به گزارش خبرنگار مهر، مسئله ریزگردها در ایران و شهر اصفهان از چند موضوع نشأت می‌گیرد که باید به کانون‌های شکل گیری آن توجه جدی داشت و علاوه بر آن به این فکر باشیم تا از منابعی که ممکن است در آینده‌ای نزدیک تبدیل به کانون ریزگردها برای استان باشد، جلوگیری کرد.
در این خصوص احمد جلالیان مدیرگروه خاک شناسی دانشگاه خوراسگان، معتقد است ریزگردها مربوط به تخریب زمین‌هایی است که در گذشته دارای پوشش گیاهی مناسبی بوده که این پوشش گیاهی به نوعی حافظ آب به شمار می‌رفتند اما در اثر عدم ورود آب زمینه از میان رفتن این پوشش گیاهی و خشک شدن زمین‌ها را فراهم کرده است.
وی ادامه داد: در نهایت این خاک با قرار گرفتن در مقابل عوامل فرساینده‌ای چون باد حرکت می‌کنند.
عکس تزئینی است
مدیرگروه خاک شناسی دانشگاه خوراسگان در ادامه سخنان خود به تشریح ذرات معلق در هوا اظهار داشت: ذراتی که حرکت می‌کنند چند نوع است که یک نوع آن ذرات بسیار ریز از خاک رس است که می‌تواند مسافت بسیار طولانی را طی کند و معمولا از کشورهای عراق و سوریه به سمت استانهای غربی، شمالی کشور و تهران و اصفهان می‌رسد که این ذرات باعث آلودگی هوا خواهند شد.
جلالیان در ادامه سخنان خود یادآور شد: نوع دیگر این ذرات از ذرات درشت تری است (ذرات شن هستند) که حرکت موضعی دارند و نوع دیگر نیز ذراتی است که حرکت جهشی دارند که در ارتفاعات هستند.
عدم ورود آب به تالاب خوزستان و تالاب‌های عراق علت اصلی ریزگردهای ایران
به اعتقاد مدیر گروه خاک شناسی دانشگاه خوراسگان، علت اصلی ایجاد ریزگردها در سال‌های اخیر، عدم ورود آب به تالاب های خوزستان و تالاب‌های عراق است. بخشی از این مساله به ایجاد سدها هم بر می گردد. سدهایی که در کشور ترکیه ساخته شده یا سدهایی که در ایران بر روی رودخانه های کرخه و کارون بناشده است در ورود آب به تالاب ها بی تاثیر نبوده است.
وی با اشاره به یون سدیم موجود در تالاب ها یادآور شد: یون سدیم موجود در تالاب ها باعث پراکندگی ذرات شده که با وزش باد ریزگردها شکل می‌گیرد. متاسفانه با خشک شدن تالاب گاوخونی این مشکل در استان اصفهان هم در حال شکل گیری است.
جلالیان در ادامه گفت: در صورت ادامه این روند، تالاب گاوخونی هم به عنوان یکی از منابع ایجاد ریزگردها تلقی می شود. اصفهان علاوه بر اینکه از ریزگردهای عراق و منطقه کشورهای همسایه نیز بهرمند می‌شود ممکن است در آینده ای نزدیک هم از ریزگردهای تالاب گاوخونی بی بهره نباشد که این امر در نهایت یک فاجعه زیست محیطی را همراه خواهد داشت. در حال حاضر این کانون خطر و پتانسیل در تالاب گاوخونی اصفهان وجود دارد.
وی یادآور شد: در صورتی که این روند طی شود، نه تنها تالاب گاوخونی به عنوان یکی از منابع ایجاد ریزگردها تلقی بلکه فاجعه ای زیست محیطی برای اصفهان به بار می آید.
احیاء حق‌آبه گاوخونی راهکار جلوگیری از فاجعه زیست محیطی
وی برای پیشگیری از این فاجعه زیست محیطی گفت: هنوز در تالاب گاوخونی ریزگردها ایجاد نشده چون تا عمق بیست الی سی سانتی‌متری تالاب، آب وجود دارد ولی باید پیشگیری کرد. برای جلوگیری از این خطر پیشنهاد کرد باید حق آبه زاینده رود را به تالاب گاوخونی اختصاص دهیم و حتی در صورت عملیاتی نشدن این موضوع پساب شمال استان را به گاخونی اختصاص دهیم تا در نهایت به این تالاب آبی وارد شود و از ایجاد ذرات رس و شرایط برای تشکیل ریزگردها جلوگیری شود.
جلالیان یادآور شد: گر احیاناً تا چند سال دیگر تالاب گاوخونی تا عمق زیاد خشک شود، ذرات شکل می گیرند و با وزش های بادهای خیلی کم به استان اصفهان می آید. این پتانسیل و کانون خطر وجود دارد اما هنوز شکل نگرفته است.
به گفته جلالیان عامل اصلی وجود ریزگردها در هوای اصفهان مربوط به جنوب و خوزستان است اما بخشی از آن هم مربوط به شرق اصفهان و شهر سگزی است.
معادن گچ منطقه سگزی در شکل گیری ریزگردها مؤثر است
وی ادامه داد: مطالعات نشان داده بهره‌برداری غیرمجاز از معادن گچ منطقه سگزی و وجود بادهای شرقی و غربی که به اصفهان می آید از شهر سگزی است نه از تالاب گاوخونی. با توجه به اینکه سگزی حدود 20 کیلومتر بیشتر با اصفهان فاصله ندارد، کانون افزایش بحران باد است که در اثر استفاده‌غلط از معادن و بهره برداری های بی رویه از معادن گچ، بخشی از ریزگردها از این نقطه به اصفهان می‌رسد.
به گزارش مهر، حدود 50 سال پیش در شهر سگزی یک تالاب بوده که پوشش چمنی داشته و شرایط خوب زیست محیطی داشته اما با بهره برداری از آب ها و معادن شده باعث شده که این منطقه کانون بحران فرسایش بادی در شهر اصفهان در فصول خشک تلقی شود.
به اعتقاد این استاد دانشگاه و کارشناس، مسئولین استان باید برای ورود حق آبه به تالاب و استان تلاش شود زیرا در شرایط موجود هنوز به مرحله بحرانی وارد نشده‌ایم ولی چندی تا رسیدن به این مرحله باقی نمانده است، افزون بر این که تالاب گاوخونی حدود 46 هزار هکتار است که منطقه وسیعی برای ایجاد ریزگردها خواهد بود.
...............
گفتگو: بهاره عباسی