به گزارش خبرنگار مهر، 17 اندیشمند و استاد ایرانی همزمان با دومین سالگرد پیروزی انقلاب مردم مصر در نامه مهمی به رئیس جمهور مصر با اشاره به تجربه گرانقدر انقلاب اسلامی ایران در مرحله نظام سازی مبتنی بر اصول شریعت اسلام و همچنین بركات، دستاوردها و پیشرفت‌های خیره كننده در سایه حكومت دینی و مشاركت عظیم مردمی، به یادآوری مواردی از پیشرفت‌های ایران اسلامی در حوزه‌های مختلف با استناد به آمارهای مراكز معتبر جهانی پرداختند و تأكید كردند: توصیه می‌کنیم مبنا و الگوی قطعی و عملی مدیریت مصر را بر پایه اسلام عزیز قرار دهید و در این مسیر، اندیشمندان مسلمان ایرانی آمادگی دارند تجربه و توان علمی خود را به دولت و ملت مصر انتقال دهند. دکتر فرهاد رهبر، رئیس دانشگاه تهران و یکی از امضاء کنندگان این نامه در گفتگویی به سؤالات خبرنگار مهر پاسخ داد که اکنون از نظر شما می گذرد.
*چه ضرورتی شما و دیگر اساتید را برای نگارش و ارسال چنین نامه ای ترغیب کرد؟
مصر از جمله کشورهای پیش قدم جهان اسلام در مباحث مربوط به بیداری اسلامی است و رئیس جمهور آن هم جزو اولین رؤسای جمهور منتخب و برخاسته از نهضت مردمی مردم مسلمان و بیدار مصر است.
اگر این فرضیه را بپذیریم که جمهوری اسلامی ایران در شکل گیری بیداری اسلامی جهان اسلام بی تأثیر نبوده و به عنوان الگوی بیداری اسلامی جهان اسلام محسوب می شود، وظیفه خطیر و سنگینی بر فرد فرد مردم جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و قاعدتا در این شرایط نخبگان هم وظیفه خاصی دارند. نکته دیگر اینکه وقتی بیداری اسلامی به نتیجه رسید و طاغوت در برخی از کشورها سرنگون و حکومت اسلامی در این کشورها استقرار پیدا کرده است الگوی نظام اسلامی ایران به عنوان معروف در راستای همان وظایفی که عرض کردم باید به این کشورها معرفی شود. قاعدتا برای اقامه این حق یعنی معرفی الگو، وظیفه نخبگان جامعه اسلامی است که نسبت به معرفی برنامه ها و دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران از هیچ کوششی دریغ نکنند.
این نامه نیز از مصادیق کامل اقامه حق و امر به معروف است که اساتید بزرگوار امضاء کننده تلاش کردند به عنوان مسلمان به این فریضه دینی خود عمل کنند و فارغ از اینکه نتیجه آن چیست صرفا به ادای تکلیف خودشان در این زمینه پرداختند. بنابراین انگیزه کار، ادای تکلیف امر به معروف و معرفی برنامه ها و دستاوردهای جمهوری اسلامی به آنها بود که این الگو کامل شود و آنها از الگوی جمهوری اسلامی ایران استفاده کنند.
*اقتصاددانان می گویند عرضه تقاضای خود را به وجود می آورد، پیش بینی شما از پاسخ رئیس جمهور مصر چه خواهد بود؟
عرض کردم اساتید همکار در نگارش این نامه به هیچ وجه به نتیحه نگاه نمی کنند، نتیجه هر چه می خواهد باشد. فارغ از اینکه چه نتیجه ای دارد که فکر می کنم مسلما بی تأثیر نیست (بالاخره یک نظام به جایی رسیده و مسیری را طی کرده، برنامه هایی را اجرا کرده و در اجرای برنامه ها توفیقاتی داشته است که این تجارب می تواند به عنوان مقدمه کار در اختیار آنها قرار گیرد و اگر افراد صادقی باشند که هستند، قطعا از این دستاوردها بهره گیری خواهند کرد.) در این نامه گفته شده که این دستاورها را داشتیم و این آمادگی هم اعلام شد که چنانچه نیاز به مشاوره و یا طراحی برنامه هایی داشته باشند با بهره گرفتن از زیرساختهای معرفتی دینی این عزیزان و سایر دانشمندان و اساتید دانشگاه در این راستا قطعا کمک خواهد شد؛ فارغ از اینکه نتیجه چه باشد ما ادای تکلیف کردیم. ما مأمور به انجام وظیفه و تکلیف خودمان هستیم نتیجه هر آنچه می خواهد، باشد.
*شما در این نامه به تمدن سازی نوین اسلامی توسط ایران اشاره کردید، پیش نیازهای اصلی این تمدن چیست؟
قاعدتا این داعیه را داریم که می خواهیم حکومت اسلامی مبتنی بر معرفت دینی داشته باشیم و تمدن ایرانی اسلامی را خلق و به جهان معرفی کنیم. قاعدتا تمدن اسلامی ایرانی که ما از آن صحبت می کنیم در هر کشوری متناسب با فرهنگ آن کشور که منطبق با معرفت دینی هم هست باید خاص خود طراحی شود، منتها باید جایی این را الگوسازی کند و این الگو را به مردم جهان اسلام عرضه کند که قاعدتا می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در ایران پایه های این معرفت دینی شکل گرفته است و دانشگاه ها باید برنامه جدی بیشتری داشته باشند تا معرفت دینی شکل گیرد. همین که در برنامه های عملیاتی و اجرایی کشور هم این زیرساختهای معرفت دینی باید شکل گیرد تا ما براساس آن تمدن اسلامی ایرانی را ایجاد کنیم.
همان طور که مقام معظم رهبری در طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مأموریت دادند به عده ای و همه دانشگاهیان را موظف کردند در طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تلاش کنند. این مقدمه ای خواهد بود برای تمدن سازی که ما این ادعا را داریم که این تمدن را می توانیم آماده کنیم و الگوی آنرا در اختیار سایر مردم جهان و به ویژه مردم جهان اسلام قرار دهیم.
*اکنون ما در چه وضعیتی قرار داریم؟
نمی توان گفت در چه وضعیت تمدن اسلامی قرار دهیم. این سؤال کلی است و پاسخگویی آن مستلزم این است که مقصد و مبدأ را بدانیم تا بگویم که مثلا بیست درصد کار را انجام دادیم. ما جهت کار را تشخیص دادیم و داریم به آن سمت حرکت می کنیم و قاعدتا برای طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت فرصت مناسبی را لازم داریم، منتها مهم این است که جهت ها را خوب تشخیص دهیم و به سمت آن حرکت کنیم. این را هم باید بگویم ما نمی توانیم نقطه ای را به عنوان نقطه نهایی معرفی کنیم. وقتی به نقطه مطلوب رسیدیم، مطمئنا نقطه کمال دیگری خواهیم داشت که می توانیم هم این کمال را جستجو و حرکت کنیم، چون همواره ایران باید در حرکت و تکامل باشد و این تکامل خودش را در ظرف زمان پیدا کند.
درباره اینکه در چه وضعیتی قرار داریم، می توانیم بگوئیم مشروط به اینکه نقطه غایی ما مشخص باشد. نقطه غایی ما نقطه ثابتی نیست، هر لحظه که به سمت آن حرکت کنیم نقطه غایی جای خود را تغییر می دهد و به کمال دیگر می رسد که تکامل نهایی را هدف قرار دادیم که قاعدتا در این باره می توان گفت جمهوری اسلامی ایران این ادعا را دارد که تکامل و تعالی اهداف اسلامی و جهت آنرا شناسایی کردیم و در حال حرکت به آن سمت هستیم. مهم این است که اولین گام ها به این سمت برداشته شده است به این جهت که ما با توجه به زیرساختهای معرفتی داریم حرکت به سمت تعالی و نقطه غایی و نهایی و تکاملی نقطه ثابتی نیست، ریل گذاری می کنیم بلکه هر لحظه که به سمت آن حرکت می کنیم آن هم جا به جا می شود و به تعالی و تکامل دیگری می رسد و هدف ما این است که با سرعت به سمت آن تعالی حرکت کنیم.
*برای تمدن سازی با چه چالشهایی روبرو هستیم؟
نمی توان گفت که مسیر سهل و آسانی در تمدن سازی پیش روی ماست و ما با سرعت داریم به آن سمت حرکت می کنیم. در واقع ساخت تمدن جدید، تحول محسوب می شود و این تحول و تغییر نه به راحتی صورت می پذیرد و نه به راحتی می توانیم در این سمت حرکت کنیم. قطعا با چالش های جدی مواجه هستیم. قطعا خودمان باید از قبل به سمت این تمدن حرکت کنیم. همه این چالشها، آسیبها و همه احتمالات را باید پیش بینی کنیم و با آینده پژوهی دقیق به سمت تمدن اسلامی حرکت کنیم.
*مصر به چه تجربه هایی از ما نیاز دارد و ما چه تجاربی داریم که می توانیم به آنها عرضه کنیم؟
همه آنچه را که ما امروز در جمهوری اسلامی ایران در طی سی و چهار سال (که چند روز پیش سالگرد آنرا جشن گرفتیم)، کسب کردیم تجاربی بوده که برخی از این تجارب شکستهایی بوده که قاعدتا از این شکستها هم باید درس بگیریم. بخش هم پیروزیهایی بوده که باید از این پیروزیها هم باید درس بگیریم. همه این مسیر سی و چهار ساله ای که ما امروز پس از پیروزی انقلاب اسلامی طی کردیم می تواند به عنوان دستورالعمل در دسترس حاکمان امروز مصر قرار گیرد؛ چه پیروزیهای ما و چه شکستهای ما می تواند برای آنها تجربه ای باشد که آنها این تجربه را بتوانند به کار بگیرند به این جهت که با سرعت بیشتری آنچه را که می خواهند به هدف خودشان برسند. به خاطر اینکه ما هم از تجاربی که آنها طی این مسیر حرکت می کنند استفاده خواهیم کرد و این هم افزایی ایجاد می کند. این تبادل اطلاعات و تبادل تجربه ها و برنامه ها، تبادل علم، تبادل فناوری در جهان اسلام، هم افزایی ایجاد می کند و از این جهت است که می توان زمینه هایی را فراهم کرد که آن یکپارچگی بین مردم جهان اسلام را از آن جهت فراهم کرد.
*به نظر شما جامعه مصر اجازه رویکرد دینی به مباحث سیاست، فرهنگ و اقتصاد و مشخصا اسلام سیاسی و عدم جدایی دین از سیاست را می دهد؟
در هر جامعه ای طرز تفکر مخالف با هر فکری وجود دارد. ما این آمادگی را داریم که در نشستی با صاحب نظران مصری که منتقد هستند طی همایشهایی که برقرار می کنیم، مباحثاتی را شروع کنیم.
دانشگاه تهران هم آمادگی خود را اعلام می کند تا بتواند همایشهایی را برای همین منظور برپا کند تا مفاهیم، برنامه ها و آینده پژوهی تمدن اسلام را نسبت به برنامه آینده پژوهی جهان اسلام، حرکتهایی که در آینده خواهیم داشت بررسی کنیم. دشمنان احتمالی که در آینده داریم و آسیبهایی که ممکن است بر سر راه جهان اسلام باشد و راه های میان بُری که می توان برای جهان اسلام برای رسیدن سریعتر به اهداف نهایی و غایی را باید شناسایی کنیم و در این راه می توانیم از متفکرین جهان اسلام، دانشمندان مصری و دیگر کشورهای مسلمان استفاده کنیم؛ برای اینکه بتوانیم هم خودمان و تجارب خودمان را کامل کنیم و آنچه که در اختیار دیگران می گذاریم.
ممکن است کسانی منتقد باشند از اینکه نامه ای به رئیس جمهور مصر ارسال شده، اما ما با روی باز انتقاد سازنده را می پذیریم و اگر احیانا در مسیرهایی که داشتیم کاستیهای بوده، می توانیم با استفاده از همفکری دانشمندان جهان اسلام به ویژه مردم و دانشمندان مصری کاستیهای خودمان را هم برطرف کنیم.