مسجد فیصل اسلام آباد بزرگترین مسجد در منطقه جنوب شرقی و جنوب آسیا بوده و چهارمین مسجد بزرگ جهان نیز محسوب می‌شود.
این مسجد بزرگترین مسجد جهان در بین سال‌های 1986 و 1993 بود، اما بعدا با توسعه مسجد الحرام و مسجد النبی(ص) در عربستان و همچنین تکمیل مسجد حسن دوم در کازابلانکای مغرب، مسجد فیصل عنوان بزرگترین مسجد جهان را از دست داد.
در سال ۱۹۶۹ مسابقه ای بین المللی و البته محدود و منحصر به معماران مسلمان برگزار شد. طرح باید به صورت نمادین، انتظارات و ارزش‌های فرهنگی مردم پاکستان را در نظر می‌گرفت. در آن مسابقه معماران از ۱۷ کشور ۴۳ طرح پیشنهادی برای ساخت مسجد ارائه دادند و پس از چهار روز بررسی، طرح پیشنهادی ودات دالوکای (۱۹۹۱-۱۹۲۷) معماری از کشور ترکیه انتخاب شد.
طرح اولیه تنها برای یک نمازخانه بزرگ در نظر گرفته شده بود اما در سال ۱۹۷۰ و ۱۹۸۲ تصمیم گرفته شد تا فضاهای دیگری نیز به آن الحاق شود. آنچه که در نهایت احداث شد، علاوه بر نمازخانه و فضاهای مربوط به مسجد، شامل مرکز پژوهش‌های اسلامی، کتابخانه، موزه سالن کنفرانس و دفاتری برای استادان دانشگاه اسلامی بین‌المللی بود.
در طرح جامع شهر اسلام آباد، مسجد در شمال و در انتهای جاده ورودی اصلی شهر پیش بینی شد. زمین‌های اطراف مجموعه باز است و مسجد درآن همانند یک فضای تندیس گونه در نظر می‌آید.
دالوکای ساختار خیمه مانند و بدیع را در طرح خود پیشنهاد کرد که دارای سقف های شیبدار، سقف خارجی مرمرین و چهار مناره بلند بود. در حقیقت طرح دالوکای از جمله نخستین طرح هایی بود که در پاکستان از انواع قوس‌ها و گنبدهای سنتی و متعارف پیروی نمی‌کرد.
دالوکای به همان اندازه که به مدرن بودن طرح توجه می‌کند، اصول طراحی اسلامی سنتی را نیز به خوبی به کار می‌گیرد. معمار این مسجد در طی ساخت پروژه درباره طرحش به دانشجویان این گونه توضیح می‌دهد: "من سعی کردم که جوهره، تناسبات و هندسه کعبه را به روشی کاملا انتزاعی به کار گیرم. نقطه اوج هر یک از چهار مناره یاد آوره چهار گوشه بلند کعبه است و به این طریق با این مناره ها فرم نامحسوسی از کعبه، بر مبنای تناسبات آن ایجاد شده است."
ارتفاع هر یک از مناره ها که تحت تاثیر معماری ترکیه بلند و باریک و نوک تیز هستند به نود متر می‌رسد. ساخت مسجد در سال ۱۹۷۶ توسط سازندگان پاکستان به سرپرستی "عزیم بروجردی" شروع شد. ساخت این مسجد در سال ۱۹۸۶ به اتمام رسید و به عنوان دانشگاه بین المللی اسلامی مورد استفاده قرار گرفت.
........................................
گزارش و عکس از معصومه زارع