به گزارش خبرنگار مهر، بررسی ها نشان می دهد آمار مبتلایان دیابت در اکثر مناطق شهری این استان عمدتا به علت بی تحرکی توام با مصرف زیاد مواد انرژی زا منجر به چاقی مفرط شده و درصد ابتلا به این بیماری را نسبت به مناطق روستایی آن افزایش داده است.
کارشناسان بهداشتی استان معتقدند بیش از نیمی از مبتلایان به دیابت استان به علت نداشتن آگاهی و آرام و خزنده بودن دیابت از بیماری خود خبر ندارند و زمانی به پزشک مراجعه می کنند که به عوارض بیماری دچار شده اند.
دیابت زمینه‌ساز ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی است
عاطفه توانا پزشک دیابت مرکز دیابت استان همدان، دیابت را یک بیماری تأثیرگذار در سلامت عمومی و کلی فرد معرفی کرد و گفت: دیابت زمینه‌ساز ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی، کلیوی(نفروپاتی)، فشار خون و بیماری‌های چشم از قبیل رتینوپاتی است.
توانا با بیان اینکه دیابت یک بیماری مزمن و ناتوان‌کننده است که با هزینه‌های هنگفت، خانواده، جامعه و کل جهان را با خطر جدی مواجه می‌سازد، به ابتلای بیش از 336 میلیون نفر در حال حاضر در جهان به این بیماری اشاره کرد که تا سال 2030 این تعداد به حدود نیم میلیارد نفر خواهد رسید و افزود: در کشور ایران نیز بیش از 9 درصد جمعیت به دیابت مبتلا هستند.
توانا از تقسیم‌بندی این بیماری به انواع مختلف بر اساس ویژگی‌ها و علل زمینه‌ساز نام برد و دیابت نوع یک، نوع دو، دیابت حاملگی و دیابتی که یک یا دو درصد عوامل دیگری مثل داروها، جراحی، عفونت‌ها و بیماری لوزالمعده در بروز آن نقش دارند را از انواع دیابت معرفی کرد و در تشریح آن گفت: دیابت نوع یک در دوران کودکی و نوجوانی به وجود می‌آید و با تخریب سلول‌های بتای پانکراس و فقدان ترشح انسولین همراه است که پنج تا 10 درصد موارد دیابت را شامل می‌شود.
این پزشک دیابت، موارد شناخته شده در دیابت نوع یک را نیز تا قبل از سه سالگی و حداکثر شیوع آن را نیز در نوجوانان دختر 10 تا 12 ساله و در پسران 12 تا 14 سال دانست که این افراد برای جلوگیری از کتواسیدوز و مرگ، نیازمند تزریق انسولین هستند.
دیابت نوع دو90 تا 95 درصد موارد شناخته شده دیابت را شامل می‌شود
توانا با اشاره به اینکه دیابت نوع دو90 تا 95 درصد موارد شناخته شده دیابت را شامل می‌شود، اظهار داشت: این نوع از بیماری بیشتر در دوران بزرگسالی بروز می‌کند و عوامل خطر آن شامل سن بالای 30 سال، چاقی به ویژه چاقی شکمی، اضافه وزن، سابقه خانوادگی، اختلال قند خون ناشتا (IFG) و اختلال تحمل گلوکز(IGT)، فعالیت کم بدنی، نژاد، سابقه تولد نوزاد با وزن بیش از چهار کیلوگرم و دیابت حاملگی است.
وی عدم تحمل به گلوکز (GDM) که برای اولین بار در حاملگی تشخیص داده شود را دیابت حاملگی یاد کرد که پنج درصد از موارد حاملگی را شامل می‌شود و بعد از خاتمه حاملگی بهبود می‌یابد.
توان عنوان کرد: این نوع از دیابت بیشتر در سه ماهه دوم بارداری و از طریق آزمون غربالگری که در هفته 24 تا 28 بارداری انجام می‌شود، تشخیص داده می‌شود و زنان با سابقه دیابت حاملگی تا 10 درصد در معرض خطر بروز دیابت نوع دو در سال‌های بعد هستند.
افراد مبتلا به دیابت نوع یک برای ادامه حیات نیازمند تزریق انسولین هستند
پزشک مرکز دیابت استان همدان در ادامه گفتگو به تشریح روش‌های درمان دارویی و تزریق انسولین به بیماران پرداخت و گفت: افراد مبتلا به دیابت نوع یک برای ادامه حیات نیازمند تزریق انسولین هستند ولی افراد مبتلا به نوع دو ابتدا مورد درمان دارویی (قرص) قرار می‌گیرند و در مراحل بعدی اگر سطح گلوکز تنظیم نشد ممکن است به انسولین نیازمند شوند.
توانا هدف از کنترل دیابت در مبتلایان به آن را حفظ یا رسیدن به نتایج متابولیک از قبیل حفظ سطح گلوکز خون در حد طبیعی یا نزدیک به آن در راستای پیشگیری از عوارض حاد یا مزمن دیابت دو، حفظ لیپیت و لیپوپروتئین‌ها در حد طبیعی همچنین کنترل فشار خون برای کاهش بیماری‌های قلبی‌عروقی، پیشگیری و درمان عوارض مزمن دیابت، اصلاح دریافت غذایی و تصحیح شیوه زندگی برای پیشگیری و درمان چاقی، دیس لیپیدیمی و بیماری قلبی‌عروقی، نروپاتی و نفروپاتی و فشار خون، بهبود سلامت با انتخاب غذاهای سالم و فعالیت بدنی، شرح نیازهای تغذیه‌ای فرد با در نظر گرفتن علائق فرهنگی و شخصی و ایجاد انگیزه و تغییر شیوه زندگی دانست.
رعایت حجم و ساعات غذایی تعریف شده در کنترل دیابت مؤثر است
طیبه دوستوندی کارشناس تغذیه مرکز دیابت استان همدان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص اهمیت نقش تغذیه در بیماری دیابت گفت: تغذیه در جلوگیری از ایجاد و کنترل بیماری دیابت نقش اساسی و ویژه‌ای دارد.
وی با بیان اینکه رژیم غذایی محور اصلی درمان بیماران مبتلا به دیابت نوع دو است، به ویژگی مثبت رژیم غذایی اشاره کرد که علاوه بر دیابت از بروز بسیاری بیماری‌های مرتبط با دیابت شامل فشار خون، بیماری‌های قلبی‌عروقی، کلیوی و... پیشگیری می‌کند.
کارشناس تغذیه مرکز دیابت استان همدان به اضافه وزن بیش از دو سوم بیماران دیابت نوع دو اشاره کرد که این روند در حال افزایش به تازگی در بیماران نوع یک نیز دیده شده است.
وی افزود: پنج درصد کاهش وزن در بیماران دیابتی می‌تواند به کنترل قند و تنظیم دارو کمک چشمگیری داشته باشد.
روغن جامد باید از رژیم‌های غذایی افراد دیابتی حذف شود
دوستوندی با بیان اینکه دیابت فقط بیماری قند نیست و باید در تنظیم رژیم غذایی علاوه بر قند، چربی و پروتئین بیماران را در نظر بگیریم، به لزوم کاهش مصرف چربی و اسیدهای اشباع در این بیماران اشاره کرد و اظهار داشت: به همین دلیل روغن جامد باید از رژیم‌های غذایی افراد حذف و روغن مایع(کلزا و کلونا) و روغن زیتون جانشین آن شود.
وی رژیم غذایی افراد دیابتی را بر پایه سبزیجات، غلات سبوس‌دار، میوه‌ها، گوشت سفید (مرغ و ماهی) عنوان کرد و اظهار داشت: قندهای ساده به علت اندیس گلایسمی بالا (اندیس گلایسمی نشان‌دهنده قدرت بالابرندگی قندخون به وسیله مواد غذایی مختلف است) که موجب افزایش سریع قند خون می‌شود، در رژیم بیماران حذف می‌‌گردد.
کارشناس تغذیه مرکز دیابت استان همدان با بیان اینکه هر چه کربوهیدرات پیچیده‌تر باشد نمای گلایسمی آن پایین‌تر و قند خون را دیرتر بالا می‌برد ادامه داد: در صورتی که مواد غذایی، تدریجی و تکه‌تکه مصرف شود بدن راحت‌تر می‌تواند جوابگوی هضم آن باشد اما اگر ماده‌ای که هم قند و هم نمای گلایسمی بالایی دارد به صورت یکجا مصرف شود، فرد را دچار مشکل می‌کند.
دوستوندی ارتباط مؤثر دوطرفه کارشناس تغذیه و فرد مبتلا به دیابت را نکته حائز اهمیت در رژیم دیابتی افراد دانست و افزود: کارشناس تغذیه با محاسبه نمای توده بدنی (BMI) کالری مورد نیاز فرد را محاسبه و با توجه به شمارش کربوهیدرات و علائق بیمار، رژیم غذایی وی را تنظیم می‌کند.
افراد مبتلا به دیابت در مصرف مواد غذایی مقادیر توصیه شده توسط کارشناس را رعایت کنند
وی با بیان اینکه اگر افراد مبتلا به دیابت در مصرف مواد غذایی مقادیر توصیه شده توسط کارشناس را رعایت کنند دیگر نیازی به حذف هیچ ماده غذایی نیست، افزود: نکته حائز اهمیت دیگر در خصوص تغذیه افراد دیابتی، تنظیم ساعات غذایی است به طوری که وعده‌های غذایی بیمار باید با حجم معینی که توسط کارشناس و پزشک تجویز شده است، تنظیم شود.
کارشناس تغذیه مرکز دیابت استان همدان در ادامه به مواد غذایی از قبیل نان باگت و نان‌های سفید(لواش) و سیب‌زمینی که دارای نمای گلایسمی بالایی هستند اشاره کرد و گفت: مصرف این مواد در افراد دیابتی توصیه نمی‌شود و بیماران به جای آن می‌توانند از نان‌های بربری، تافتون و نان سنگک سبوس‌دار استفاده کنند.
دوستوندی سبزیجات را به علت فیبر بالا و نمای گلایسمی پایین دارای اهمیت زیادی در رژیم غذایی افراد دیابتی معرفی کرد و اظهار داشت: مصرف هیچ میوه‌‌ای برای دیابتی‌ها ممنوعیت کامل ندارد بلکه تنها محدودیت دارد و باید مقدار مصرف آن مشخص شود مثلاً یک فرد دیابتی می‌تواند دو قاچ هندوانه در هفته مصرف کند.