علی فتح الله نژاد محقق مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص سیاست خارجی اوباما نسبت به خاورمیانه در دور دوم ریاست جمهوری گفت: برای دولت اوباما در دوره دوم محور و موضوعات سیاست داخلی اهمیت خواهد داشت و با آنها مواجه خواهد شد. برای نمونه چالشهای اقتصادی در حال رشد متوجه آمریکا خواهد شد و نقش مهمتری در مقایسه با گذشته برای این کشور خواهد داشت.
وی تصریح کرد: این موضوع احتمالاً تمرکز و انرژی دولت جدید اوباما را بیشتر متوجه مسائل داخلی خواهد کرد تا امور خارجی. البته این به معنای این نیست که موضوعات سیاست خارجی اهمیتی نخواهند داشت و مورد غفلت قرار خواهند گرفت.
وی در ادامه یادآور شد: به هر حال چالشهای سیاست خارجی دارای اهمیتی حیاتی برای آمریکایی که خواهان رهبری جهانی در دنیایی که تغییر در جغرافیای جهانی قدرت را تجربه می‌کند است.
فتح الله نژاد تأکید کرد: اگرچه خاورمیانه به عنوان نقطه کانونی بسیار مهم برای سیاست خارجی آمریکا باقی می‌ماند ولی تمرکز استراتژیک به طور فزاینده بر حوزه اقیانوس آرام و چین به عنوان چالش اصلی است.
محقق مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن افزود: آسیای غربی و شمال آفریقا در خیزشهای اخیز جهان عرب دچار تغییرات جدی شده است. از آن پس مطالبات مردم در خصوص سیاستگذاری داخلی و خارجی به طرز بی سابقه‌ای مورد توجه حکومتهای فعلی و سابق منطقه، قرار گفته‌اند که این پدیده به طرز انکارناپذیری دارای اهمیت است.
وی تصریح کرد: در این توزیع مجدد قدرت، چه در میان کشورها و چه در درون خود منطقه، یکی از موضوعات اصلی سوریه خواهد بود. سوریه جایی است که نه تنها قدرتهای منطقه ای بلکه قدرتهای جهانی نیز در آن سهم دارند.
فتح الله نژاد در ادامه یادآور شد: اگر چه در این مناطق بسیاری از حکومتهای طرفدار ایالات متحده آمریکا سقوط کردند اما واشنگتن خود را با بسیاری از تغییرات تنظیم و تعدیل کرده است. بر این اساس تلاش جدی می‌کند که در کنار اتحادیه اروپا با آغوشی گشوده پذیرای اسلام سیاسی به عنوان نیروی سیاسی فراملی مهم در جهان عرب باشد.
وی تأکید کرد: به هر حال ایالات متحده آمریکا نخواهد توانست خواست و اراده خود را به صورت یکجانبه در مورد مسائل اعمال کند. البته این باز به معنای این نخواهد بود که قدرت اعمال نفوذ این کشور در مورد این مسائل از بین رفته است.
محقق مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن افزود: در نتیجه شاهد خواهیم بود که کشورهایی چون ایران، عربستان سعودی، مصر و اسرائیل اهمیت بیشتری در مدیریت مناقشات و چالشهای منطقه‌ای پیدا کنند. این مسأله باعث خواهد شد روابط میان این کشورها به طرز فزاینده تعیین کننده سیر و دورنمای جغرافیای سیاسی(ژئوپلیتیک) و اجتماعی- اقتصادی منطقه شود.
وی تأکید کرد: بهترین حالت و برآمد در اینجا، طلوع دیپلماسی درون- منطقه‌ای است که از رهگذر آن مناقشات و منازعات منطقه حل و فصل شود. بدترین حالت نیز این خواهد بود که دشمنی‌ها و تخاصمات ادامه داشته باشد که این موضوع می‌تواند به سادگی و به راحتی گاهی از کنترل خارج شود. بنابراین اجرای فوری سیاستهای تنش‌زدا جهت کاهش مخاصمات منطقه‌ای برای همه طرفهای دخیل ضروری است.
وی در مورد روابط آتی ایران و آمریکا در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما نیز تصریح کرد: در مورد مناقشه ایران و آمریکا باید توجه داشت که عوامل سیاسی که به عنوان موانع این رابطه در گذشته مطرح بودند در حال حاضر نیز وجود دارند و از بین نیز نخواهند رفت و به عنوان موانعی بر سر راه این روابط باقی خواهند ماند.
محقق مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن در پایان افزود: مسائلی که در خصوص مناسبات منطقه‌ای مورد اشاره قرار گرفت باعث می شود تا محاسبات فیمابین تهران و واشنگتن را پیچیده‌تر سازند. با توجه به اینکه فشار انتخاباتی دوباره اوباما را تهدید نمی‌کند، احتمالاً صحنه‌آرایی مناسبی برای توافق فیمابین برقرار خواهد شد.
.............
گفتگو از جواد حیران‌نیا