به گزارش خبرگزاری مهر، مهدی غضنفری با بیان اینکه فضای بودجه ریزی کشور به دلیل برخی مسائل مربوط به درآمدهای نفتی و انتقال وجوه حاصل از آن، با یک چالش جدی مواجه است، گفت : به طور قطع در این شرایط به مدل هایی نیازمندیم که با هزینه ها و مبالغ بودجه ای، ما را به اهدافمان برساند .
وی ادامه داد: بنابراین خروج سهم نفت از بودجه به شدت موضوع بودجه ریزی و تخصیص منابع به فعالیت ها را حساس می کند و هر گونه سوء تدبیر در مورد این تخصیص ممکن است بخشی از جامعه را با چالش مواجه کند یا آثار و پیامدهایی را در جامعه باعث شود که جبران آن سخت خواهد بود.
چگونگی ارزیابی کمبودهای بودجه ریزی فعلی
چگونگی ارزیابی بودجه ریزی فعلی کشور در نظام بودجه ریزی و چالشهای حوزه صنعت، معدن و تجارت دو محوری است که غضنفری با طرح پرسش‌هایی به آنها پرداخت و گفت: کمبودهای بودجه ریزی فعلی در نظام بودجه ریزی را چگونه می توان ارزیابی کرد و دیگر آنکه در حوزه صنعت ، معدن و تجارت با چه چالش هایی مواجهیم.
وی سپس بخش اول سخنان خود را به اهداف سند چشم انداز سال 1404 ، برنامه پنجم توسعه ، شاخص ها و اهداف تعریف شده که قرار است از طریق بودجه ریزی به آن برسیم اختصاص داد و گفت : طبق آن قرار است تولید ناخالص داخلی در سال 94 ، 700 هزار میلیارد تومان (با قیمت ارز قبل از افزایش )شود و در سال 1404 به یک هزار و 500تومان شود که متوسط رشد دراین دو مقطع هشت درصد می شود.
غضنفری این توضیح را نیز داد که طبق پیش بینی ها قرار است میزان صادرات غیرنفتی درسال 1394 ، 194 میلیارددلار و در سال 1404 نیز ، 330 میلیارد دلار شود.
وی در ادامه پرسش ایی همچون اینکه آیا نظام بودجه ریزی فعلی که مجموعه ای از پروژه های استانی، حقوق و دستمزد و برخی نیازهای ملی و منطقه ای را پاسخ می گوید، می تواند ما را به این اهداف و شاخص ها برساند ؟ در چه جایی از نظام این ارتباط برقرار شده ؟ امسال سهم بهداشت، راه و ترابری، دفاع ، در بودجه چگونه تقسیم بندی می شود ؟ آیا مطمئنیم از طریق این نظام بودجه ریزی به شاخص های پیش بینی شده در برنامه پنجم توسعه و سند چشم انداز دست پیدا می کنیم ، آیا اهداف محقق می شود یا اینکه نه درجایی برای شاخص ها تصمیم می گیریم و در جای دیگر بودجه ریزی می کنیم و امیدوار هم می شویم که بودجه ما را به شاخص ها می رساند.
پیش بینی 200 هزار میلیارد تومان تولید ناخالص داخلی صنعت درسال 94
وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت که طبق شاخص های تعریف شده برای سال های 1394 و 1404 به ترتیب باید بهره وری به 33 و 50 درصد، نرخ بیکاری به هفت و 3.5 درصد، سهم هزینه های پژوهشی از تولید ناخالص داخلی 3 و 4 و سهم نفت در هزینه های جاری هر کدام از این سال ها صفر درصد شود.
غضنفری سپس عنوان کرد: در حوزه صنعت و معدن نیز ناخالص داخلی برای سال 1394 ، 200 هزار میلیارد تومان و برای سال 1404 نیز رقم 600 هزار میلیارد پیش بینی شده است .
وی اشاره ای نیز به پیش بینی رشد 11 درصدی صادرات در بخش صنعت و معدن در دو سال مورد نظر (1394 و 1404) داشت و گفت : طبق آن میزان صادرات در سال 94 باید به 52 میلیارد دلار و در سال 1404 این رقم به 130 میلیارد دلار برسد.
به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت طبق شاخص های در نظر گرفته شده باید سهم ایران در بازار جهانی بیوتکنولوژی در سال 1404 سه درصد ، 30 میلیار دلار و از بازار جهانی نانو و میکروتکنولوژی نیز دراین سال 2 درصد یعنی 20 میلیارد دلار شود.
غضنفری ادامه داد : پس پرسش اول این است که آیا نظام سالانه بودجه ریزی می تواند این اطمینان را ایجاد کند که به مجموعه اهداف مقاطع مختلف زمانی پیش بینی شده دست پیدا می کنیم ؟ یا خیر ؟ شاید از همین جاست که نظام بودجه ریزی بر مبنای عملکرد معنا پیدا می کند، حتی کارهای خوبی که در دولت طی سالیان مختلف به ویژه در سال 85 و 87 انجام شده است .
* کارایی یکی از محورهای اصلی سنجش عملکرد
وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه اظهارات خود یک فروشنده و خریدار خودرو و قیمتی که برای خودرو مطرح می شود را مثال زد و گفت: در اینجا خریدار به خریدار خودرو نرخی اعلام می شود اما او به جزییات آن کاری ندارد .
وی افزود: هیچ نوع نظامی که اجزا را خرد کرده و ببیند که آیا فروشنده گران می فروشد یا ارزان ، نداریم ، این همان نگاه کلی است که در بودجه ریزی به آن نیازمندیم . این موضوع برای تولید کننده که خودرو را در کارخانه تولید می کند ، تفاوت دارد ، این همان نگاهی است که در هنگام بودجه ریزی در معاونت نظارت راهبردی به آن نیاز داریم." در آن واحد تولیدی همه فرایندهای تولید خودرو براساس مهندسی ارزش مورد سوال قرار می گیرد و اینکه آیا این فرایندها را نمی توان ارزان تر تمام کرد؟ آیا مواد اولیه قطعه مورد مصرف نمی تواند غیر از آنی که هم اکنون هست، تهیه شود؟ آیا ساعت کار کارگر را نمی توان متفاوت تر کرد؟ آیا از این خط تولید نمی توان به گونه ای دیگر استفاده کرد؟ وقتی مدیر کارخانه این پرسش ها را مطرح می کند و شما از او می پرسید چرا ؟ می گوید برای اینکه هزینه ها کمتر شود و به بیانی دیگر اینجا تک تک فاکتورهای هزینه ، مخاطب مدیر کارخانه است ، درحالی که برای خریدار خودرو این فاکتورهای هزینه اصلا دنبال نمی شود."
وی ادامه داد: بنابراین ما در کارخانه براساس مهندسی ارزش یا مهندسی کیفیت دقیقا این موضوع که چقدر می توانیم ارزش ها را تغییر دهیم تا به خودرو تولیدی برسیم ،مطرح می کنیم ، به بیانی دیگر کارایی را که یکی از محورهای اصلی سنجش عملکرد است ، مرتبا مورد سوال قرار می دهیم .
کارایی به اندازه کافی در بودجه ریزی نهادینه نشده است
از نظر غضنفری، موضوع کارایی به اندازه کافی در بودجه ریزی نهادینه نشده ، یعنی درحالی که مردم خواهان سطحی از بهداشت، آموزش و رفاه اجتماعی هستند، به عنوان خریدار و کسی که مالیات می دهند درخواست کننده نیز می باشند ، با اجزا و جزییات اینکه دولت یا بخش خصوصی چگونه احداث می کند کاری ندارند.
وی در ادامه توضیح خود گفت: اما وضعیت ما فرق می کند برای اینکه که قرار است ما این احداث ها را انجام دهیم، مرتبا این پرسش برایمان مطرح می شود که با عددهای بودجه چه کار کرده ایم و یا سیستم های نظارتی درباره نحوه مصرف عدد بودجه کنترل می کنند ؟ این بخش از کار به اندازه کافی مورد توجه نیست درحالی که این بخش از کار در واقع یکی از معیارهایی است که در بودجه ریزی برمبنای عملکرد دنبال آن هستیم ، یعنی کارایی بودجه نه اثر بخشی آن .
وزیر صنعت ، معدن و تجارت با بیان اینکه در مورد اثربخشی، سخن پیچیده تر و تصمیم گیری سخت تر است به ذکر مثالی پرداخت و گفت : در زمان اجرای قانون هدفمندی یارانه ها پرسش مهم این بود که آیا یارانه های پرداختی درمورد شیر اثر بخش بوده یا نه ؟ و جالب این است که درهمان زمان به هیچ وجه میان مسئولان دراین خصوص اتفاق نظری وجود نداشت چرا که سنجش اثر بخشی بسیار مشکل تر از سنجش کارایی بود .
غضنفری گفت: در مورد پرداخت یارانه شیر این موضوع را می دانستیم که می توانیم یارانه شیر را به یکی از چهار حلقه شامل دامدار ، حلقه دوم ، کارخانه دار که بسته بندی هم می کند ، حلقه سوم توزیع کننده و حلقه چهارم یا آخر که همان مصرف کننده است اختصاص دهیم .بنابراین تصمیم گرفتیم با هدفمندی شیر یارانه را به خود مردم بدهیم چرا که اینجا هم می دانستیم روش کاراتر این هست که پول را به خود مردم بدهیم اما نمی دانستیم که اثربخشی این تصمیم چه مقداراست ؟ کارا بود اما اثربخش ، هست یا نه دراین خصوص آگاهی کافی نداشتیم .
وزیر صنعت ، معدن و تجارت با طرح این جمله که یکی از چالش های جدی این است که متخصصینی وجود داشته باشند تا آثار طولانی مدت تصمیمات بودجه ای را سنجش کنند، گفت: در واقع در بودجه ریزی نیازمند واحدی هستیم که بتواند این آثار را مورد موشکافانه بررسی کند ، متاسفانه اعداد قطعی هم نمی تواند بیانگر آنها باشد ، باید اعداد احتمالی یا اعداد فازی را مورد استفاده قرار دهیم ، چرا که یک عدم اطمینان داریم و وقتی که از آینده صحبت می کنیم باید بتوانیم آثار اجتماعی و اقتصادی این تصمیمات را محاسبه کنیم .
غضنفری سخنان خود را با طرح چند پرسش دیگر ادامه داد و گفت : محاسبات در نظام بودجه ریزی فعلی چگونه است ؟ نظارت ها چگونه انجام می شود، آیا کمبودی هست.
وی با بیان اینکه نیازمند نهادی هستیم که ما را به اهداف برنامه پنجم و چشم انداز 1404 برساند، گفت : درحال حاضر در پروژه های استانی تصمیماتی اتخاذ می شود مبنی براینکه چه پروژه هایی احداث گردد که مدیریت خاص خود را نیاز دارد ، دراین زمان دستگاه ها درگیر می شوند ، همچنین تصمیماتی درباره نرخ بهره بانکی، تسهیلاتی که بانکها می دهند و نرخ سپرده ها ، قیمت ارز توسط بانک مرکزی ،وزارت اقتصاد یا شورای پول و اعتبار گرفته می شود که باز در معاونت نظارت راهبردی نیست، این معاونت هم بودجه ریزی می کند تا ما را به اهداف برساند .
وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان کرد: گسست ایجاد شده اجازه نمی دهد که در نظام برنامه ریزی و بودجه ریزی به همه داده ها دست پیدا کنیم و برای همه آنها تصمیم گیری کنیم ، یعنی این درحالی است که همه نهادهای مختلف در درون حکومت نیازمند محلی است که تمام داده ها تجمیع پیدا کند ، تمام تصمیماتی که بر کلان اقتصاد اثر می گذارد در آنجا اخذ شود و و نظام بودجه ریزی نیز منتاسب با آن وضع شود.
غضنفری ادامه داد : نیازمند نهادی هستیم که ما را به اهداف چشم انداز 20 ساله و برنامه پنجم توسعه برساند ، بودجه ریزی موثر باشد، نظام ارزیابی بودجه ریزی ما فقط تفریق محاسباتی نباشد . مجموع اهداف کیفی بودجه ریزی و سایر شاخص های کلان اقتصاد یکجا تصمیم گیری شده و آثارآن در سایر پارامترهای کلان اقتصاد سنجیده شود. ما به یک نهاد یکپارچه ساز همچون کمیته یا شورایی به مانند شورای عالی اقتصاد نیاز داریم .
وی با یادآوری اینکه اقتصاد یک پیکره واحد هست ، پس هر تصمیمی تاثیرگذاراست که بودجه ریزی بخش عمده ای از آن محسوب می شود ، گفت : اما این ارتباط ارگانیک بین داده ها به شکل کارا وجود ندارد.
غضنفری عنوان کرد : مشکلی که ما در تسهیلات، بودجه ، کار ، تولید و ترافیک داریم و مشکلی که در نهاد فرهنگمان شکل گرفته این است که ما با اندک عملیاتی فکر می کنیم کار انجام شد.بانک تسهیلات را می دهد و می گوید من انجام دادم ، تسهیلات معوق می شود و بانک خود را مسئول نمی داند. از سویی خزانه پول را می دهد می گوید من حقوق کارکنان را دادم دیگر باری بر دوش من نیست آیا این اداره کار می کند ؟ کارش اثر بخش است ؟ چه کسی اثر بخشی کار را می سنجد ؟ دیگر اینها وجود ندارد ، پول از خزانه دریافت شده و به حساب واریز می شود.
وی گفت : از این مجموعه عملیات ما به بخش انتقال خیلی حساس هستیم اما عملیات از نظر کیفی بررسی نمی شود ، منابع که دریافت شد می گوییم کار تمام شده است وی ادامه داد: در کیفیت هم به همین صورت است، خودرو را تولید کردیم ، شیر را بسته بندی کردیم اما مجموعه ای از عملیات پسین و پیشین به این کار کیفیت می دهد. این عملیات عملیات پسین و پیشین فراموش شده . عملیات پیشین باعث می شود که ما از قبل بسنجیم که کارا تر انجام دهیم و عملیات پس از آن باعث می شود تا ببینیم تیر به هدف خورد یا خیر، سازمان حمایت برای بازرسی دربازار پول می خواهد ، اما اینکه آیا این سازمان موفق به انجام بازرسی شده یا خیر ، آیا مردم از عملکرد آنها راضی هستند یا خیر ؟ چه کسی آن را بررسی می کند .
وزیر صنعت ، معدن و تجارت ادامه داد : اما موضوع اینجاست که مسئله اساسی در روزهای پایانی سال (28و 29 اسفند ) در صف ماندن ها ، درخواست ملاقات و مسائلی از این دست برای گرفتن پول است و به دلیل معاونت نظارت راهبردی با انبوهی از درخواست های مالی روبرو است دیگر فرصتی برای بررسی اثر بخشی ندارد ، بنابراین با به نوعی مراقبت از جنس مربیگری برای اینکه با این عملیات همراه شویم نیاز داریم و اینکه مطمئن باشیم کسی که بودجه را می گیرد از زمان برنامه ریزی تا زمان دریافت به هدف خود خواهد رسید.
وی تصریح کرد : اطمینان از اینکه این پول درست در جای خود هزینه می شود مهمتر است از دریافت آن در کارخانه ، به آن می گویند مدیریت کیفیت فراگیر نه مدیریت کیفیت و وقتی می پرسیم که چرا فراگیر اضافه شده ، می گوید کنترل کیفیت این نیست که من یک قطعه را بگذارم روی ترازو ، این کمپوت باید 900 گرم باشد اگر 900 گرم بود خوب اگر نبود بد است.این قبول و رد یک فانکشن از دهها فانکشنی است که باید مورد بررسی قرار گیرد.
غضنفری با بیان این جمله که نیروی کار، مواد اولیه مورد استفاده، ساعت کاری ، نور و کیفیت و ماشین آلات همه و همه بر روی کیفیت محصول اثر گذار است همه اینها باید مورد مراقبت قرار گیرد ، افزود: به همین دلیل است که ما در معاونت نظارت راهبردی به افرادی نیازمندیم که ما را راهنمایی کرده و به سمت استفاده بهینه از منابع مربی گری کنند تا اینکه با ما بر سر میزان منابع چانی زنی کنند و برای گرفتن منابع در صف بمانیم .
بانکها باید تسهیلات را مدیریت کنند
وی ادامه داد : در مورد بانک ها نیز به همین صورت است آنها باید تسهیلات را مدیریت کنند نه اینکه فقط کارشان فراهم کردن منابع و پرداخت آن باشد ، به همین دلیل است که وضعیت تسهیلات ما به مانند چهارراهی است که فاقد چراغ است ، همه ماشین ها هنگام عبور درهم گیر می شوند و پلیسی هم نیست ، نمی دانیم چگونه این گره را باز کنیم ، تا چهار راه باز شود ، آمبولانس حرکت کند و به مقصد برسد ، تا وجوه مورد نیاز تولید به آن بازگردانده شود.
وزیر صنعت ، معدن و تجارت درادامه سخنان خود به مجموعه اقداماتی که در این وزارتخانه براساس ماده 138 قانون برنامه چهارم انجام می شود و اینکه بودجه ریزی عملیاتی توصیه می گردد ، اشاره کرد و گفت : مجموعه ای از آموزش ها انجام شد و همانگونه که معاونت نظارت راهبردی خواسته بود فعالیت ها شفاف سازی شده و سنجش کالایی صورت گرفت و البته در مورد سنجش اثر بخشی نیز به مانند سایردستگاه ها نیازمند مطالعه و آموزش هستیم .
غضنفری درادامه عنوان کرد : تقریبا برای فعالیت های خود محاسبه قیمت تمام شده را محاسبه کردیم و هر فعالیتی که بیشتر سنجش مورد نظر برای آن امکان پذیر است را انجام دادیم ، اینکه هر فعالیتی چه هزینه ای را ایجاد می کند و چگونه کاراتر می شود مورد محاسبه قرار گرفت .
وی گفت: در بخش دوم به سراغ بنگاه ها می رویم ، شاید بهتر است به جای محاسبه بودجه در سطح ملی یا همان ppb به abc نیاز داشته باشیم و اینکه چگونه بتوانیم از منابع تولید به نحو موثر استفاده کنیم ، در وزارت بازرگانی به این موضوع با عنوان نهضت کاهش قیمت تمام شده به طور جدی پرداخته شد ، اینکه چگونه تولید کالایی ارزان تر تمام شود ، مورد توجه سازمان ها قرار گرفته و فراگیر شد. اما متاسفانه رسانه ها این نهضت را با قیمت گذاری در سازمان حمایت مترادف گرفته بودند و وقتی از کاهش قیمت تمام شده سخن می گفتیم عنوان می کردند که قرار است در سازمان حمایت در باره قیمت ها سخت گیری شود .
غضنفری با اشاره براینکه موضوع که کاهش قیمت تمام شده با قیمت گذاری درسازمان حمایت تفاوت دارد، توضیح داده شد ، افزود: به طور خلاصه باید بگویم که نهضت کاهش قیمت تمام شده به مجموعه ای از برنامه های ترویجی منجر شد.
برگزاری 36 کارگاه تحلیلی – کاربردی، تدوین هشت بسته آموزشی ( با استقبال واحدهای تولیدی مواجه شده و فواید و نتایج آن را هم مشاهده کردند )از جمله فعالیت هایی بود که در حوزه نهضت کاهش قیمت تمام شده دکترغضنفری آنها را یادآور شد و گفت : درسال دوم نتایج نهضت در معرض دید قرار گرفت و کارخانجاتی که موفق به استفاده تکنیک ها شده و هزینه های آنها را کاهش داده بودند به ارایه گزارش دراین خصوص پرداختند و دیگر آنها تکنیک ها را به صورت تئوری بیان نمی کردند.
وی افزود: واحدهای تولیدی در جلساتی به تشریح اینکه چگونه تکنیک های کاهش قیمت تمام شده را اجرایی کرده و سیستم حسابداری و بودجه یزی خود را تغییرداده اند تا تولید ارزان تری داشته باشند ، می پرداختند .
وی افزود: با وجود نواقصی که در مدیریت جریان پولی داریم به شدت نیازمند تولید کالاهایی هستیم که ممنوعیت واردات برای آنها اعمال شده است ، تقریبا تمام کالاهای ما قدرت صادرات و مزیت های صادراتی دارند و دراین شرایط با کمی مدیریت هزینه می توانیم کالاها را به خارج از کشور صادر کردهه و ارز را بازگردانیم.
غضنفری با طرح این مطلب که یکی از بحث های مهم در کارخانجات بودجه ریزی و ارز آنها است ، گفت : درحالی که آنها منتظر هستند مرکز مبادله ارزی یا بانک مرکزی به آنها ارز دهد اما با کمی فعالیت درحوزه ریال و صادرات قادر خواهند بود که ارز خود را به دست آورده و از آن طریق سایرمایحتاج خود را تامین کنند به همین دلیل است که بهترین زمان برای استفاده از تکنیک های کاهش قیمت تمام شده ، استفاده ازروش های بودجه ریزی مبتنی بر کاهش هزینه ها است .
وی اظهار کرد : دراین شرایط یک تلاش شش ماهه در کارخانه بلافاصله آثار ریالی خود را نشان می دهد و بهترین فرصتی است که حوزه تولید یک نگاه دقیق به کاهش هزینه های خود داشته باشد .
وزیر صنعت ، معدن و تجارت در ادامه گفت: درچنین شرایطی به جای آنکه ماده اولیه را شش یا 9 ما انبار کنیم که این اقدام نیز نیازمند ارز یا ریال بیشتری است ، موجودی را یک ماه به صورت "جاستینگ تایم " به حداقل رسانده ، هزینه ها را کاهش داده و تولید را بلافاصله به بازار برسانیم .
وی با تصریح براینکه تولیدات ما در بازار داخل و خارج مشتری دارد، گفت : در بازار داخل به دلیل حمایت هایی که از تولید می شود که در گذشته نبود و در خارج نیز به دلیل تفاوت چشمگیر نرخ ارز به طور چشمگیری قیمت کالای ایرانی در خارج از کشور را ارزان نشان می دهد.