جنبش توابین؛ از توبه تا قیام

خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه: از آنجا که قیام امام حسین(ع) سرچشمه بسیاری از نهضت ها و قیام های بعد از واقعه کربلا گردیده است، جنبش توابین نیز از جمله این قیام‏ها بوده و تأثیری بسزا در روند رو به رشد تشیع به جا گذارده است.

جنبش توابین نخستین عکس العمل مستقیم به شهادت امام حسین (ع) در شهر کوفه است. هنگامی که امام حسین (ع) به شهادت رسید وابن زیاد از اردوگاه خود در نخیله به شهر بازگشت شیعیانی که فرصت طلایی یاری امام را در کارزار عاشورا از دست داده بودند پشیمان شده ودر پی فرصتی بودند تا بتوانند کم کاری گذشته خود را جبران کنند. این گروه احساس کردند ننگ گناه از دامنشان شسته نخواهد شد مگر آنکه انتقام خون حسین (ع) را از قاتلان او بگیرند. به همین جهت شیعه در ابتدای امر به تشکیل جلساتی به ریاست سلیمان بن صرد خزاعی اقدام کرده و با استناد به آیه 54 سوره بقره "فتوبواالی بارلکم فاقتلوانفسکم" در پی توبه و کشته شدن خود برآمدند.

توابین در مرحله نخست به جمع آوری نیرو و سلاح در کوفه، بصره، مداین پرداختند و تا حدودی توانستند نیرو و سپاه برای خویش گرد آورند. دراین جنبش تنها شیعیان نبودند که به آنان پیوستند بلکه کلیه کسانی که خواهان تغییر اوضاع و شکستن یوغ دستگاه ظلم اموی بودند به توابین روی خوش نشان دادند.

توابین در5 ربیع الاول 65 یعنی همان زمانی که از ابتدای قیام بر سر آن توافق کرده بودند از پادگان خویش در نخیله حرکت کرده و در مسیرشان برای گرفتن انتقام، نخست به کربلا رفتند. وقتی که به مزار امام (ع) رسیدند برای او طلب رحمت کرده ومی گریستند و از کوتاهی در حق حسین (ع) توبه نمودند. آنان سخنان خود را با اشک درآمیخته و ندا می‏دادند:

"پروردگارا ما فرزند پیامبر را یاری نکردیم گناهان گذشته ما را بیامرز و توبه ما را بپذیر و به روح حسین و یارانش رحمت فرست، ما شهادت می‏دهیم که برهمان عقیده هستیم که حسین بر سر آن کشته شد. پروردگارا اگر گناهان ما را نیامرزی و به دیده رحمت و عطوفت بر ما ننگری زیانکار و بدبخت خواهیم بود."

توابین سپس قبور شهدا را ترک گفته و به سمت شام حرکت کردند و در سرزمینی به نام عین الورده با سپاه شام که فرماندهی آنها را ابن زیاد به عهده داشت روبرو شدند پس از سه روز نبرد سخت سرانجام شکست خورده و همه سران انقلاب به جز یک نفر به شهادت رسیدند.

باید گفت قیام توابین گرچه هدف اجتماعی روشنی را نداشت و خیلی زود با شکست مواجه شد اما بر مردم کوفه تاثیرعمیق گذارده و دو مساله در آن حایزاهمیت است. اول، این حرکت شیعی توصیف شده و مورخان تاریخ اسلام آن را نقطه تکامل شیعه دانسته اند. دوم این جنبش آغاز اقدام اساسی بود که تا هم اکنون از فعالیت‏های شیعه است وآن زیارت قبرامام حسین (ع) وطلب رحمت برای اوست این مساله از آن جهت اهمیت دارد که شیعه از حرکت سیاسی محض به حرکت دینی و سیاسی روی می آورد و این جنبش سرآغاز آماده سازی افکار عمومی برای مبارزه با حکومت بنی امیه می‏گردد.