بررسی آرای متفکران سنت‌گرا؛ از گنون تا نصر

در آغاز قرن بیستم، مکتب فکری‌ای با مساعی رنه گنون و آناندا کوماراسوامی و فریتیوف شوان هویت و موجودیت مستقلی یافت که کانون توجهات آن بر اظهار و تبیین فلسفه جاودان متمرکز بود؛ این فلسفه عبارتست از حقیقت مابعد‌الطبیعی ازلی‌نهفته در دل ادیان و متون مقدس وحیانی و هم مکتوبات بزرگ‌ترین مرشدان معنوی. بعدها اندیشمندان دیگری نیز به بسط و تبیین این اندیشه کمک کردند که از جمله مهمترین آنها به تیتوس بورکهارت، مارتین لینگز و سید حسین نصر و در مرتبه بعدی به هیوستون اسمیت، مارکو پالیس، فیلیپ شرارد، ولفگانگ اسمیت، لئو شایا، راما کوماراسوامی، گای ایتون و لرد نورثبُرن اشاره می‌توان کرد.

در این میان کتاب "سنت گرایی" دین در پرتو فلسفه جاویدان، نوشته "کنت الدمدو" با ترجمه رضا کورنگ بهشتی از جمله کتاب هایی است که در عین حال که به عنوان مقدمه ای بر سنت گرایی به طور کلی در نظر گرفته شده است، بر آثار فریتیوف شوان تمرکز دارد، کسی که مجموعه تالیفاتش کمال یافته ترین و جامع ترین بیان چشم انداز سنت گرایی است.

مدعیات اساسی این پژوهش که برنده نشان عالی تحقیق دانشگاه سیدنی شده است بدین شرح است: مکتب فکری منسجمی وجود دارد که آن را سنت گرایی می توان نامید، سنت گرایان نگرش عمیق و چالش انگیزی را ارائه می کنند که شایسته توجه بیشتر کسانی است که به‌ عمیق ترین مسائلی که به آنها می توان پرداخت اشتغال خاطر دارند، سنت گرایی نقد قدرتمند و سازش ناپذیری بر جهان بینی متجدد غربی است و لوازم مهمی برای مطالعه دین در بر دارد.

نویسنده این کتاب "کنت الدمدو" در سال 1947 در ملبورن استرالیا به دنیا آمده است، وی در دانشگاه ملی استرالیا در رشته های تاریخ، علوم سیاسی و ادبیات تحصیل کرده و سپس به عنوان مدرس تاریخ در دانشگاه سیدنی و لاتروپ مشغول به کار شد. در سال 1981 پایان نامه خود را درباره بررسی آثار فریتیوف شوان و دیگر سنت گرایان برجسته به پایان رساند.

وی در حال حاضر در بخش فلسفه و دین پژوهی دانشگاه لاتروپ به تدریس و تحقیق مشغول است برخی از کتاب های دیگر الدمدو عبارتند از: سفر به شرق، درباره شخصیت‏های غربی قرن بیستم که با سنت های دینی شرقی مواجه شدند، و ویراستاری دو مجموعه مقالات با رویکرد سنت گرایی با عنوان: خیانت به سنت و پرتوی از شرق : حکمت شرقی برای غرب متجدد.

رضا کورنگ بهشتی مترجم کتاب "سنت گرایی" در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این کتاب گفت : کتاب سنت گرایی از معدود آثار توصیفی، تحقیقی مفیدی است که به معرفی و بررسی اندیشه سنت گرایان یا منادیان حکمت خالده در دوران ما می پردازد. نگاهی گذرا به فهرست عناوین کتاب نشان می دهد که مولف در بخش نخست اثر خود تصویری روشن و نسبتا کامل از زندگی و آثار نمایندگان برجسته سنت گرایی ارائه می دهد.

وی ادامه می دهد: کنت الدمدو علاوه بر تاکید بر رسالت مشترک و فرافردی این چهره ها در احیای مجدد مبانی سنتی و اصول حکمت خالده، می کوشد تا جایگاه و نقش خاص هر یک از این چهره ها را در انجام رسالت مذکور روشن سازد. مولف در بخش های اولیه کتاب به تبیین و تشریح مولفه‎های اصلی چشم انداز سنت گرایی هم در بعد اثباتی و هم در بعد سلبی، انتقادی آن می‏پردازد.

کورنگ بهشتی توضیح می‎دهد: الدمدو در فصلی از این کتاب انتقادهایی را که متوجه دیدگاه‎های سنت گرایان است طرح می‎کند و می‎کوشد تا با تکیه بر آراء خود سنت گرایان به آنها پاسخ‎های لازم را بدهد، در دو فصل آخر نیز این نویسنده بر اهمیت جدی به چشم انداز سنت گرایی پای می‎فشارد و عقیده دارد تنها با تکیه بر این چشم انداز و به عبارت دیگر تنها با تمسک به مبانی حکمت خالده می توان دین پژوهی معاصر را در مسیری روشن هدایت کرد و گفتگوی میان ادیان را نتیجه بخش و پر ثمر ساخت.

وی در پاسخ به این سوال که نویسنده این کتاب با چه ویژگی هایی به مسئله سنت گرایی پرداخته است، گفت: گستردگی و تنوع مطالب مندرج در دیدگاه سنت گرایی، مولف را واداشته است تا در طرح دیدگاه مزبور اصل ایجاز را مراعات کند. ولی طرح موجز مباحث باعث نشده است که وی به توصیف و مرور کلی بسنده کند بلکه خصلت علمی و پژوهشی و تحلیلی – انتقادی اثر خود را حفظ کرده و همین ویژگی باعث شده است که کتاب مذکور فراتر از یک "درآمد کلی" باشد.

رضا کورنگ بهشتی تاکید کرد: بدین ترتیب این کتاب هم برای خوانندگان ناآشنا به این چشم انداز سودمند واقع می‏شود و هم برای محققان و دانش پژوهان الهام بخش تحقیقات عمیق‎تری در این زمینه خواهد بود. از امتیازهای دیگر این کتاب، کتاب شناسی نسبتا کامل و مفید سنت گرایان به زبان انگلیسی است که با کتاب شناسی فارسی هم در این کتاب تکمیل گردیده است.

لازم به ذکر است موسسه انتشارات حکمت به منظور آشنایی صحیح با این جریان فکری، ترجمه و انتشار منتخبی از آثار مهم این جریان را تحت عنوان مجموعه «حکمت جاویدان» برنامه‌ریزی کرده است که تا به حال از این مجموعه آثاری چون : تحلیل و مضامین جهان شناختی نقوش اسلامی، هنر و معنویت اسلامی، کیمیا: علم جهان، علم جان، بحران دنیای متجدد ، رمز و مثال اعلی و...از سوی این انتشار ات به چاپ رسیده است.