به گزارش خبرنگار مهر، خشکسالی در ایران با توجه به اقلیم گرم و خشک آن پدیده ای طبیعی است؛ این جمله ای تکراری است که بارها از سوی کارشناسان محیط زیست رسانه ای شده است.
با این وجود عوامل مصنوعی که بر اثر زیاده روی ها و مداخله های انسانی به وجود آمده عاملی تاثیرگذار بر روی خشکسالی های طبیعی این سرزمین به خصوص زیستگاه ارزشمند زاگرس بوده است.
در سال های اخیر محیط زیست استان های زاگرس نشین با انواع و اقسام مشکلات طبیعی و غیر طبیعی روبرو بوده اند و در این بین آسیب های بسیاری را نیز متحمل شده اند به طوریکه خشکسالی به تنهایی آثار ویرانگری را در این منطقه به جای گذاشته است.
به هر روی این روزها که خشکسالی در مناطق مختلف ایران هر روز با شدت بیشتری نفوذ می کند باید ضمن برنامه ریزی جامع برای مقابله با این پدیده از طرح های غیرکارشناسی که محیط زیست ایران را در مقابل این پدیده آسیب پذیرتر می کند به شدت خودداری کرد.
باید در شرایط بحرانی کنونی مدیریت منابع آب و تدوین برنامه های جامع مقابله با خشکسالی را در دستور کار قرار داد تا قبل از بحرانی شدن این وضعیت بتوان کشور را در مقابل آن تجهیز کرد.
در این راستا پانزدهمین جلسه کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی اتاق بازرگانی خرم آباد با دستور کار "خشکسالی و تأثیر آن بر بخش کشاورزی" به منظور ارائه راهکارهای لازم در این زمینه در محل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خرم آباد برگزار شد.
راهکارهای کاهش خسارات خشکسالی در لرستان
مرتضی هادی پور دبیر کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی اتاق بازرگانی خرم آباد در این جلسه با ارائه آمار و اطلاعات مربوط به بیلان آبی 3 ساله استان، راهکارهای کاهش تأثیرات خشکسالی بر بخش کشاورزی استان را تشریح کرد.
هادی پور از تأمین بذور مورد نیاز کشاورزان با قیمت مناسب، تأمین نهاده های مورد نیاز به مقدار کافی و با قیمت مناسب، تأمین حامل های انرژی به خصوص گازوئیل به مقدار کافی و با قیمت مناسب با توجه به 400 هزار هکتار کشت پاییزه، اعطای تسهیلات به کشاورزان و رفع مانع بیمه محصولات کشاورزی به عنوان راهکارهای کوتاه مدت یک ساله در این زمینه یاد کرد.
وی همچنین اعطای تسهیلات جهت کف شکنی و تعمیق و یا احیاء و بازسازی چاه های عمیق و نیمه عمیق، اجرای آبیاری تحت فشار، پوشش کانال های انتقال آب، جلوگیری از احداث باغات تا تثبیت تأمین آب مطمئن و احداث باغات در زیر شبکه های سدهای در دست ساخت و تغییر الگوی کشت را از راهکارهای میان مدت برای کاهش اثرات خشکسالی برکشاورزی استان دانست.
هادی پور تسریع در احداث سدهای مخزنی در حال ساخت، احداث سدهای جدید تا تأمین 2 میلیارد متر مکعب از روان آب های موجود، اجرای طرح تعادل دام و مرتع به طور جدی و جایگزین کردن دام ثابت به جای دام متحرک را از راهکارهای بلند مدت برای کاهش اثرات خشکسالی استان دانست.
ضرورت تغییر الگوی کشت در بخش کشاورزی لرستان
علی بیرانوند معاون طرح و توسعه آب منطقه ای لرستان نیز در این جلسه با اشاره به اینکه کشاورزان امسال به علت خشکسالی و کاهش شدید منابع آب زیرزمینی، ضرر و زیان زیادی دیدند، گفت: به دلیل اینکه مسئله خشکسالی به سال های اخیر محدود نمی شود و ممکن است در آینده نیز شاهد خشکسالی باشیم بایستی به دنبال تغییر الگوی کشت و اصلاح سیستم آبیاری باشیم.
وی افزود: در حال حاضر باید به دنبال تصمیم میدانی برای نجات باغات باشیم زیرا در صورت از بین رفتن درختان دیگر قابل بازیابی نیستند.
عظیم دادگر معاون زراعت جهاد کشاورزی لرستان نیز در این جلسه گفت: تغییر الگوی کشت جزء برنامه های سازمان جهاد کشاورزی است ولی متأسفانه به دلیل اینکه زمین های کشاورزی دست کشاورزان خرد است و در نهایت کشاورز خود تصمیم می گیرد چه محصولی را کشت کند، این پراکندگی کشت دلیل عدم موفقیت طرح تغییر الگوی کشت است.
وی با بیان اینکه به علت کم آبی و افزایش قیمت نهاده های کشاورزی، کشاورزان دیگر رغبتی به تولید ندارند، افزود: متأسفانه تأخیر در بارندگیها خود باعث از بین رفتن کشت می شود.
دادگر گفت: مهار آب های استان بایستی مطالبه عمومی مردم شود زیرا مهار آب ها باعث افزایش تولید و اشتغال زایی شده و درآمدهای استان را افزایش می دهد.
لرستان استان 24 ام کشور در زمینه بارشها
جعفر نعمتی معاون اداره کل هواشناسی لرستان در این جلسه با ارائه آمارهایی مقایسه ای در خصوص میزان بارندگی در استان نیز گفت: استان لرستان از ابتدای سال زراعی تا کنون 47 میلی متر بارندگی داشته که نسبت به سال گذشته تقریبا 4.2میلی متر کاهش داشته است.
وی تصریح کرد: سال زراعی گذشته خشکسالی داشتیم و این موضوع خسارات زیادی را به زمین های کشاورزی استان وارد کرد.
این مسئول افزود: طی سال گذشته 16 درصد نسبت به سال قبل و 33 درصد نسب به بلند مدت کاهش بارندگی داشته ایم.
نعمتی در خصوص پیش بینی بلند مدت بارندگی امسال گفت: فصل پائیز در مناطق شرقی، شمالی و مرکزی استان بارندگی نرمال خواهیم داشت.
وی افزود: سال گذشته لرستان از نظر میزان بارش نسبت به متوسط بلند مدت، استان 24 ام کشور اعلام شد که نشان از کاهش شدید بارندگی دارد.
معاون اداره کل هواشناسی لرستان افزود: با توجه به روند ادامه دار کاهش بارندگی بایستی روی طرح هایی مانند آبخیزداری و تغییر الگوی کشت کار کنیم.
در زمینه آبخیزداری اعتباری اختصاص داده نشده است
عبدالرضا نوریزدان کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با انتقاد از پروژه های عمرانی و جاده سازی که باعث از بین رفتن بسیاری از منابع طبیعی استان شده است گفت: چنین پروژه هایی نه تنها سودی عاید روستاییان محلی نمی کنند بلکه به آب و خاک آنان که محل درآمدشان است آسیب می رساند.
وی با اشاره به اینکه از چنین پروژه هایی هیچ مبلغی برای احیاء و جبران خسارت به سازمان منابع طبیعی پرداخت نشده است، تاکید کرد: از محل چنین پروژه هایی بایستی مبالغی برای جبران خسارات برای روستائیان و منابع طبیعی در نظر گرفته شود.
نوریزدان بهترین و مؤثرترین راه برای جلوگیری از اثرات منفی خشکسالی را آبخیزداری دانست و گفت: متأسفانه دو سال است که اعتبارات آبخیزداری استان صرف انجام سایر پروژه ها شده و منابع طبیعی استان در این خصوص به دلیل نبود اعتبارات عملاً نتوانسته کاری انجام دهد.
ضرورت جلوگیری از تغییر کاربری اراضی جنگلی
سمیه قربانی پژوهشگر جهاد دانشگاهی لرستان نیز جلوگیری از تغییر کاربری زمین های بالادست حوزه های آبخیز را یک عامل مهم در کاهش اثرات خشکسالی بر کشاورزی استان عنوان کرد و گفت: یک دلیل عمده کاهش سطح آبهای زیرزمینی تخریب جنگل هاست که فرصت نفوذ بارشها را به زمین می گیرد و بارندگی ها به صورت روان آب هدر می رود.
وی تاکید کرد: نقطه شروع ما برای دستیابی به آینده بهتر باید جلوگیری از تغییر کاربری اراضی جنگلی باشد.
قربانی از کاشت گیاهان دارویی که نیاز آبی کمتری دارند به عنوان عامل دیگر در کاهش اثرات خشکسالی یاد کرد و گفت: بایستی صنایع تبدیلی استان را نیز به این سمت سوق دهیم.
تغییر فرهنگ مصرف آب، استفاده از پسآب ها برای تأمین آب زمین های پایین دست تصفیه خانه، پیگیری اضافه کردن لرستان به لیست استان های آسیب دیده از خشکسالی به منظور استفاده از اعتبارات در نظر گرفته شده برای این بخش، رفع مانع بیمه محصولات کشاورزی و تشویق کشاورزان به تغییر الگوی کشت از دیگر عواملی بودند که قربانی از آنها به عنوان عوامل کاهش تاثیر خشکسالی استان بر کشاورزی یاد کرد.
..............................................
گزارش: سمیه حقیقت منش