به گزارش خبرنگار مهر، تالابها از مولدترین محیط های کره زمین محسوب می شوند و به همین دلیل تداوم حیات در روی کره زمین به شدت وابسته به تداوم شرایط بوم شناختی این اکوسیستمهای بی نظیر است.
به دیگر سخن، تالابها شریانهای حیاتی زیست کره محسوب شده و به همین دلیل جزء پرتولیدترین محیط‌های طبیعی همچون تولید محصولات شیلاتی، حفظ سطح آب برای مناطق کشاورزی، تولید چوب، ذخیره آب و کاهش بلایای طبیعی و به ویژه سیلاب هستند.
اهمیت تالابها در حفظ اکوسیستم
این اکوسیستم های آبی در راستای تثبیت خطوط ساحلی، از بین رفتن مواد زاید و تصفیه آب، برخورداری از چشم‌اندازهای زیبای طبیعی و ایجاد بستر مناسب برای حیات بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی از جایگاه ارزشمندی برخوردار هستند.
تالابهای پلدختر
این در حالیست که اکثر تالابهای ایران زمین به دلایلی همچون خشکاندن و تغییر کاربری، ایجاد آلودگی و برداشت بی‌رویه از گونه‌های زیستی در معرض خطر از بین رفتن قرار گرفته اند.
فلات ایران که بیش از 80 درصد از خاک این سرزمین را در برگرفته تنوعی از چشم اندازهای کوهستانی، کوهپایه ای، دشتی و کویری است و به علت قرار گرفتن درکمربند خشک و نیمه خشک جهان دارای میکرواقلیم های بسیار متنوعی از جمله تالابهای فراوانی است که در جای جای این سرزمین اسلامی واقع شده اند.
لرستان دیار تالابهای منحصر به فرد
در این بین استان لرستان نیز به دلایل خاص زمین شناسی دارای تالابهای متعددی است به طوریکه در حال حاضر پلدختر به عنوان شهر تالابهای لرستان با دارا بودن هفت تالاب دائمی، بروجرد با تالاب "بیشه دالان" و دورود با تالاب "تنوردر" چشم به راه احیا این ظرفیت های بی نظیر مانده اند، پتانسیلهایی که به دلیل زهکشی های متعدد و انتقال آب حال و روز چندان خوشی ندارند.
در این میان شهرستان پلدختر دارای تالاب های فصلی و دائمی چون گری بلمک، گری جمجمه، تکانه، لفانه، کبود و زردابه است که تالاب گری بلمک با بیش از 500 هکتار وسعت بزرگترین آنهاست.
براساس بررسی های زمین شناسی، تالاب های معروف پلدختر بر روی آهکهای خرد شده لنداسلاید سیمره (چل جایدر) واقع شده اند که حدود 10 تا 11 هزار سال پیش وقوع زلزله ای به بزرگی بیش از 7 ریشتر موجب رانش لایه های سنگی یال شمالی طاقدیس کبیر کوه و مسدود شدن رودخانه های سیمره و کشکان و در نتیجه تشکیل دریاچه ای عظیم در جنوب شهرستان پلدختر و شمال شهرستان دره شهر شد و به دنبال آن شرایط تشکیل تالاب ها نیز فراهم شد که با این اوصاف قدمت تالاب های پلدختر در واقع معادل سن لنداسلاید سیمره است.
تالابهای پلدختر انواع تهدیدات را تجربه کرده اند
تالاب های شهرستان پلدختر که در بخش وسیعی از بلندی های مشرف به دشت جایدر و پیچ و خم های جالب توجه "تنگ فنی" قرار دارند از جمله جاذبه هایی هستند که اگر از امکانات لازم برخوردار شوند درآمدزا خواهند شد.
این تالاب ها یا به اصطلاح مردم محلی "گریها" در فصول پرآبی از طراوت قابل توجهی برخوردارند.
"گری پا به نار" و "گری تاف" کنار هم قرار گرفته و "گری کبود" حالتی شبیه جزیره به خود گرفته و "گری جمجمه" به معنای جنبان که حالت متحرک دارد. آب شیرین تالاب تنگ فنی و گیاهانی چون بلمک، نی، بلوط، پونه و بابونه در حاشیه همه تالاب های این منطقه مناظر دلفریب و چشم نوازی را به وجود آورده اند.
این در حالیست که در سال های اخیر تالابهای شهرستان پلدختر به ویژه تالاب گری بلمک انواع تهدیدات و تخریب های بی سابقه را تجربه کرده اند. به طوریکه در اقدامی عجیب آب تالاب گری بلمک با صرف هزینه های بسیار توسط یک کانال به طول دو کیلومتر به رودخانه کشکان تخلیه می شود تا با خشک شدن این تالاب زمینه توسعه نیز وضعیت چندان مناسبی ندارند.
"بیشه دالان" تالابی که مزرعه شد!
بیشه دالان نام تالابی است در شهرستان بروجرد که نام محلی آن "بیشه دالون" است و مساحت عمومی آن - قبل از خشکانده شدن - حدود ۹۱۳ هکتار برآورد شده‌است. تالاب بیشه دالان در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر بروجرد و در دشت سیلاخور قرار گرفته‌است.
بیشه دالان از گذشته زیستگاه پرندگان مهاجری بوده‌است که برخی ماههای سال را در این منطقه می‌گذرانند. علاوه بر آن جانوران بومی دیگری از گروه پرندگان، دوزیستان، خزندگان و پستانداران در این منطقه زیست می‌کنند. مار، مرغابی، خرگوش، لاک پشت، حواصیل، گرگ، شغال و سگ آبی از حیواناتی هستند که در این ناحیه یافت می‌شوند.
در سالهای اخیر به دلایل مختلف از جمله تغییر کاربری اراضی، استفاده بی رویه از منابع آبی این تالاب و نیز ورود فاضلاب روستاهای مجاور به درون آن، تالاب بیشه دالان مورد تهدید جدی قرار گرفته و مساحت آن به میزان چشمگیری کاهش یافته‌است.
تالاب "بیشه دالان" بروجرد
تالاب بیشه دالان از جمله تالاب هایی است که از گزند شرایط نامساعد در امان نمانده و از یک سو تصرفهای غیرقانونی اراضی اطراف بیشه دالان توسط کشاورزان و جاری شدن فاضلاب های خانگی، صنعتی و کشاورزی در محیط زیست تالاب، استفاده بیش از حد سموم رفع آفات، بهره برداری تجاری از نیزار اطراف تالاب و شکار بی رویه و غیر مجاز اهالی منطقه، و از سوی دیگر چندگانگی مدیریتی بین منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست موجب شده تا وسعت آن تا حد زیادی کاسته شده و نمونه های نادر گیاهی و جانوری تالاب نابود شود.
خبرهای خوشی در راه است
و اما همه موارد یاد شده حکایت از وضعیت نامطلوب این زیستگاههای منحصر به فرد آبی در استان لرستان دارد تا طرح ساماندهی تالابهای لرستان چشم به راه کمک مسئولان محیط زیست در سطح کلان باقی بماند.
و اما مدیرکل محیط زیست استان لرستان در این رابطه با اشاره به موافقت های صورت گرفته از سوی سازمان محیط زیست برای ساماندهی تالابهای لرستان از خبرهای خوشی در آینده نزدیک سخن گفت.
محمدحسین بازگیر در گفتگو با خبرنگار مهر از احیا تالابهای لرستان خبر داد و بیان داشت: از سوی دیگر ارتقا وضعیت حفاظتی تالابهای پلدختر از منطقه صید و شکار ممنوع به حفاظت شده در مراحل پایانی خود قرار دارد.
وی از اختصاص 1.5 میلیارد تومان اعتبار از سوی سازمان محیط زیست برای ساماندهی تالابهای لرستان خبر داد و بیان داشت: این اعتبار صرف ساماندهی تالابهای پلدختر، بروجرد و دورود خواهد شد.
بازگیر از آماده بودن طرح مطالعاتی ساماندهی این تالابها خبر داد و بیان داشت: در این راستا به زودی دو تالاب "بیشه دالان" و "تنوردر" که تاکنون تحت پوشش این سازمان نبوده اند تبدیل به منطقه صید و شکار ممنوع خواهند شد.
احیا، حفاظت و ساماندهی تالابهای لرستان
وی همچنین از احیا تالاب "گری بلمک" به عنوان بزرگترین تالاب لرستان خبر داد و بیان داشت: بررسی و اجرای پروژه انتقال آب از رودخانه های سیمره و کشکان به تالابهای پلدختر در فصل کم آبی در دستور کار قرار دارد.
بازگیر رفع مشکل زهکشی تالاب "گری بلمک" را از دیگر اولویت های این اداره کل در این زمینه دانست و بیان داشت: همچنین ایجاد فضاهایی برای لانه گزینی پرندگان در محل تالابهای لرستان در دستور کار قرار دارد.
مدیرکل محیط زیست استان لرستان لایروبی بستر و اصلاح زهکش های محدوده تالابها را از دیگر برنامه برشمرد و یادآور شد: ایجاد سایت پرنده نگری در محل تالاب بیشه دالان بروجرد و محصور کردن این تالاب نیز در دستور کار است.
بازگیر از احداث پاسگاه محیط بانی در محل تالابهای پلدختر و "تنوردر" دورود خبر داد و گفت: در این راستا به منظور انجام فعالیتهای یاد شده تفاهم نامه ای میان سازمان محیط زیست، اداره کل محیط زیست و استانداری لرستان بسته می شود.
وی با بیان اینکه بخش مهمی از اعتبارات مورد نیاز برای این فعالیتها از سوی سازمان محیط زیست تامین می شود، افزود: همچنین استانداری لرستان نیز برای احیا تالابها به کمک این سازمان آمده است.
به هر روی به توجه به ارزشمند بودن تالابهای در حفظ اکوسیستم منطقه حفاظت و احیا تالابهای استان لرستان به خصوص تالابهایی همچون "گری بلمک" در پلدختر، "تنوردر" دورود و "بیشه دالان" در بروجرد ضروری تر از گذشته به نظر رسیده و امید است که به زودی شاهد بازگشت کامل حیات به این تالابهای ارزشمند لرستان باشیم.
.........................