در سيره حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله مي بينيم كه مومنان براي رفع نيازشان ، به حضرت روي مي آورند ، و آن حضرت نيز با بذل مساعد ت هاي لا.زم ، نياز آنان را تا حد امكان برطرف مي كردند ؛ به اين ترتيب ، مسجد مكاني بود كه توانست محل ارتباط مستقيم رهبر و مردم باشد .
مركز خدمات
از همان آغاز مسجد علاوه بر نقش هاي علمي ، سياسي و تبليغي در زمينه فعاليت هاي امدادي و خدمات اجتماعي نيز نقشي عمده داشت ، گروهي از مستمندان مسلمان د رمسجد زندگي مي كردند و از كمك هاي مالي پيامبر صلي الله عليه و آله و ديگر مسلمانان بهره مند مي شدند . اين گروه كه قريب به چهار صد تن از اصحاب پيامبر صلي الله عليه وآله را تشكيل مي دادند ، به دستور آن حضرت در بخشي از مسجد كه مسقف بود ، سكني گزيده بودند و ضمن اقامت در آنجا ، قرآن مي آموختند ، روزه مي داشتند و به جنگ مي رفتند .
د ر« طبقات ابن سعد » آمده است : شب ها رسول خدا صلي الله عليه وآله اصحاب صفه را فرا مي خواند و هر چند تن از ايشان را براي صرف شام به منزل يكي از انصار مي فرستاد و گروهي را نيز با خود به منزل مي برد و در آنجا از ايشان پذيرايي مي كرد .
خدمات پزشكي و درماني مجروحان جنگ نيز در مسجد صورت مي گرفت ، به گفته « واقدي » ، مجروحان جنگ احد در مسجد معالجه مي شدند ، مردم د رمسحد، چراغ وآتش برافروخته بودند و مجروحان را مداوا مي كردند .
همچنين د رجنگ خندق به دستور پيامبر صلي الله عليه و آله ، خيمه اي در مسجد برپا شد و « سعد بن عباده » كه دراين جنگ مجروح شده و در آنجا بستري بود ، مردم براي عيادت او به مسجد مي آمدند .
« احمد عيسي » د ركتابي كه در باب بيمارستان ها نوشته ، معتقد است كه نخستين بيمارستان در اسلام ، همان خيمه اي بوده است كه پيامبر صلي الله عليه وآله هنگام جنگ خندق براي درمان زخميان در مسجد مدينه برپا كرد و زني« رفيده » نام را براي رسيدگي به حال مجروحان برگماشت. به اين ترتيب ، مي توان گفت كه مسجد د رآن روزگار و در مواردي ، نقش بيمارستان امروز را نيز ايفا مي كرد .
از خدمات اجتماعي ديگري كه در زمان رسول خدا صلي الله عليه وآله در مسجد صورت مي گرفت ، پخش كمك هاي مالي ميان مسلمانان بود ؛ در آن زمان هرگاه مالي از ناحيه اي به مدينه مي رسيد ، آن را به مسجد پيامبر صلي الله عليه و آله مي آوردند و بانظر آن حضرت ميان مردم تقسيم مي شد ، اين رسم در مدت خلافت ابوبكر نيز باقي بود .
*منابع در دفترخبرگزاري مهر موجوداست.