خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و هنر: در سال‌های پس از انقلاب تا سال 60 رادیو برنامه کودکی در کنداکتور پخش خود نداشت به همین دلیل "بچه‌های انقلاب" را که در اوایل دهه 60 روی آنتن می‌رفت می‌توان نخستین برنامه کودک و نوجوان رادیو پس از انقلاب نیز به حساب آورد.
عذرا وکیلی که پیش از انقلاب هم مسئوایت تولید برنامه‌های کودک و نوجوان رادیو را برعهده داشت، مسئولیت تهیه‌کنندگی و تولید این برنامه را برعهده گرفت. البته این برنامه چند سال بعد در اواخر دهه 60 تعطیل شد و جای خود را به برنامه‌های دیگری داد. "بچه‌های انقلاب" در ایام دهه فجر نیز بخش‌های‌های مناسبتی با مضامین انقلاب و روایت وقایع آن دوران برای بچه‌ها داشت.
وکیلی که پس از آن روزها برنامه‌های زیادی را برای رادیو تهیه کرده است درباره "بچه‌های انقلاب" و برنامه‌سازی در آن روزها با خبرنگار مهر صحبت کرده است.
* "بچه‌های انقلاب" نخستین برنامه کودک و نوجوان در سال‌های نخستین انقلاب در رادیو بود و شما به عنوان فردی که پیش از انقلاب هم برنامه کودک رادیو کار می کردید در راه‌اندازی آن نقش مهمی داشتید. اصلا چطور شد که این برنامه متولد شد؟
- "بچه‌های انقلاب" در سال‌های شصت برای کودکان و نوجوانانی تولید شد که پس از انقلاب متولد شده بودند و از آنجایی که چند سال پس از انقلاب برنامه‌های کودک رادیو تعطیل شده بود به همین دلیل می توان گفت این برنامه نخستین برنامه کودک و نوجوان رادیو پس از انقلاب بوده است.
ماجرا این بود که تا اوایل دهه شصت فرصتی برای پرداختن به یک برنامه رادیویی برای کودکان پیش نیامده بود. از آنجا که من پیش از انقلاب هم برنامه کودک رادیو تهیه می‌کردم، پس از انقلاب در جلساتی که درباره تولید برنامه‌های کودک گذاشتیم، قرار شد که من یک کار کودک انقلابی تولید کنم و اسامی مختلفی هم مطرح شد. در نهایت نیز اسم "بچه های انقلاب" را برای این برنامه انتخاب کردیم.
برای تولید این برنامه مجریان جدیدی نیز انتخاب کردیم که اغلب آنها کودکان و نوجوانانی بودند که به ما پیوستند. این برنامه تا چندین سال بعد نیز با همین شرایط تولید و روی آنتن رفت اما پس از اینکه سال‌ها از پخش این برنامه گذشت ناگهان تصمیم گرفته شد که اسم برنامه را عوض کنند.
* دلیل انتخاب نام "بچه‌های انقلاب" هم این بود که برای بچه‌های نسل اول انقلاب کار می‌کردید؟
- بله. ما تصمیم داشتیم اسمی را انتخاب کنیم که به حال و هوای بچه‌های آن دوران نزدیک باشد و همچنین نگاه انقلابی ما را هم نشان دهد. این اسم بسیار خوب روی برنامه می نشست و مفاهیم خاصی را نیز تداعی می کرد.
* شما در برنامه "بچه‌های انقلاب" کودکان و نوجوانان را همزمان مورد خطاب قرار می‌دادید؟
- دقیقاً. مخاطب این برنامه از 9 تا 13 سال بودند. البته گاهی اوقات هم حرف هایی را می زدیم که هر دو گروه را دربرمی‌گرفت. در انتخاب گویندگان هم سعی کردیم از دانش‌آموزان مقاطع ابتدایی و راهنمایی استفاده کنیم. اما اعتراف می‌کنم که کار بسیار سختی بود.
* البته این روش شما بعدها به یک الگو در برنامه‌سازی کودک رادیو تبدیل شد.
- بله دقیقاً. زیرا احساس می‌کردیم اگر کودکان و نوجوانان برای هم‌سن‌های خودشان صحبت کنند باورپذیری کار برای مخاطب بیشتر می‌شود. به همین دلیل نخواستیم که صداسازی توسط یک گوینده بزرگسال باشد. فکر می‌کردیم که این روش بهتر جواب می دهد که خوشبختانه همین اتفاق هم افتاد. از دل این برنامه گوینده، مجری، هنرپیشه و نویسندگان خوبی به رادیو و تلویزیون معرفی شدند.
* با اینکه "بچه‌های انقلاب" ماهیتی انقلابی داشت ولی در دهه‌های فجر بیشتر به موضوع انقلاب می‌پرداخت و تا آنجایی که به خاطر دارم بچه‌های برنامه شما برای دیدار به خانه جانبازان و شهدای انقلاب هم می‌رفتند.
- از آنجایی که در دوران انقلاب شهدا و جانبازان بسیاری داشتیم، سعی کردیم تا در این برنامه با بچه‌های این خانواده‌ها ارتباط برقرار کنیم. به این ترتیب می‌توانستیم تلاش پدرانشان را ارج نهیم. حتی به سفارش بنیاد جانبازان در زمان دیدار با آنها نوارهای قصه و نمایش‌هایی که در این برنامه ضبط شده بود، به بچه‌ها هدیه می‌دادیم.
همچنین تمام سعی ما بر این بود تا در نمایش هایی که در برنامه اجرا می‌شد این پیام را بازگو کنیم که بچه‌ها باید به خانواده‌های جانبازان دوران انقلاب و جنگ تحمیلی احترام بگذارند زیرا آنها باعث افتخار و سرفرازی ما و بچه های این سرزمین شده‌اند.
این کارها در قالب یک ویژه‌برنامه و در ایام دهه فجر پخش می شد. این قالب امروز هم در ساخت برنامه‌های رادیویی وجود دارد. به عنوان مثال ما در برنامه "سلام کوچولو" در دهه فجربه شکل ویژه به این ایام و مساله انقلاب می پردازیم و قصه‌های انقلاب را برای کودکان بازگو می‌کنیم. این کار وظیفه ای است که هر سال در سیاست برنامه‌سازیمان قرار دارد.
* به هرحال این نقد بر رادیو وارد هست که برنامه‌های مستقل در ایام دهه فجر کمتر دارد و بیشتر ویژه‌برنامه‌هایی است که در قالب برنامه‌های روتین و ثابت هر شبکه به موضوع انقلاب و فجر اختصاص داده می شود.
- به هرحال در سال مناسبت های ویژه ای در تقویم وجود دارد ولی نمی شود برای هر کدامشان برنامه ای جداگانه ای ساخت. اما ما سعی می کنیم در قالب برنامه هایمان این مناسبات را بگنجانیم.
* ولی دهه فجر یک مناسبت تقویمی نیست که به راحتی بتوان از کنار آن گذشت.
- شاید یکی از دلایل این باشد که اگر برنامه مستقلی ساخته شود، مستقیم گویی به حساب می آید. به ویژه در عرصه کار من که مربوط به بچه هاست می تواند تاثیر عکس روی بچه ها داشته باشد پس نمی توان اینگونه به موضوعات پرداخت. ما در این برنامه درباره اتحاد، مهربانی، بخشش و محبت حرف می زنیم. پس غیرمستقیم به این موضوع می پردازیم. ما حتی درباره این موضوعات در طول سال هم صحبت می کنیم. به هر حال نمی توانیم هر روز درباره دهه فجر صحبت کنیم.
همچنین به نظرم برنامه ای که حدود 40 سال است که با یک آرم مشخصی پخش می شود نباید دستخوش تغییر کرد و اگر قرارست حرف جدیدی هم بزنیم باید در قالب همان برنامه ثابت انجام شود. در این شرایط تاثیر بیشتری بر مخاطب خواهد گذاشت. مگر اینکه قرار باشد به صورت زنده برنامه کودکان را در دل برنامه ای مانند خانواده اجرا کنیم .در چنین حالتی آن تفاوتی که شما گفتید می تواند بوجود آید.
----------------
گفتگو از مهدی قنبر