به گزارش خبرگزاری مهر، نگارش مقاله «بررسی و تحلیل روش‌شناسی شهید صدر در تفسیر موضوعی» از سلسله مقالات بررسی و نقد منابع روش‌شناسی تفسیر به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین سعید بهمنی به پایان رسید.
از آنجا که گروه علوم قرآن مرکز فرهنگ و معارف قرآن توسعه روش‌شناسی تفسیر و برداشت از قرآن کریم را اولویت نخست کار خود قرار داده است، بررسی و نقد منابع روش‌شناسی تفسیر از عنوان‌های مصوب برای موظفی هیئت علمی است.
پیش از این محقق به «بررسی و نقد روش‌شناسی آیت الله معرفت در کتاب التفسیر و المفسرون جلد هشتم» پرداخته است. تجربه نخست نشان داد که همراه کردن نقد با بررسی و تحلیل سبب افزایش حجم مطالب مقاله خواهد شد. از این رو، برای اجتناب از افزایش بیش از حدّ حجم مطالب و نیز بررسی کامل آن در این مقاله، بخش بررسی و تحلیل از نقد جدا شده است. بدین معنی که محقق نخست در یک مقاله به بررسی و تحلیل منابع پرداخته و سپس در مقاله‌ی دیگری به نقد آن خواهد پرداخت.
در خلاصه مقاله چنین آمده است: بررسی و تحلیل مبحث «تفسیر ترتیبی و تفسیر موضوعی» شهید صدر با درج فهرست که نمودار ساختار مطالب است آغاز می‌شود. برای تحلیل رویکرد وی در توجه به موضوعات، نخست ابعاد پنج گانه نمونه‌موضوعات تعیین و سپس به صورت جدول تبیین شده است. آنگاه کارکرد پژوهش در باره‌ی هر موضوعی که ایشان به زبان آورده تبیین گردیده به ویژه منتج بودن موضوعات به نظریه توضیح یافته است.
یکی از وجوه قابل توجه در این تحلیل مقایسه‌ی مؤلفه‌های تفسیر موضوعی و تفسیر ترتیبی است که شهید صدر آن را تفسیر تجزیه‌ای نامیده است. برای این منظور، نخست مؤلفه‌های مقایسه تعیین شده، سپس مفاد آن از متن مطالب استخراج و در جدول مربوط درج گردیده تا دستیابی سریع و دقیق به مجموعه نظریات ایشان در باره‌ی این دو روش را فراهم کند. در آخر روش‌شناسی تفسیر موضوعی از دیدگاه شهید صدر در هفت مؤلفه خلاصه شده است.
شهید صدر مبحث تفسیر موضوعی و سپس سنت‌های تاریخ در قرآن را در کمتر از دو ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران یعنی در تاریخ هشتم فروردین سال ۱۳۵۸ آغاز کرد. وی در صدد ابداع روشی بود که بتوان با استفاده از آن به نظریه‌های اسلام در مقابل مکاتب موجود دست یافت. نخستین نظریه به دست آمده از تفسیر موضوعی ایشان سنت‌های تاریخ در قرآن است که ناظر بر نظریات مکاتب رقیب در سه دهه گذشته به ویژه نظریه مارکسیسم درباره تاریخ بوده است.
از آنجا که محقق خود را ملتزم به نقد مستدل مطالب همراه با ارائه پیشنهاد برای توسعه و پیشرفت حوزه‌ی دانش مورد نظر می‌داند، انتظار می‌رود در مقاله‌ی نقد شاهد ارائه پیشنهاداتی نوآمد و سازنده به منظور بهینه‌سازی و پیشرفت روش‌شناسی تفسیر شهید صدر باشیم.