به گزارش خبرنگار مهر، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، از کارافتادگی، بی سرپرستی، در راه ماندگی، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت پزشکی به صورت بیمه را حقی همگانی دانسته و دولت را مکلف کرده تا طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمد حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت های مالی یاد شده را برای یک یک افراد کشور تأمین کند.
کالبد شکافی موضوع نشان می دهد، طی چندین دهه فعالیت های سازمانهای مسئول بیمه های اجتماعی، در عین حال که بیش از 90 درصد جمعیت کشور با تفاوت در سطح و کیفیت خدمات دریافتی تحت پوشش بیمه درمان قرار دارند و علیرغم آنکه در بخش بازنشستگی میزان پوشش بیمه ای حدود 65 درصد جمعیت کشور را شامل می شود، روستاییان و عشایر که در صف مقدم تولید حیاتی ترین نیازهای کشور قرار داشته و بار اصلی خودکفایی در محصولات کشاورزی و دامی را به طور مستقیم به دوش کشیده اند، از حق بیمه های اجتماعی بی بهره بوده اند.
این در حالی است که بهره مندی از بیمه های اجتماعی حق قانونی آنهاست و چه بسا به دلیل شرایط خاص زندگی محق تر از بقیه نیز هستند.
در میان دلایل مختلف عدم برخورداری روستاییان و عشایراز مزایای بیمه های اجتماعی، می توان به ویژگی هایی چون پراکندگی روستاها در بیش از 60 هزار نقطه، کمبود امکانات اولیه مورد نیاز مانند امکانات وصول حق بیمه و جمع آوری و ثبت اطلاعات و بالاخره نبود تشکل و نهادهایی که بتوانند به عنوان مجری در این مورد وارد عمل شوند، باعث شد که اگر تصمیمی نیز در این زمینه گرفته می شد در حرف و روی کاغذ باقی بماند و هرگز به مرحله اجرا درنیاید.
با وجود تلاش هایی که از بعد از انقلاب اسلامی در روستاها و برای رفع محرومیت ها صورت گرفت، همه جانبه نبودن اقدامات توسعه گرایانه مانند عدم اجرای طرح بیمه های اجتماعی در بین روستاییان و عشایر موجب شد تا گروهی به امید برخورداری از مزایای بیمه های اجتماعی و تأمین آتیه از طریق کار در واحدهای تولیدی و خدماتی به سکونت در حاشیه شهرها روی آورند و برخی نیز به دلیل از کارافتادگی، پیری و احیاناً از دست دادن سرپرست خانواده و در نهایت فقر و تنگدستی به دنبال لقمه نانی راهی شهرها شوند و همین مسائل دولت نهم را برای ایجاد تمهیداتی عملی در این زمینه ترغیب کرد.
این دلایل باعث شد که کار عملی برای اجرای بیمه در روستاها با تصویب مجلس و ابلاغ آیین نامه بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر در مرداد ماه 1384 آغاز شود و به گفته مسئولان در طی مدتی که از اجرای این طرح می گذرد، تعداد قابل توجهی از جمعیت هدف تحت پوشش قرار گرفته اند.
مدیرکل صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر استان یزد در دیدار با دهیاران و اعضای شوراهای روستایی بخش بهمن که با دعوت بخشدار این بخش صورت گرفت به بیان برخی از مسائل مرتبط با بیمه عشایری و روستایی پرداخت و پاسخگوی سئوالات مطرح شده در این زمینه بود.
استان یزد رتبه سوم تعداد بیمه شده عشایری و روستایی را در کشور دارد
سید احسان مرتضوی همچنین به چند سئوال خبرنگار مهر نیز پاسخ داد.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: از 31 هزار و 540 خانوار روستایی استان یزد تاکنون حدود 19 هزار و 800 خانوار که شامل 63 درصد می شوند، بیمه شده اند و از این لحاظ رتبه سوم را در کشور داریم.
مرتضوی با اشاره به وضعیت نسبتا مطلوب بیمه روستاییان و عشایر در ابرکوه نیز گفت: آمار بیمه شدگان ابرکوه آمار قابل قبولی است و با چهار دفتر کارگزاری که دو دفتر در بخش بهمن و دفاتر دیگر در روستای مریم آباد و دهستان فراغه قرار دارد، مردم نیز بیمه هایشان را تمدید می کنند و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
وی بیان داشت: در حال حاضر در استان یزد حدود 900 نفر از افراد تحت تکفل بیمه شدگانی که فوت شده اند از مزایای مستمری این بیمه استفاده می کنند.
عده بیشتری از روستاییان و عشایر استان یزد از مزایای بیمه برخوردار می شوند
مرتضوی همچنین از طرح های جدید این صندوق خبر داد و اظهار داشت: در صورت اعمال قانون جدید، افرادی نیز که به صورت فصلی در شهر به سر می برند و کار آن ها کشاورزی است از مزایای این بیمه برخوردار می شوند.
وی عنوان کرد: همچنین بر اساس این قانون مردم در شهرهای زیر 20 هزار نفر نیز می توانند از این مزایا بهره مند شوند.
روستائیان و عشایر خود را بیمه اجتماعی کنند
مدیرکل صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر استان یزد همچنین در جمع نمایندگان مردم در روستاهای بخش بهمن با بیان اینکه که روستاییان و عشایر باید از فرصت ایجاد شده استفاده کنند، اظهار داشت: جوانان بیکار و جویای کار می توانند در زمان بیکاری خود با پرداخت بیمه عشایری و روستایی از خدمات این بیمه برخودار و پس از شاغل شدن نیز از شرایط نقل و انتقال و از سابقه بیمه خود بهره مند شوند.
مرتضوی افزود: یکی از دغدغه های اساسی دولت، تامین امنیت اقتصادی خانواده در مقابل حوادث و اتفاقاتی است که آنها را در کسب درآمد برای تامین معیشت با مشکل مواجه می کند.
وی بیان داشت: صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر به عنوان یکی از نهادهای بیمه ای مرتبط با وزارت رفاه و تامین اجتماعی شروع به فعالیت کرده است و روستاییان و عشایر با عضویت در این صندوق از مزایای بسیاری مانند مستمری بازنشستگی در دوران پیری، مستمری از کارافتادگی کلی ناشی ازکار و یا از کار افتادگی کلی غیر ناشی از کار و برخورداری بازماندگان تحت تکفل بیمه شده متوفی از مستمری استفاده می کنند.
شرایط عضویت در صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر
مرتضوی همچنین در پاسخ به سئوالات حاضرین به بیان برخی از مقررات این صندوق بیمه ای پرداخت.
وی سکونت در روستا و یا مناطق عشایری که باید به تأیید شورای اسلامی روستا و یا سازمان امور عشایری رسیده باشد، داشتن حداقل 18 سال سن و حداکثر 55 سال برای مردان و 50 سال برای زنان اعم از متأهل یا مجرد و عقد قرار داد بیمه ای را از جمله شرایط لازم برای تحت پوشش قرار گرفتن روستاییان در این طرح عنوان کرد.
به گفته مرتضوی بیمه شدگان می توانند از مزایایی مانند درمان که در حال حاضر بر عهده سازمان بیمه خدمات درمانی کشور است، بهره مند شوند.
بر این اساس هر زن و مرد روستایی و عشایری که حداقل 65 سال سن و حداقل 15 سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد، می تواند از مزایای مستمری پیری استفاده کند و حقوق حداقل معادل دو سوم درآمد انتخاب شده ای که در همان سال حق بیمه از آن کسر شده است، دریافت می کند.
همچنین چنانچه روستایی در اثر حوادث ناشی از کار توسط کمیسیونهای پزشکی صندوق از کارافتاده کلی شناخته شود، بدون در نظر گرفتن مدت پرداخت حق بیمه می تواند تا پایان عمر و پس از آن خانواده وی از مزایای مستمری ماهانه استفاده کنند.
ضمن این که هر روستایی که پس از بیمه شدن در اثر حادثه غیر ناشی از کار، از کار افتاده شود و به تشخیص کمیسیونهای پزشکی صندوق از کار افتادگی او کلی و به پس از بیمه شدن وی مربوط باشد، با داشتن حداقل یکسال سابقه بیمه و بشرط آنکه حق بیمه 90 روز قبل از وقوع حادثه را پرداخت کرده باشد از مزایای مستمری از کارافتادگی استفاده می کند.
با توجه به نبود شرط سقف سنی در عضویت در صندوق افراد مسن هنگام ورود از کارافتاده قبل از نامنویسی محسوب می شوند.
برخورداری بازماندگان تحت تکفل بیمه شده متوفی از مستمری
افراد تحت تکفل بیمه شد ه هایی که در اثر حادثه ناشی از کار فوت نماید، با هر میزان سابقه پرداخت بیمه، مشمول مستمری بازماندگان خواهند بود و بازماندگان تحت تکفل بیمه شده متوفی در اثر بیماری یا حادثه غیر ناشی از کار که حداقل یک سال از شروع عضویت وی در صندوق گذشته و بشرط آنکه حق بیمه 90 روز متصل به زمان وقوع وفات خود را پرداخت کرده باشد، طبق مقررات صندوق مشنمول دریافت مستمری می باشند.
مرتضوی با اشاره به دیگر مزیت این بیمه افزود: افراد می توانند سوابق بیمه ای خود را به سایر صندوق ها مانند سازمان تأمین اجتماعی منتقل کنند.
به نظر می رسد حال که مسئولان کشور گامی محکم در راستای محرومیت زدایی از روستاییان و عشایر کشور برداشته اند، این قشر نیز باید با همراهی و همگامی با دولت، در راستای تحقق اهداف عدالت محورانه و رفع محرومیت گام بردارند.
-----------------
گزارش: رحیم میرعظیم