به گزارش خبرنگار مهر، جواد ملکوتی خواه - پژوهشگر در زمینه نانو زیست فناوری طی ارسال یاداشتی به خبرگزاری مهر به بررسی وضعیت شهرهای سبز و دوستدار طبیعت پرداخت و تلاش آنها برای کاهش میزان آلاینده های زیست محیطی را توصیف و تحلیل کرد.
متن این یادداشت به این شرح است:
ضرورت حرکت به سمت فناوریهای پاک
در دهه 1990، کشورهای صنعتی برای جلوگیری از پدیده گرم شدن زمین و تغییرات آب و هوا با یکدیگر متحد شدند. آنها با همدیگر پیش نویس پیمان کیوتو را تصویب کردند. این توافق نامه با هدف اثرات تغییر آب و هوا از طریق کاهش گازهای گلخانه ای چون دی اکسید کربن، متان، نیتروژن، مونواکسید، هیدرو فلوئورکربن ها، پرفلوئورو کربنها و هگزا فلوئوراید تصویب شد.
کشورهایی که از سال 1997 به این پیمان پیوستند قانون ملزم به پایبندی به هدف این قرارداد در جهت کاهش خروج گازهای گلخانه ای خود به میزان متوسط 5 درصد کمتر از میزان خروجی گازهای گلخانه ای شان در سال 1990 شدند. در این راستا آنها می بایست در دوره 2008 تا 2012 به این هدف دست یابند. برخی روشها برای دستیابی به هدف این معاهده شامل استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر شامل انرژی خورشیدی و نیروی باد، روشهای مناسب کشاورزی و ارتقاء بازده انرژی می شود.
در سال 1999 موضوع Green University (دانشگاه سبز یا دانشگاه دوستدار طبیعت) برای اولین بار در دنیا توسط فرانسیس هاروود (Frances Harwood) مطرح شد. در سال 2001 دانشکده ای به عنوان Santa Fe با این هدف تاسیس شد که در آن دروسی نظیر انرژی خورشیدی، بهینه سازی ساختمان ها، باغبانی، کشت دیم و زنبورداری تدریس می شد.
در سال 2001 برادفورد ریس ریوتس (Bradford Race Riots) تصمیم به اجرای طرحی در دانشگاه گرفت و تا سال 2005 پروژه در حال پیشرفت بود. در همان زمان 79 میلیون یورو برای پیشرفت بیشتر پروژه هزینه شد و این دانشگاه به عنوان اولین دانشگاه سبز (دوستدار طبیعت) در جهان شناخته شد که توانستند ردپای اکولوژیکی را توسط کاهش پسماندها و استفاده از مواد بهینه کاهش دهند. این دانشگاه در سال 2006 به یک دانشگاه نسبتا تجاری نیز تبدیل شد.
در کنار فعالیت های علمی در دانشگاهها، ظهور شهرهای سبز در جهان از رشد صعودی و قابل توجهی برخوردار شد که برخی از آنها شامل موارد ذیل می شود:
برترین شهرهای سبز (دوستدار طبیعت) در جهان
مالمو و ابتکار استفاده از منابع انرژی تجدید شدنی
مالمو شهری که محل زندگی 280 هزار نفر، سومین شهر بزرگ سوئد است. این شهر مرکب از کانالها، ساحل، پارکها، بندرگاه و ساختمانها است که هنوز نما و حس قرون وسطی را نگه داشته است اما زیبایی شناختی مربوط به قرون وسطی آن را در این لیست قرار نداده است؛ بلکه این استفاده های ابتکاری شهر مالمو از منابع انرژی تجدید شدنی و هدف آن برای تبدیل شدن به یک شهر از نوع اکو زیستی (شهری که از همه لحاظ های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شهر برتری باشد) است که آن را در این جایگاه قرار داده است.
برای دستیابی به این هدف، محله های شهر مالمو چون "وسترن هاربر"، "سیج پارک" و "آگوستن بورگ" در حال تبدیل شدن به نواحی نسبتا خودکفا هستند. منطقه وسترن هاربر که قبلا کارخانه کشتی سازی بود، اکنون منطقه شهری متراکمی است که با استفاده از انرژیهای 100 درصد تجدید پذیر به کار خود ادامه می دهد.
این انرژیها شامل انرژی خورشیدی، برقابی و سوختهای زیستی به وجود آمده از زباله های آلی است. علاوه بر این ساختمانهای آن با موادی با عمر طولانی ساخته می شوند. این ساختمانها به گونه ای طراحی می شوند که از انرژی به نحو مطلوب استفاده می شود.
خیابان های آن مناسب پیاده روی و دوچرخه سواری هستند و 40 درصد از کسانی که به سر کار خود می روند و 30 درصد کل افرادی که در حرکت هستند از دوچرخه استفاده می کنند. علاوه بر این منطقه "سیج پارک" انرژی خود را از طریق انرژیهای سبز شامل فتوولتائیک (انرژی خورشیدی)، باد و سوختهای زیستی (Bio fuel) تامین می کند.
برای دستیابی به این هدف، محله های شهر مالمو چون "وسترن هاربر"، "سیج پارک" و "آگوستن بورگ" در حال تبدیل شدن به نواحی نسبتا خودکفا هستند. منطقه وسترن هاربر که قبلا کارخانه کشتی سازی بود، اکنون منطقه شهری متراکمی است که با استفاده از انرژیهای 100 درصد تجدید پذیر به کار خود ادامه می دهد.
این انرژیها شامل انرژی خورشیدی، برقابی و سوختهای زیستی به وجود آمده از زباله های آلی است. علاوه بر این ساختمانهای آن با موادی با عمر طولانی ساخته می شوند. این ساختمانها به گونه ای طراحی می شوند که از انرژی به نحو مطلوب استفاده می شود.
خیابان های آن مناسب پیاده روی و دوچرخه سواری هستند و 40 درصد از کسانی که به سر کار خود می روند و 30 درصد کل افرادی که در حرکت هستند از دوچرخه استفاده می کنند. علاوه بر این منطقه "سیج پارک" انرژی خود را از طریق انرژیهای سبز شامل فتوولتائیک (انرژی خورشیدی)، باد و سوختهای زیستی (Bio fuel) تامین می کند.
آگوستن بورگ منطقه ای با بامهای سبز
آگوستن بورگ، منطقه ای که از دهه پیش حرکت به سوی سبز شدن را آغاز کرده است به خاطر بامهای سبزش شناخته شده است. باغهایی که بر روی بامها ایجاد می شود، به عنوان عایق شهری عمل می کند به این صورت که با جذب آبهای حاصل از بارندگی، از ریزش آب به سطح شهر را کاهش می دهد.
عایقهای سبز بر روی بوم منازل مسکونی
آگوستن بورگ مجهز به 12 خانه بازیافت
آگوستن بورگ اولین شهر جهان است که از قطارهای الکتریکی خیابانی بدون آلایندگی استفاده کرد. این شهر همچنین مجهز به 12 خانه بازیافت است که 70 درصد زباله های جمع آوری شده را بازیافت می کنند.
کپنهاگ دانمارک و مزرعه توریبن های آبی
یک میلیون و 700 هزار نفر ساکن شهر کپنهاگ به خاطر ترجیح دادن دوچرخه و مترو بر اتومبیل شخصی شناخته شده هستند. با این حال حمل و نقل سبز تنها بخشی از برنامه شهری دوستدار محیط زیست این شهر است. در سال 2006، کپنهاگ برنده جایزه زیست محیطی اروپا به علت آب راههای تمیز و مدیریت برنامه ریزی زیست محیطی شد.
مقامات رسمی بر روی سیستم هشدار دهنده کیفیت آب سرمایه گذاری کرده اند تا میزان آلودگی آب را زیر نظر داشته باشند؛ از این رو این شهر به خاطر تلاشهایش در بیش از 10 سال اخیر برای تمیز و ایمن نگهداشتن آبهای بندرگاه خود، مورد ستایش قرار گرفت.
در این شهر همچنین بیش از 5 هزار و 600 توربین بادی نصب شده است که 10 درصد برق دانمارک را تامین می کنند. در سال 2001 نیز کپنهاگ بزرگترین مجموعه توربین های بادی دریایی در جهان را افتتاح کرد. این پارک جدید قادر است که 32 هزار خانه در شهر را تحت پوشش خود قرار دهد که برابر با 3 درصد از کل نیاز شهر به انرژی است.
مزرعه توربین های آبی در دریا
پورتلند مدلی از زندگی سالم و پایدار
پورتلند در سواحل رودخانه "ویلامت" در شمال غربی آمریکا قرار دارد که دارای جمعیتی برابر با 500 هزار نفر است. این شهر برای چند دهه مدلی از زندگی سالم و پایدار با در هم آمیختن هوشمندانه فضاهای شهری و باز بوده است. از سال 1903 پورتلندها، شهرهایی امیدبخش برای سراسر ایالات متحده آمریکا و جهان بوده اند (در آمریکا چندین شهر با نام پورتلند وجود دارند).
برای این منظور پورتلند 30 سال پیش یک اتوبان 6 بانده را برای ایجاد یک پارک ساحلی خراب کرد و در حال حاضر پورتلند دارای فضای سبزی به مساحت حدود 372 کیلومتر مربع است. این فضای سبز شامل 119 کیلومتر مسیر برای دوچرخه سواری و دوندگی و پیاده روی است.
برای این منظور پورتلند 30 سال پیش یک اتوبان 6 بانده را برای ایجاد یک پارک ساحلی خراب کرد و در حال حاضر پورتلند دارای فضای سبزی به مساحت حدود 372 کیلومتر مربع است. این فضای سبز شامل 119 کیلومتر مسیر برای دوچرخه سواری و دوندگی و پیاده روی است.
برنامه جاه طلبانه ونکوور برای زندگی پاک
ونکوور یک برنامه 100 ساله جاه طلبانه برای زندگی پاک و سبز دارد. این شهر هم اکنون به عنوان پیشتاز از جهت استفاده از نیروی برقابی در جهان است؛ چرا که 90 درصد انرژی خود را از این طریق تامین می کند. ونکوور برنامه ای هم برای کاهش 20 درصدی تولید گازهای گلخانه ای بر اساس ساختار پیمان کیوتو دارد. با سرمایه گذاری بر روی سیستمهای بادی، خورشیدی و موج و جزر و مدی، میزان مصرف سوختهای فسیلی را کاهش داده است.
دستگاه های پرس کننده زباله خورشیدی در اطراف شهر نصب شده اند که هر کدام به اندازه یک ظرف زباله هستند اما می توانند 5 برابر زباله نگه دارند. این کار موجب می شود که کامیونهای جمع آوری زباله کمتر در سطح شهر ظاهر شوند.
اهمیت و ضرورت ایجاد مدارس و دانشگاههای سبز در کشور
افزایش روز افزون جمعیت و به تبع آن افزایش تقاضا برای مصرف انرژی، کاهش منابع سوخت های فسیلی، افزایش آلودگی هوا ناشی از احتراق سوخت های فسیلی، تخریب لایه اوزون، تشدید پدیده گرمایش کره زمین و عوارض ناشی از آن همچون آب شدن یخچال های طبیعی، سیل، رانش زمین، سونامی، نابودی گونه های گیاهی و جانوری از جمله عواملی است که جوامع امروزی را به سمت حمایت از انرژی های پاک، پایدار و تجدید پذیر سوق می دهد.
از این رو ایجاد محیط های دوستدار طبیعت از جمله برنامه های اجرایی است که کشور های امریکایی و بعد از آنها کشورهای اروپایی در برنامه های کلان دولتی به منظور حفاظت از محیط زیست شهری قرار داده و این استراتژی را برای اولین بار در دانشگاه ها پایه ریزی کرده اند.
دستگاه های پرس کننده زباله خورشیدی در اطراف شهر نصب شده اند که هر کدام به اندازه یک ظرف زباله هستند اما می توانند 5 برابر زباله نگه دارند. این کار موجب می شود که کامیونهای جمع آوری زباله کمتر در سطح شهر ظاهر شوند.
اهمیت و ضرورت ایجاد مدارس و دانشگاههای سبز در کشور
افزایش روز افزون جمعیت و به تبع آن افزایش تقاضا برای مصرف انرژی، کاهش منابع سوخت های فسیلی، افزایش آلودگی هوا ناشی از احتراق سوخت های فسیلی، تخریب لایه اوزون، تشدید پدیده گرمایش کره زمین و عوارض ناشی از آن همچون آب شدن یخچال های طبیعی، سیل، رانش زمین، سونامی، نابودی گونه های گیاهی و جانوری از جمله عواملی است که جوامع امروزی را به سمت حمایت از انرژی های پاک، پایدار و تجدید پذیر سوق می دهد.
از این رو ایجاد محیط های دوستدار طبیعت از جمله برنامه های اجرایی است که کشور های امریکایی و بعد از آنها کشورهای اروپایی در برنامه های کلان دولتی به منظور حفاظت از محیط زیست شهری قرار داده و این استراتژی را برای اولین بار در دانشگاه ها پایه ریزی کرده اند.
در ایران نیز تاکنون به جز فعالیتهایی در زمینه احداث فضای سبز عمومی آن هم برای اهداف چند منظوره، فعالیت انحصاری برای کاهش میزان انتشار کربن در هوا انجام نشده است. این در حالی است که برخی شهرهای ایران نظیر تهران به عنوان یکی از آلوده ترین شهرهای دنیا به حساب می آیند و همین امر ضرورت توجه به ایجاد محیط های دوستدار طبیعت در کشور را محرز می دارد.
برخی مدارس و دانشگاهها و تشکلات دیگر در سالهای اخیر فعالیتهای پراکنده ای در این مقوله انجام داده اند اما متاسفانه نتوانسته اند نقش بسزایی در رفع مشکلات محیط زیستی و آلودگی هوا ایفا کند. مدارس و دانشگاههای سبز (دوستدار طبیعت) با اهدافی روشن به منظور خودکفایی در تولید انرژی، بازیافت مواد و بهره برداری از انرژی های تجدید پذیر می تواند به عنوان الگویی قابل تعمیم به سایر بخشهای جامعه نیز باشد. از قبیل سازمان های اداری دولتی و غیر دولتی، بیمارستان ها، و غیره که در نهایت تاثیر شایانی بر پاکسازی شهر خواهد داشت.
با توجه به وجود منابع زیستی غنی در کشور و سیاستهای حمایتی دولتی از طرحهای دوستدار طبیعت با هدف کاهش آلودگی محیط زیست و بهینه سازی مصرف انرژی و با توجه به پتانسیل بالقوه کشور از لحاظ نیروی انسانی متخصص و از طرفی محدودیت منابع طبیعی زیست محیطی، ضرورت انجام تحقیقات مطالعاتی، کاربردی و توسعه ای در ارتباط با توسعه فناوریهای دوستدار طبیعت و ایجاد مدارس و دانشگاهها و مجامع دوستدار طبیعت (سبز) در حل معضلات اساسی زیست محیطی و منابع طبیعی کشور همگام با چشم‌انداز 20 ساله کشور بیش از پیش احساس می شود.