دکتر محمد‌حسین رجبی(دوانی)، محقق و کارشناس تاریخ اسلام در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد نقش جوانان در تاریخ اسلام گفت: جوانان به سبب روحیه خاصی که خداوند در خلقت آنها قرار داده، همیشه به دنبال مسائل جدید و نوآوری هستند و توانسته‌اند در طول تاریخ بشریت، نقش‌های اساسی ایفا کنند. به جرأت می‌توان گفت که مهم‌ترین حوادث تاریخ را جوانان رقم زده‌اند. جوانان به سبب شور جوانی در پی استقبال از مسائل پرخطر و یا به دنبال ریسک کردن و عافیت‌طلبی هستند و با این روحیه توانستند تاریخ را شکل دهند.
رجبی در ادامه سخنانش بیان کرد: با نگاهی به آیات قرآن کریم می‌بینیم، شخصیت‌های بزرگی چون حضرت ابراهیم(ع)، حضرت اسماعیل (ع)، حضرت موسی کلیم‌الله(ع) و حضرت عیسی روح‌الله(ع)، همچنین حضرت مریم (س) عمده شخصیت هایشان در جوانی شکل گرفته است و توانسته‌اند، تحولات عظیمی را پدید آورند.
معاون پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسین(ع) اظهار داشت: برخورد حضرت ابراهیم(ع) با نمرود و نمرودیان در اوج جوانی ایشان است. آن احتجاجاتی که ایشان با بت‌پرستان دارد و آنها را در برابر منطق خودش منکوب می‌کند و درهم شکستن بت‌ها توسط ایشان در جوانی اتفاق می‌افتد. حضرت اسماعیل(ع) در اوائل جوانی با ذبح آزمایش می‌شود و از این آزمون سخت، سربلند بیرون می‌آید و نیز حضرت یوسف(ع) در اوج جوانی در ماجرای زلیخا در موقعیتی قرار می‌گیرد که اگر بسیاری از مردم در آن قرار گیرند، منحرف می‌شدند.
وی تصریح کرد: حضرت موسی(ع) نیز برخورد‌هایش با فرعون و فرعونیان در اوج جوانی است. حضرت مریم(س) که بدون داشتن مسئولیت و مأموریت الهی به عصمت نائل شده و مادر پیامبری می‌شود که با روح خدا پدید می‌آید به آن مقام رفیعی می‌رسد که پیامبر اسلام(ص) او را یکی از چهار زن برجسته همیشه تاریخ، قلمداد می‌کند و این بانوی بزرگ در جوانی است که به آن جایگاه رفیع نائل می‌شود.
این کارشناس تاریخ اسلام در مورد دوران جوانی حضرت رسول(ص) تصریح کرد: اگر به تاریخ اسلام و رویدادهای دوره اسلامی، نظری بیندازیم در صدر اسلام از وجود مقدس خود پیغمبر(ص) باید سخن گفت، محمد مصطفی(ص) آن نبوغ، استعداد و لیاقت‌ها را از خودشان در اوج جوانی نشان دادند و چنان شخصیتی در جوانی از خود بروز دادند که همه مردم مکه، ایشان را به صفاتی چون امانت‌داری، نجابت، عقل و درایت می‌شناختند و به ایشان لقب محمد امین (ص) داده بودند.
مؤلف کتاب تاریخ تحلیلی دوران امامت امیرالمؤمنین علی(ع) در مورد دوران جوانی امام علی(ع) افزود: هنگامی که پیامبر بزرگوار اسلام(ص) در معرض توطئه قتل قرار داشتند، حضرت علی(ع) که به استقبال این خطر بزرگ روی آورد و در بستر پیامبر(ص) آرمید، 23 سال بیشتر نداشت که باعث حفظ جان رسول خدا(ص) شد و در شأن این وجود مقدس آیه شریفه «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَاد» نازل می‌شود.
وی افزود: حماسه بزرگی که امیرالمؤمنین(ع) در جنگ بدر رقم زد و دو پهلوان نامدار قریش را در جنگ تن به تن از پا درآورد و از مجموع 70 کشته مشرکان در این نبرد، 36 تن فقط به دست مولای متقیان از پا درآمدند در سن 24 سالگی آفریده شد. در حماسه‌آفرینی امام علی(ع) در جنگ احد ــ که اگر امیرالمؤمنین(ع) نبود، اسلام هم نابود شده بود ــ که جبرئیل در تجلیل از ایشان بین زمین و آسمان ندا می‌دهد؛ «لا فتی الا علی لاسیف الا ذوالفقار» امیرالمؤمنین فقط 25 ساله است. در جنگ خندق که پیغمبر(ص) فرمودند: «ضربة على یوم الخندق افضل من عبادة الثقلین» امیرالمؤمنین(ع) که آن حماسه عظیم را آفرید و پهلوان نامدار و مظهر اقتدار شرک و کفر را از پا درآورد، 27 سال بیشتر نداشت و هنگام کندن در بزرگ خیبر و فتح قلعه خیبر که امیرالمؤمنین آن حماسه را آفرید، 29 سال داشت.
نویسنده کتاب کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی در مورد زندگی حضرت فاطمه(س) تأکید کرد: حضرت فاطمه زهرا(س) به مقام رفیع و عظیمی نایل می‌شوند که بین علمای شیعه، بحث و اختلاف نظر است که مقام آن حضرت بالاتر است یا امیرالمؤمنین علی(ع). ایشان کسی است که پیامبر(ص) درباره مقامشان می‌فرمایند: «و اما ابنتی فاطمة فانها سیدة نساء العالمین من الاولین و الآخرین» یعنی کسی که سرور زنان عالم از اول تا آخر هستی است، این بانو در سن جوانی به چنین کمالاتی نایل می‌شوند که می‌دانیم که بنا بر مشهور در موقع شهادت، ایشان بیش از 18 سال نداشتند.
وی در مورد جوانان صدر اسلام نیز گفت: «حنظله بن ابی عامر» جوانی است که همان فردای شب ازدواجش به میدان رزم احد رفت و در اوج جوانی با پا گذاشتن بر تمام آرزوها و تعلقات دنیایی به استقبال شهادت رفت و به جایی رسید که پیامبر(ص) او را غسیل الملائکه نامید. «اسامة بن زید» جوانی است که بنابر قول مشهور، بیشتر از 17 سال نداشت، اما به این جایگاه نایل شد که پیامبر اسلام(ص) او را به فرماندهی سپاه بزرگی که می‌خواهد به قلمروی امپراطوری روم اعزام شود، برگزید که در این سپاه بسیاری از اصحاب مسن و باسابقه پیغمبر(ص) حضور داشتند.
رجبی(دوانی) در مورد جوانان کربلا هم تصریح کرد: در واقعه کربلا هم می‌بینیم که جوانان هستند که آن حماسه عظیم را در کنار معدود افراد پا به سن گذاشته، مانند «حبیب ابن مظاهر» و «مسلم بن عوسجه» می‌آفرینند. حضرت ابوالفضل عباس (ع» که حداکثر سن ایشان را 34 سال ذکر کرده‌اند و برادرانش [فرزندان ام البنین(س)] که همگی از علمدار کربلا کوچکتر بودند، جوان بودند. حضرت علی‌‌اکبر(ع) مظهر اراده بود او را در اوج جوانی مشاهده می‌کنیم که حماسه آفرین شد و در عرصه کربلا دشمن را به شگفتی وا‌داشت و در دفاع از آرمان‌ها و دفاع از امام زمانش به مقام رفیع شهادت نایل شد.
این کارشناس بیان کرد: سه تن از امامان بزرگوارمان، نه تنها در سنین جوانی که حتی پایین‌تر به این مقام رفیع نائل می‌شوند. حضرت امام جواد(ع) در سن هفت یا هشت سالگی و حضرت امام علی نقی(ع) در سن هشت سالگی و حضرت امام زمان(عج) در سن پنج سالگی به مقام عظیم و رفیع امامت نایل می‌شوند، یعنی اصل بر توانمندی و لیاقت است و سن و سال نمی‌تواند، ملاک باشد. پیشوایان ما در چنین سنینی به امامت نایل شدند و بسیاری از ائمه ما در سنین جوانی نیز به شهادت رسیدند.