به گزارش خبرنگار مهر، یازده تیر سی سالی بود که برای مردم یزد یادآور خاطراتی ناخوشایند و جنایتی کوردلانه بود اما از 11 تیر پارسال، این روز دیگر به غم انگیزترین ورق تقویم تاریخ یزد تبدیل شد.
مرحوم محمدعلی صدوقی، امام جمعه فقید یزد که فرزند و یادگار شهید محراب، آیت الله صدوقی است، سال گذشته درست در چنین روزی به دیدار پدر شتافت و مردم یزد را در حیرتی عظیم و سوگی زودهنگام فرو برد.
ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهید محراب، آیت الله محمد صدوقی، در این گزارش به بهانه نخستین سالیاد حجت الاسلام محمدعلی صدوقی، امام جمعه فقید یزد، نگاهی گذرا بر ویژگی های وی از زبان افراد مختلف پرداخته خواهد شد.
مرحوم محمدعلی صدوقی، فرزند آیت الله محمد صدوقی است که در دوران جوانی خود با خانواده آیت الله خاتمی، امام جمعه فقید اردکان وصلت کرد و داماد عالمی رستگار شد و بر افتخار فرزندی شیخی شجاع همچون صدوقی، افزوده شد.
او پس از شهادت پدر و پس از آنکه آیت الله خاتمی بر مسند پدر به عنوان امام جمعه یزد نشست و او نیز پس از شش یا هفت سال دار فانی را وداع گفت، امام جمعه یزد شد و به مدت 23 سال امامت جمعه این شهر را بر عهده داشت.
مردم یزد احترام ویژه ای برای خاندان صدوقی قائل هستند و مرحوم صدوقی که تنها فرزند ذکور آیت الله صدوقی بود نیز احترام ویژه ای نزد مردم این شهرستان بود.
اعتدال، میانه روی و تواضع ویژگی های شخصیتی مرحوم صدوقی بود
اعتدال و میانه روی، تواضع، مردمداری و ... از جمله صفاتی بود که مرحوم صدوقی از پدر شهیدش به ارث برده بود و این صفات او را هر روز بیشتر از قبل در دل مردم یزد جا می کرد.
صدوقی پیش از این در دستگاه قضایی استان یزد و دیگر دستگاه ها و ارگانها مشغول فعالیت بود و در کنار پدر و پدر همسرش خدمات بسیاری به مردم درالعباده ارائه کرد.
حجت الاسلام مجید جعفری تبار یکی از روحانیان به نام و برجسته یزد و قم در مورد مرحوم صدوقی می گوید: وجه مهم و بزرگ شخصیت مرحوم حجت الاسلام محمدعلی صدوقی، روح بزرگ ایشان بود. نیکویی ها و بزرگی های ایشان از همین روح بزرگ نشأت گرفته بود.
حجت الاسلام جعفری تبار
وی افزود: اگر ایشان دست دیگران را می گرفت چیزی بود که روزانه دهها مورد از آن اتفاق می افتاد اما هیچکس هم اطلاع پیدا نمی کرد، حتی شاید خود آن شخص که مورد دستگیری و امداد واقع شده بود، نیز نمی فهمید که از کجا این امداد به او صورت گرفته است و این نیز ناشی از آن روح بزرگ است.
جعفری تبار، روحیه اهل بیتی بودن ایشان بود را از دیگر ویژگی ها برشمرد و افزود: حبی که مرحوم صدوقی نسبت به امیرالمومنین (ع) و حضرت سیدالشهدا (ع) و اهل بیت عصمت و طهارت داشت، مثال زدنی بود.
وی یادآور شد: مرحوم صدوقی احترام عمیقی به روحانیت و مقام شامخ مرجعیت می گذاشت و این امر نیز بسیار قابل تامل است.
جعفری تبار همچنین عنوان کرد: اینکه ایشان به حق اسوه صبر و تواضع نامیده شدند، این چیزی بود که روزانه دهها موردش اتفاق می افتاد و من به کرات دیده بودم با کسانی که به ایشان جفا کرده بودند، چقدر با بزرگواری برخورد می کردند بدون اینکه به روی آنها بیاورند یا حتی پشت سر آنها کلمه ای بگویند.
حب مرحوم صدوقی به مردم و قشر محروم مثال زدنی بود
وی بیان داشت: ویژگی مهم دیگر مرحوم صدوقی، حب فوق العاده ایشان نسبت به مردم و قشر محروم بود و اینکه می خواستند باری را از دوش کسانی بردارند.
حجت الاسلام محمد صدوقی، تنها فرزند ذکور حجت الاسلام محمدعلی صدوقی و نوه آیت الله شهید صدوقی نیز در مورد پدرش گفت: مرحوم حاج شیخ محمدعلی صدوقی، اسوه تواضع، مردمداری، صبوری و مردمداری بود.
وی افزود: در هرکجا که بود سعی می کرد که بهترین باشد و صداقت و راستی برای او از همه چیز مهمتر بود. در مقام پدر، بهترین پدر بود. امر و نهی نمی کرد ولی با عملش راه را به فرزندانش یاد می داد، در جایگاه همسر، بهترین همسر بود. در نقش امام جمعه همیشه همراه مردم بود. درد مردم را داشت و اینگونه نبود که به خاطر مناصب و مسئولیتهایش از مردم دور بماند.
صدوقی ادامه داد: در جایگاه و مقام سیاسی نیز حفظ صداقت برایش بیشتر از هر چیزی اهمیت داشت. هیچ وقت درصدد این نبود که بخواهد به خاطر مقام و منصبی که دارد، مردم را گول بزند یا اینکه حقایقی را از مردم پنهان کند، اگر جایی مسئولیت داشت، حفظ حرمت و کرامت مرئوسش برای او از همه چیز اهمیت بیشتری داشت. در واقع آنچه را که باور داشت بیان و عمل می کرد و عملش بیش از حرفش بود.
مرحوم صدوقی
وی یادآور شد: ایشان آدم کم حرفی بود، اما بیشتر علاقه داشت به جای اینکه حرف بزند عمل کند. من یادم است ایشان معمولا در مراسم کلنگ زنی شرکت نمی کردند. برایشان سخت بود و می گفتند من می ترسم این طرح عملی نشود و یک چیز غیر واقع باشد. بیشتر وقتها می گفتند من برای افتتاح طرحها می آیم . اگر یک وقتی هم حرفی را می زدند، قبلش بررسی های لازم را داشتند. ایشان حرف بی منطق نمی زدند.
صدوقی افزود: همانطور که ایشان زندگی اش می توانست و می تواند برای خیلی از ما درس باشد، مرگش هم برای همه مان درسی بود. در وضعیت و سنی قرار داشتند که خیلی از سنشان نگذشته بود و بیماری ایشان هم طولی نکشید و کسی گمان نمی کرد که سال 90 آخرین سال زندگی ایشان باشد و این سرنوشت، سرنوشتی است که ممکن است برای تک تک ما باشد و آمادگی بیشتری را می طلبد که گریزی از آن نیست.
باباجی همبازی کودکی من بود
مینا مناقب، اولین نوه مرحوم صدوقی نیز در مورد مرحوم صدوقی اظهار داشت: مرحوم صدوقی همبازی خوب من در روزهای کودکی و راهنمای بزرگ من در دوران نوجوانی و جوانی بود.
وی افزود: ایشان با همه مشغله ای که داشتند، وقت بسیاری برای خانواده خود می گذاشتند و بخش عمده ای از این وقت را صرف من که نوه اول ایشان بودم، می کردند.
مناقب ادامه داد: وقتی آلبوم های کودکی ام را ورق می زنم، می بینم باباجی در همه تولدهای من حضور داشتند و این همیشه برای من سئوال بود که ایشان این همه وقت را برای من از کجا قرض می گیرد.
علی غیاثی ندوشن، مدیرکل اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد نیز در وصف مرحوم صدوقی می گوید: حاج شیخ محمد علی صدوقی، برخاسته از خاندانی شریف و اصیل و والامنش بود که علاوه بر تأثیرپذیری از پدر ژرف اندیشی چون مرحوم شهید صدوقی و نسبت با بیت شریف معلم اخلاق حضرت آیت الله خاتمی، پروش یافته مکتب حضرت امام خمینی (ره) بود و علاوه بر همراهی و همگامی در مبارزات قبل و بعد از انقلاب اسلامی در کنار والد شهیدش، ارتباط بسیار نزدیک و صمیمی با خانواده و بیت امام داشت که مجموع این شرایط از او شخصیتی ساخته بود که در بین ائمه جمعه و روحانیون دیگر کمتر یافت می شد.
وی افزود: همت والا، بلند نظری و دور اندیشی ایشان در کنار سایر خصلتهای نیکو و ویژگی های فردی و اجتماعی آن مرحوم به ایشان ویژگی خاصی بخشیده بود و تاثیر آن در نگرش‌ها ، بیانات و اظهار نظرها و تصمیمات آن مرحوم در حوزه های مختلف کاملا مشهود بود.
صدوقی از حامیان مادی و معنوی برنامه های بزرگ فرهنگی استان یزد بود
مرحوم صدوقی از حامیان مادی و معنوی برنامه‌های بزرگ و مهم فرهنگی در سطح استان بود. برگزاری نمایشگاه های بزرگ کتاب، نمایشگاه‌های علوم قرآنی در ماه مبارک رمضان، کتاب سال ولایت،جشنواره های سالانه خوشنویسی رضوی، کنگره‌های شعر و محافل قرآنی از جمله فعالیتهای فرهنگی بود که مورد توجه ویژه مرحوم صدوقی بود و علیرغم برنامه‌های مختلفی که داشتند شخصا حضور پیدا می‌کردند و نظراتشان را هم مطرح می کردند و برای هریک از برنامه‌های فرهنگی تحلیل‌های دقیق و روشنی داشتند که واقعا برای برنامه های دیگر راهگشا بودند و مهمترین شاخص موفقیت فعالیت‌ها و برنامه‌ها را میزان استقبال عمومی مردم می دانستند.
مرحوم صدوقی در کنار آیت الله خاتمی
ارتباط آن مرحوم با نخبگان فرهنگی و هنری استان بسیار خوب و نزدیک بوده به نحوی که ایشان بسیار با احترام و ادب با آنان روبرو می شدند و در برخی از مواقع جزئی ترین مشکلات و مسائل آنها راهم شخصا پیگیری می‌کردند و چنانچه تشکل‌های فرهنگی و هنری ویا شخصیت‌های فرهنگی استان به ایشان مراجعه می‌کردند و مشکلی را مطرح می‌کردند، بلافاصله شخصا تماس می‌گرفتند و پیرامون موضوع سئوال می‌کردند و تأکید بر حل مسائل آنها داشتند.
مصطفی معین نیز در مورد شخصیت صدوقی اظهار داشت: نخستین بار در 12 بهمن 57 و در ورود پرواز انقلاب به فرودگاه مهرآباد و در بین همراهان امام (ره) بود که چهره متین و متواضع مرحوم صدوقی را در رسانه‌ها مشاهده کردم.
وی افزود: در اولین دوره مجلس شورای اسلامی نیز در گفتار و رفتارش همواره متانت، وارستگی، سکوت و لبخند موج می زد و او به عنوان یک شخصیت اخلاقی و فرهیخته در میان همه جناح‌های سیاسی از مقبولیت و احترام خاصی برخوردار بود.
دکتر معین عنوان کرد: در سال‌‌های بعد و اواخر دهه 60 بود که با پشتیبانی همه جانبه مرحوم صدوقی، دانشگاه یزد تأسیس شد و این حمایت برای گسترش و تقویت آموزش عالی در استان یزد در دولت های سازندگی و اصلاحات نیز ادامه یافت.
مرحوم صدوقی در کنار شهید محراب آیت الله صدوقی
وی افزود: صدوقی علیرغم مسئولیت‌های سنگین امامت جمعه یزد و پیگیری مسائل و مشکلات مردم، با انگیزه کمک به ارتباط و هماهنگی بیشتر مجلس هفتم و دولت اصلاحات، مسئولیت معاونت حقوقی و امور مجلس رئیس جمهوری را عهده دار شد و هر هفته در مسیر یزد و تهران در حرکت بود. در کمیسیون فرهنگی دولت، ما ارتباط کاری بیشتری داشتیم و وجود اعتماد، صمیمیت و احترام متقابل، همکاری موثری را در پیگیری مواضع و برنامه‌های دولت به همراه داشت.
نماینده مردم اردکان در مجلس نیز در مورد شخصیت مرحوم صدوقی اظهار داشت: مرحوم صدوقی نماد یک یزدی تمام عیار بود که آمیزه ای از دیانت، صداقت، اخلاص، نجابت، مدیریت، سعه صدر و عقلانیت و اعتدال را در خود داشت.
همراهی با آیت الله صدوقی از مرحوم صدوقی جوانی کارآمد و مدیر ساخته بود
محمدرضا تابش که 12 سال است نمایندگی مردم اردکان در مجلس شورای اسلامی را بر عهده دارد و یک پیوند خانوادگی نیز با مرحوم صدوقی دارد، افزود: در جریان فعالیتهای ایشان بودم. روحیه انقلابی و همراهی با آیت الله شهید صدوقی از ایشان مدیری جوان و کارآمد ساخته بود که در زلزله طبس خدمات خوبی به مردم آن سامان ارائه دادند.
وی عنوان کرد: به واسطه حسن اعتماد حضرت امام(ره) به شهید صدوقی، ایشان در زمره معتمدین و نمایندگان خاص آن حضرت در دوران انقلاب بودند و یزد کانون نشر اطلاعیه ها و پیام های حضرت امام بود و مرحوم حاج شیخ محمدعلی صدوقی نیز در کنار پدر در کار دریافت پیام از عراق و ارسال آن به اقصی نقاط کشور، ساماندهی انقلابیون ، کمک به خانواده های زندانیان فعال بودند.
تابش با اشاره به خط بندی های سیاسی آن زمان به عنوان راست و چب عنوان کرد: در هر صورت خاستگاه ایشان چپ مسلمان و عضوی از مجمع روحانیون بودند اما همیشه اعتدال را حفظ می کردند و با این موضع در مسائل وارد می شدند.
وی با اشاره به شیوه مدیریت مرحوم صدوقی عنوان کرد: من با توجه به اینکه به دلیل جنگ تحمیلی همچنین لزوم حضور در دفتر آیت الله خاتمی، تحصیل دانشگاهی را رها کرده بودم، برای ادامه تحصیل به تهران و کرج رفته بودم اما در کارهای مدیریتی برخی شرکتهای وابسته به بنیاد صدوق کمک کار حاج آقا صدوقی بودم. با پختگی و سعه صدری خوبی که داشتند در ارتباط دوسویه و اجماع بین مدیران موفق بودند.
تابش بیان داشت: مرحوم صدوقی همانند پدر بزرگوارشان نسبت به انتقال آب به استان (خط اول و هم خط دوم) بسیار حساس بودند و در هر موقعیتی ضرورت آن را بیان می کردند. در سفر دور سوم سفر استانی دولت به استان که اغلب مسئولان اجرایی بنا به ملاحظاتی از بازگو کردن این مشکل ابا داشتند، ایشان با کمال قاطعیت اجرای خط دوم انتقال آب به استان را از رئیس جمهور خواستار شدند.
تابش در مورد رابطه آقای صدوقی با مقام معظم رهبری اظهار داشت: این رابطه بسیار خوب و رابطه ای عاطفی بود که از سنین نوجوانی در ملاقات و نشست و برخاستهایی که مقام رهبری با مرحوم صدوقی داشتند شکل گرفته بود و هم به صورت رسمی به واسطه مسئولیت ایشان به عنوان نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه یزد بود.
وی ادامه داد: از طرف آقای صدوقی همیشه رعایت حرمت و جایگاه استانداران می شد ولی در طرف مقابل گاهی استانداران کم لطفی می کردند. آقای صدوقی آنقدر بزرگ بود و شان بالایی داشتند که اگر اختلاف نظری هم وجود داشت هیچ وقت آن را رسما بیان نمی کردند. اگر گاهی هم تلویحا بیان می کردند و آقایان در صدد رفع مشکل را برمی آمدند ممنون می شدند و اگر اقدام نمی کردند در دل می گذاشتند و به روی خود نمی آوردند. به هیچ وجه در امور اجرایی دخالت نمی کردند؛ حتی از تریبون نماز جمعه هم تا جایی که کارد به استخوان مردم نمی رسید، مسئله ای را نمی گفتند.
همراهی مرحوم صدوقی با مقام معظم رهبری در سفر ایشان به استان یزد در سال 86
وی افزود: با توجه به شناخت مسئولان کشوری از ایشان کارها در استان یزد روانتر انجام می شد و پشتوانه معنوی و حرف شنویی که مردم و فعالین بخش خصوصی از آنمرحوم داشتند، امور را سهل و آسان می کرد.
استاندار یزد هم به بیان ویژگی های شهید صدوقی و یادگارش مرحوم محمد علی صدوقی پرداخت و اظهار داشت: خاندان شهید صدوقی خاندان ریشه داری است این خاندان ریشه در علم و فضیلت و تقوا و ورع و پارسایی دارد که نهایتش به شیخ صدوق که یکی از استوانه های شیعه است، می رسد.
محمدرضا فلاح زاده افزود: یکی از علمای اهل علم می‌‌گفت: شهید صدوقی اگر در قم مانده بود یکی از مراجع مسلّم تقلید بود اما از مرجعیت گذشت، آمد که در عرصه به ملت خدمت کند.
وی عنوان کرد: مرحوم آقای حاج شیخ محمد علی صدوقی از چنین خاندانی است و جالب است اکثر خصوصیات شهید صدوقی در ایشان بود.
فلاح زاده بیان داشت: همچنین ایشان گنجینه اسرار شهید صدوقی بود. یک بار در تلویزیون اعلام شد که حاج احمد آقا رفت گنجینه اسرار امام بود من هم موقعی که ایشان مرحوم شد - همه داغدار شدیم، همه علما، فرهیختگان همه و من هم به عنوان یک عضوی از اعضای کوچک این خانواده محزون بودم- عرض کردم که گنجینه اسرار شهید صدوقی هم رفت.
وی ادامه داد: عملیات بیت المقدس بود هم شهید محراب و هم مرحوم آقای حاج شیخ محمد علی صدوقی هر دو در آن عملیات حضور داشتند عنوان می‌کردند ما از جبهه جنگ به جماران آمدیم. موقعی که به جماران آمدیم شهید محراب عنوان کردند من چند روزی در تهران می‌مانم. ما درخواست کردیم بمانند و ایشان هم پذیرفتند. عصر هماهنگ کردند و فردا صبح با شهید محراب خدمت امام رسیدیم. احوالپرسی و خوش و بش کردند. امام رو کردند به شهید محراب و گفتند: حاج آقا صدوقی کی به یزد می روید؟ ایشان هم عنوان کردند: فردا می‌روم، برگشتم منزل. به ایشان گفتم: شما قرار بود چند روزی بمانید بعد هم در محضر امام عنوان کردید فردا به یزد می‌روم. فرمودند: من احساس کردم امام می‌خواهد که من به یزد بروم. همینکه احساس کردم امام علاقه ندارد من تهران باشم. همانجا مصمّم شدم برگردم و به امام اینطور جواب دادم. نگاه کنید اطاعت پذیری نسبت به ولی فقیه و امام آنقدر بالاست که وقتی احساس می‌کند خواسته امام را، اینطور رفتار می‌کند.
فلاح زاده یادآور شد: مرحوم صدوقی متولد 1328 هستند، سال 1367 هم ایشان امام جمعه شدند سنشان طوری بود که جوان بودند اعتماد امام به حاج آقای صدوقی مشخص بود که اعتمادی بالاست. اگر اینطور نبود در سن جوانی به سمت نماینده امام در استان و امام جمعه منصوب نمی‌شدند. این یک امتیاز است یعنی اعتماد امام در آن سن در خصوص نصب آقای صدوقی به منصب نماینده ولی فقیه و امام جمعه استان یک امتیاز والایی است.
وی ادامه داد: من یادم است در جلسات خصوصی و عمومی ایشان مدافع سرسخت ولی فقیه بود. در جلسات عمومی اگر دقت کرده باشید همیشه فصل‌الخطاب رهبر معظم انقلاب می‌‌دانستند در مباحث سیاسی، اجتماعی و مباحث دیگر . پسرشان حاج محمدآقای صدوقی عنوان می‌کردند ایشان نسبت به ولایت فقیه در منزل هم اینگونه بودند. در منزل هم می گفتند ولایت فقیه فصل الخطاب است.