دیده می شود که قابلیت نشان دادن زمان و اوقات شرعی را دارد.
این گنبد به صورت هفت قسمتی و قوس اسلامی شیعی ساخته شده که پوشش نهایی گنبد ورق کاری شده و در عین سنتی بودن از مصالح امروزی و مدرن استفاده شده است.
همچنین قرارگیری یک عرق چین بالای گنبد، طرح غنچه ای نیمه باز را به خود گرفته و نمادی است که اهمیت عبادت در جوانی را متذکر می شود.
در نمای جنوبی این مسجد 3 کتیبه کاشی کاری دیده می شود که کتیبه مرکزی معرف مسجد بوده و در واقع شناسنامه مسجد بر روی آن منقش شده و دو کتیبه همجوار آن به شکل مربع منظم بوده که با طرح اسلیمی کاشی کاری شده و ورودی های شرقی و غربی مسجد هم دارای کتیبه های کاشی کاری شده است.
این مسجد با ایده حیاط مرکزی طراحی شده که بیشترین هنر معماری سنتی در این صحن دیده شده است به شکلی که چشم هر نمازگزاری را مجذوب خود می کند.
در داخل حیاط مرکزی 4 سردر عظیم بنا شده است که تمامی این سردرها دارای "قوس 7 قسمتی" بوده که با کتیبه های کاشی هفت رنگی با آیات قرآنی زینت داده شده است.
در این نماها پنجره ها به صورت مشبک دیده شده که داخل هر سردر از 3 پنجره قوس دار با "مشبک آجری" تشکیل شده که طراحی مشبک آن با دیگر پنجره های نمای بیرونی متفاوت است.
همچنین در قسمت فوقانی نمای داخل صحن همانند نمای بیروی نوار گلدوزی یا خط بنایی متبرک با اسماء الهی به چشم می خورد.
در حیاط مرکزی مسجد حوضی به ابعاد 55 متر طراحی شده که در هر دو طرف آن کف پوشی از مهتابی قرار می گیرد؛ این حوض علاوه بر آبنما دارای پاشوره نیز می باشد و محلی برای وضو نمازگزاران نیز محسوب می شود.
شبستان مسجد جامع امام علی (ع) پرند
سادگی شبستان مسجد جامع امام علی علیه السلام نیز قابل توجه بوده و در مقایسه با نمای بیرونی و داخل صحن از آلایش کمتری برخوردار است در واقع شوق دیدار عبد به معبود در اینجا با سادگی بیشتری آمیخته تا هرچه غیر از اوست محو و نادیدنی شود.
داخل شبستان وقتی سر را بالا می گیری قسمت زیر گنبد را می بینی که آجرکاری شده و کاملا ساده است و پوسته زیر گنبد مجددا نمایی از غنچه ای نیمه باز را نشان می دهد که با نقش اسما الهی گچ بری شده بر گرد آن شمیمی از عطر الهی را به مشام هر نمازگزاری می رساند.
شبستان مسجد جامع امام علی (ع) با زیربنای 850 متر در همکف، 900 تا 1000 نمازگزار را در خود جا می دهد از این رو این مسجد فضای مناسبی برای برگزاری مراسم عظیم مانند مراسم معنوی اعتکاف همچنین انجام فریضه نمازهای اعیاد و یا نماز جمعه خواهد بود.
قسمت خواهران و برادران در این شبستان تفکیک شده است به طوری که از زیر گنبد به سمت شرق قسمت برادران و از زیر گنبد به سمت غرب قسمتی برای خواهران مهیا شده است البته این فضا قابلیت فضای یکپارچه را نیز دارد تا برحسب نیاز از فضای بیشتری استفاده شود مانند برگزاری نماز عید فطر که تعداد بیشتری از نمازگزاران در آن حضور پیدا می کنند.
سه محراب در این مسجد طراحی شده که دو محراب آن در شبستان مسجد و یک محراب در نمازخانه مجاور شبستان جانمایی شده است ؛ در مساجد ساخته شده کمتر به چشم می خورد که محراب در سطحی پایین تر از نمازگزاران ساخته شود اما محراب اصلی که در شبستان مسجد امام علی(ع) ساخته شده است پایین تر از سطح نمازگزاران است و این موجب می شود تا نمازگزاران از هر کجای شبستان و دیگر فضاهایی که به برحسب نیاز برای ادای نماز مهیا می شود ، به امام جماعت وصل شوند.
در قسمت شمال شرقی شبستان مسجد جامع نمازخانه ای با ابعاد کوچکتر طراحی شده که این فضا تا هنگامی که نماز ادا هست برای عموم مردم باز خواهد بود و از ویژگی منحصر به فرد این مسجد این است که علاوه بر فریضه نماز اول وقت و جماعت ، در این نمازخانه در مدت زمان بیشتری باز خواهد بود تا مردم و مسافران بتوانند فریضه واجب خود را به جای آورند؛ البته از این نمازخانه برای مناسبت هایی خاص مانند جشن تکلیف نیز استفاده می شود.
در شرق شبستان مسجد جامع امام علی (ع) کتابخانه ای مجهز با متراژ حدودا 600 متر مربع طراحی شده که این کتابخانه خود از فضاهای متعددی از جمله سالن قرائت، مخزن باز، کتابدار،اتاق محققین ، کارت دان و آبدارخانه تشکیل شده و از کتابخانه های مدرن و الکترونیکی سطح شهر به حساب می آید.
در مجاورت شبستان فضاهای اداری جانمایی شده که نقش پشتیبانی شبستان را بر عهده دارند که از جمله می توان به دفتر امام جماعت و اتاق صوت اشاره کرد البته اتاق های متعدد صوت متناسب با هر فضا در این مسجد طراحی شده است به نوعی که پخش صدا در مکان های مختلف تداخلی با یکدیگر نخواهد داشت.
وضوخانه و سرویس بهداشتی
در فضاهای مختلف مسجد (در دو طرف ورودی شرقی و غربی مسجد) وضوخانه های اصلی بنا شده که بیش از 60 چشمه سرویس بهداشتی نیز در آن تعبیه شده است.
وضوخانه این مسجد نیز مدرن و طبق سلیقه روز طراحی شده است.
ورودی های مسجد جامع امام علی (ع)
چهار ورودی اصلی برای این مسجد طراحی و جانمایی شده است همانطور که از قبل اشاره کردیم مساجد جامع را در مرکز شهر و در مجاورت بازار طراحی می کنند؛ مسجد جامع امام علی علیه السلام از چهار نقطه شمال ،جنوب، شرق و غرب قابل دسترس است.
این مسجد از شرق و غرب همچنین از شمال به بازارچه های مرکزی شهر پرند منتهی می شود؛ ویژگی خاصی که در طرح اولیه شهر پرند دررابطه با مساجد تعریف شده است این است که مسجد جامع امام علی (ع) شهر پرند از شمال و جنوب هم راستا با دو مسجد امام حسن (ع) و امام حسین(ع) قرار گیرد.
نام گذاری مسجد جامع شهر پرند به نام مبارک امام علی (ع) هر فردی را به یاد مظلومیت امیر مومنان علی علیه السلام می اندازد تا به خاطر بیاوری که باید در مسیر او گام برداری؛ مسجد امام حسن(ع) بزرگتر از مسجد امام حسین(ع) و مسجد امام حسین(ع) که خود از ویژگی های معماری منحصر به فردی برخوردار است، در دو طرف مسجد جامع شهر پرند جانمایی شده است؛ آری نام گذاری این سه مسجد به نام های مبارک علی (ع) و امام حسن (ع)و امام حسین (ع) همان پاسداری از امانت سفارش شده پیامبر اکرم(ص) را یادآور می شود تا شاید نفس آمیخته با گناه بیدار شده و در مسیر هدایت قرار بگیرد بود چرا که قرار گیری در مسیری جز هدایت نابودی و بدفرجامی را به دنبال خواهد داشت.
حوزه علمیه مسجد جامع امام علی (ع)
مسجد جامع امام علی (ع) مکانی برای تربیت طلاب جوان نیز خواهد بود از این رو در طبقه اول در دو بال شرقی و غربی حوزه علمیه خواهران و برادران با ورودی های جداگانه (جنوب غربی و جنوب شرقی- شرق و غرب) با 10 کلاس درس و 2 مدرس برای هر کدام از این دو حوزه، طراحی و جانمایی شده است که شمال شرقی قسمت برادران و شمال غربی قسمت خواهران قلمداد می شود در واقع این دو حوزه در دو فضای مجزا از هم و با مدیریت های مستقل طراحی و جانمایی شده است.
در قسمت شمال صحن فضایی به متراژ شش هزار و 676 متر مربع بنا شده که از این مقدار دو هزار و 500 متر برای پارکینگ عمومی در نظر گرفته شده است که حدود چهار هزار متر از این فضا مخصوص حجره ها همچنین فضاهایی مانند ناهارخوری و سرویس حمام و دستشویی بوده که تمامی این فضاها در خدمت حوزه علمیه است.
در مجموع برای دو حوزه علمیه 49 حجره جانمایی شده است که این حجره ها بیشتر مکانی برای استراحت و بحث و تبادل نظر بین طلاب جوان است ضمن اینکه دو حیاط که هر کدام به متراژ 225 متر مربع با آبنماهای جداگانه فضایی برای بهره برداری بهینه هر دو حوزه علمیه ساخته شده بنابراین همه امکانات در اینجا فراهم شده است تا جوانان علاقه مند به فقاهت در این مکان مقدس، علی وار تربیت شده و بتوانند خدمتگزار جامعه اسلامی خود و از آن فراتر جامعه جهان اسلام باشند.
در زیر زمین مسجد جامع امام علی (ع)واقع در جنوب صحن فضاهای عمومی متعددی در متراژ حدودا 3 هزار متر مربع طراحی شده است؛ پایگاه بسیج مسجد امام علی (ع)، سالن اجتماعات چند منظوره(برگزاری همایش و مراسم ختم و دیگر مناسبت ها)، آشپزخانه از جمله این فضاها است.
ورودی و خروجی آشپزخانه مسجد مستقل و جدا از فضای درونی مسجد بوده و به عنوان بخش درآمدزا در خدمت مسجد است همچنین چندین مغازه نیز در قسمت جنوبی مسجد به عنوان درآمدزا در خدمت مسجد است.
تأسیسات منحصر به فرد مسجد جامع امام علی (ع)
سیستم سرمایش و گرمایش: یک موتورخانه بسیار بزرگ دارای دو چیلر، 4 هواساز و 2 دیگ بزرگ در این مسجد تعبیه شده که از سیستم های مدرن روز دنیا به حساب می آید.
تمامی فضاهای مسجد به غیر از شبستان داری سیستم فن کوئل ( سرمایش و گرمایش) طراحی شده اما به دلیل اینکه همواره بتوانیم هوایی مطبوع را داخل شبستان داشته باشیم از سیستم هواساز استفاده شده است به این نحو که توسط این سیستم هوای کهنه از پایین مکیده شده و هوایی تاره و مطبوع از بالا وارد شبستان مسجد می شود.
35 اگزاست فن تعبیه شده روی پشت بام مسجد وظیفه تهویه داخل سرویس های بهداشتی را برعهده دارند همچنین سیستم فاضلاب این مکان از پرهزینه ترین تجهیزات سیستم فاضلابی مدرن می باشد.
سیستم الکتریکی مدرن مسجد جامع امام علی (ع):این مسجد از سیستم بسیار مدرن برخوردار است که تمامی امکانات برق روز دنیا در آن به کار برده شده است به این نحو که قرار نیست در این فضای معنوی هیچگاه قطعی برق اتفاق بیفتد؛ چراغ هایی به عنوان پشتیبان در تمام فضاهای مسجد تعبیه شده و به محض قطعی برق تمامی آنها روشن می شود.
کنترل برق 14 هزار متر مربع مسجد به وسیله سیستم ریموت کنترل توسط، خادم صورت می گیرد به این نحو که در هر فضایی از مسجد به راحتی و در کمترین زمان این دو خادم می توانند برق را قطع یا وصل کنند.
سیستم اعلام حریق مسجد جامع امام علی (ع):مسجد جامع امام علی (ع) بزرگترین مسجد شهر پرند محسوب می شود به همین دلیل از ابتدای بنای این مسجد سعی بر این بوده که مجهزترین سیستم ها و امکانات در ساخت این بنای معنوی به کار برده شود از این رو سیستم اعلام حریق هوشمند برای آن طراحی شده است این سیستم آدرس پذیر بوده و در مواقع حاد و حادثه خیز امکان دسترسی سریعتر برای مامور آتش نشانی را فراهم می کند.
این سیستم هوشمند آدرس پذیر در یک اتاق مانیتورینگ جانمایی شده که با مرکز آتش نشانی شهر در ارتباط است و می توان گفت مسجد امام علی علیه السلام نخستین مسجد شهر پرند است که در کنار معماری سنتی از امکانات و تجهیزات مدرن نیز برخوردار است.
زمان بهره برداری از بزرگترین مسجد شهر جدید پرند
هم اکنون در شهر جدید پرند سه مسجد جهت اقامه نماز و امور فرهنگی نمازگزاران و شهروندان دایر است؛ مسجد جامع شهر پرند یکی از مهمترین پروژه های مذهبی شهر پرند بوده که شرکت عمران شهر جدید پرند بخشی از هزینه های ساخت آن را از محل بودجه عمرانی تاسیسات روبنایی، متقبل شده و قرار بر این است این فضای معنوی و تربیتی در دهه فجر سال جاری به بهره برداری برسد.
شایان ذکر است این مسجد از جمله مساجدی است که پس از بهره برداری نیز برای تأمین نگهداری آن نیاز به پشتیبانی و حمایت دارد بنابراین امید است همچون گذشته مسئولین ذیربط حمایت های خالصانه خود را در این خصوص داشته باشند.