به گزارش خبرنگار مهر، سحر خوانی که در اصطلاح محلی به آن "شو خَنی" می گویند در بین مردم شهرستان تایباد از قدیم الایام رواج خاصی داشته است که فلسفه آن در واقع آماده کردن مردم برای سحری خوردن و در تعبیر دیگر بیدار کردن مردم در سحر است.
پژوهشگر و محقق مسایل بومی و محلی در این باره در گفتگو با خبرنگار مهر اظهارکرد: در گذشته های دور با توجه به اینکه بلندگو وجود نداشته است عده ای از اهالی شهر یا روستا هنگام سحر در کوچه به راه می افتند و با نواختن دهل سحر خوانی می کردند و نواختن دهل باعث آماده شدن مردم برای سحری می شد.
محسن چهاریاری گفت: سحرخوانی معمولا با دعا خوانی، مناجات خوانی، سرودن رباعی، دوبیتی و چهاربیتی همراه بوده است که به عنوان مثال، یا رسول هاشمی شاه سوار مدنی/ بلبل مکه و بتها سید یاسمنی/من بیدل به جمال تو عجب حیرانم/ الله الله چه جمال است بوالعجبی/ خادم در بار تو گشته است جبرئیل امین/ بهترین عاشق تو گشته است اویس قرنی/نخل بوستان مدینه زتو سرسبز است مدام/ تا شده شهره آفاق ز شیرین رطبی/ شب معراج عروج تو ز افلاک گذشت/ به مقامی که تو رفتی نرفته هیچ نبی/ که معمولا غزل خوانی در نعت رسول خدا و مناجات خوانی راز و نیاز به درگاه خداوندی است.
پخت غذاهای محلی در هنگام افطار
محسن چهاریاری کارشناس فرهنگی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: یک از بخشهای مهم و جذاب ماه مبارک رمضان در هنگام افطار پخت غذاهای محلی منطقه است.
وی آش رشته، کشک بادمجان، انواع کوکو، اسفناج با ماست و سیر شیر برنج، انواع نان های محلی همچون تفتان، نان تازه، روغنی، کلوچه قندی و چلپک را از معروفترین غذاها و نان های محلی منطقه نام برده که مردم شهرستان هنگام افطار نیز آن پخت می کنند و به همسایه ها ی خود نیز می دهند.
ختم قرآن در ماه مبارک رمضان
این پژوهشگر محلی تایباد نیز گفت: یکی از مهمترین بحثهای موجود در ماه مبارک رمضان برنامه های مذهبی و دینی است که از جمله می توان به برگزاری جلسات قرآن به مدت سی شب در ایام ماه مبارک رمضان اشاره کرد که این جلسات معمولا در مساجد برگزار شده و قرآن نیز ختم می شود.
وی بیان کرد: همچنین مردم اهل سنت شهرستان با برگزاری نماز تراویح قرآن را در کلیه مساجد شهر نیز ختم می کنند.
وی توضیح داد: این نماز که هر شب در 20رکعت به صورت جماعت بعد از نماز مغرب و عشا برپا می شود یک جزء قرآن خوانده می شود.
وی افزود: نماز تراویح بیست رکعت است اما پس از هر دو رکعت سلام داده می‌شود، که پس از هر چهار رکعت استراحت "ترویحه" انجام می‌شود و از این رو آنرا نماز تراویح می نامند و ترویحه، وقفه کوتاهی است که از آن برای خواندن دعا یا اذکار استفاده می شود.
وی با بیان اینکه جلسات دعا خوانی و مناجات خوانی از دیگر برنامه های ماه رمضان و به اعتکاف نشستن روزه داران است، افزود: در 10 شب آخر ماه مبارک و هم زمان با لیالی قدر که در شبهای 19،21،23،25،27و 29 به مدت ده شب به اعتکاف می نشینند.
فطریه روزه
چهاریاری گفت: فطریه روزه در واقع صدقه روزه است که بیشتر کمکی است به فقرا، مساکین و بچه های یتیم و در گذشته دور فطریه روزه را گندم یا جو می دادند.
وی افزود: امروزه روزه معادل قیمت هر کیلو گرم گندم یا جو را به عنوان فطریه پرداخت می کنند.
وی تصریح کرد: نکته قابل توجه در فطریه روزه این است که قبل از برگزاری نماز عید باید فطریه پرداخت شود و گرنه می گویند "روزه شما معلق" است.
مراسم شب عید فطر
چهاریاری افزود: مراسم شب عید فطر در تایباد از اهمیت خاصی برخودار است که معمولا به دو صورت انجام می شود یکی شام شب عید است که خانواده در این شب برنج و خورشت درست می کنند.
وی ادامه داد: دیگری موضوع خرید لباس نو در شب عید است که در این شهرستان رسم است که مردم در روز عید فطر و جهت شرکت در نماز عید فطر حتما باید با لباس نو به عیدگاه "محل برگزاری نماز عید" بروند و خرید لباس نو برای خانواده ها از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.
برگزاری نماز عید فطر
کارشناس فرهنگی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تایباد گفت: نماز عید فطر قبل ظهر در محل مخصوص خود که به آن عیدگاه می گویند اقامه می شود و پس از اتمام نماز در محل عیدگاه نمازگزاران با هم "بغل کشی" می کنند و صورت همدیگر را می بوسند و عید را به یکدیگر تبریک می گویند و این جمله معروف همیشه تکرار می شود.
وی تصریح کرد: در ادامه مراسم نماز عید همه بر سر مزار درگذشتگان خود می روند و با خواندن فاتحه روح عزیزان از دست رفته خود را شاد می کنند.
عید اول
این محقق و پژوهشگر مسایل بومی افزود: کسانی که قبل از عید فطر و یا عید قربان فوت می کنند بعد از اینکه نماز عید فطر یا قربان به پایان می رسد اقوام، خویشان، دوستان و آشنایان به دلجویی و دیدن صاحب عزا می روند که در اصطلاح محلی به آن "عید اول" مرده می گویند.
وی بیان کرد: هدف از برگزاری مراسم عید اول این است که پایان عزاداری برای صاحب عزا است و مجلس عزاداری با این مراسم ختم می شود و بستگان نزدیک متوفی می توانند مجالس شادی و عروسی خود را برپا کنند.