به گزارش خبرنگار مهر، مقام معظم رهبری در دیدار با دست اندرکاران کنگره بین المللی علامه حکیم قطب الدین شیرازی به بحث تخصص گرایی و نکات مثبت و منفی آن اشاره و تصریح کردند: تخصص گرایی به سبب پرداختن به وضع انسان در یک حوزه تخصصی امری خوب است، اما از جهت محدود کردن انسان و ذهن او با توجه به وسعت ذهن انسان امری نامطلوب است.
در گذشته حکیم و در زمان ما علامه به کسی اطلاق می شود که در علوم مختلف صاحب نظر باشد، چگونه می توان در دوران کنونی متخصص پرورش داد که فهمی از علوم دیگر ازجمله علوم انسانی داشته باشند؟ حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدباقر سعیدی روشن، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در این خصوص گفت: برای حل مسائل نیاز به تخصص وجود دارد و در این مسأله شک و تردیدی وجود ندارد و ما بدون رویکرد تخصصی به مسائل از رشته ها و حوزه های علوم راه به جایی نمی بریم، اما در اینکه یک فردی، محققی، اندیشمندی امروز در یک رشته معینی تخصص داشته باشد همان برایش کفایت می کند یا نه؟، بحث دیگری است.
وی افزود: به نظر می رسد که سیر حرکت به سمت تخصص را باید این گونه تصور کنیم که مراحل عمومی و فرآیندهای آموزشی و پژوهشی باید طی شود تا فرد در یک عرصه خاصی حقیقتا صاحب نظر و متخصص شود. اگر این فرآیند را بپذیریم جنبه های دیگر تأمین است.
سعیدی روشن در ادامه سخنانش اظهار داشت: افزون بر این نکته، نکته دیگری که وجود دارد این است که امروز در دنیا هم مطرح است که افراد اضافه بر تخصص اصلی در یک رشته معین و در یک حوزه علمی و قلمرو خاص، نیازمند به یک سلسله مطالعات میان رشته ای و پیرامونی هستند، لذا نمی توان این نیاز را هم نادیده گرفت.
وی تأکید کرد: به هر صورت یک رشته علمی یا گرایش علمی در یک حوزه خاص با ابعاد و اضلاع دیگر علوم ارتباط دارد. تا آنجاهایی که ارتباط برقرار هست طبیعی است که در کنار تخصص که در حقیقت یک ضرورت روشی است و نمی توان آنرا نادیده گرفت، داشتن یک رشته اطلاعات میان رشته ای به عمق و ژرفا و جامع نگری فرد کمک می کند. به نظرم این راه معقولی از لحاظ منطقی و روش علمی است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا تخصص گرایی باعث عدم جامع نگری در علوم شده است، بیان کرد: تخصص گرایی باعث نقصان در این عرصه نشده است، ضعفی که در این عرصه به وجود آمده ناشی از جنبه های دیگر زندگی اجتماعی علمی فرهنگی افراد و همچنین زمینه سازی نهادهاست و الا نمی توان علت اصلی خلأ و فقدان جامع نگری، تخصص است.
وی با تأکید بر اینکه تخصص در حد ذاتی مطلوب است، تصریح کرد: اما به نظر می رسد که لازمه تخصص و جامعیت تخصص این است که افراد نگرش فراگیری داشته باشند، اراده، انگیزه و برنامه داشته باشند تا افراد موضوع و جنبه های دیگر علوم را که با گرایش تخصی خودشان ارتباط دارد، ببینند. اینها کاستی است، کاستی از ناحیه نفس تخصص نیست.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه امروزه بحث میان رشته ای بودن علوم، یک بحث جدی علمی است، اظهار داشت: این حرف با این پیش فرض پذیرفته می شود که هر فردی لازم است که در یک حوزه و گرایش خاصی تخصص داشته باشد، می تواند کارایی مفیدی برای حل مسائل علمی داشته باشد، اما در کنار آن برای اینکه همان گره گشایی و تحلیل مسائل یا نظریه پردازی او در همان مسائل گرایش خودش از جامعیت کافی برخوردار باشد لازم است در حقیقت مطالعات میان رشته ای هم داشته باشد یعنی لازم است به اطراف و جوانب مسأله مورد نظر خود اشراف داشته باشد.