اين شاعر ، نويسنده و كارشناس ميراث فرهنگي در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب افزود : نخبگان جامعه شناسي و مردم شناسي ، شيوه عمل ، تفكر و احساس در ميان مردم يك جامعه را فرهنگ (Culture) ناميده اند .
مهرداد جاور تصريح كرد : هر پديده اي - مادي يا معنوي - نخست در قالب انديشه شكل يافته و سپس، از آنجايي كه آدمي در قالب مادي مي زيد و محيط اطراف زندگي او شامل اشياء مادي است، قالب مادي مي يابد و اين دست آوردها كه از ابتداي تاريخ زندگي بشر تاكنون بدست آمده، به عنوان تمدن (Civilization) ناميده مي شود .
وي خاطرنشان ساخت : سير طبيعي و تعامل دو طرفه فرهنگ و تمدن به گونه اي است كه فرهنگ - چنانچه از حالت بالقوه و ذهني خود بدر آيد - سازنده تمدن است و تمدن نيز حافظ فرهنگي است و بر آن اثر دارد ؛ فرهنگ ايراني باغ ايراني را بوجود مي آورد و در ادامه، هر كه در اين باغ بنشيند، انديشه ايراني در وجود وي پرورش مي يابد و باز در طي اين چرخه، انديشه ايراني سبك معماري و ساخت و نگهداري باغ را ارائه مي دهد ؛ انديشه ايراني طي ساليان، سازها و آوازهاي سنتي ما را بوجود آورده و موسيقي ايراني حافظ و سازنده انديشه عرفاني و عميق ايراني است ؛
جاور در مقايسه دو قطب شرق و غرب در مقوله فرهنگ و تمدن ياد آور شد : دنياي غرب در سير و توالي فرهنگي - تمدني خود در مرحله تمدن متوقف گشته و فعاليت هاي محققان و دانشمندان آن ديار، صرفا به هدف افزايش توليدات تمدني است؛ هر روز كالاي جديدي با مدل و نمائي جديد ( و شايد با همان كاركرد) به بازار مصرف روانه مي شود و بمباران تبليغات مردم را تشويق به مصرف و مجبور به خريد مي سازد و هر روز شاخصهاي سطح راه عمومي بالا مي رود ( كه البته رفاه عمومي از اهداف توسعه است و مقبول) وليك توليد فرهنگي چنداني بچشم نمي خورد و بنظر مي آيد كه فرهنگ اروپاي قديم بسي بهتر و پربارتر از امروزه بوده است و آمار تخلفات گوناگون و فساد و خشونت حاكي و شاعد مدعاست ؛
اين كارشناس ميراث فرهنگي اضافه كرد : در مقابل، سير فرهنگي - تمدني ايران زمين به مرحله اي رسيده است كه انباشته اي منابع فرهنگي ( ادبيات منظوم و منثور گذشته و حال، منابع ديني و مذهبي و روايات مكتوب و شفاهي، موسيقي غني و سرشار از معاني و بسياري ديگر ...) داريم كه از گذشته هاي دور تاكنون، در گرد و غبار و توفانها و سيلهاي حوادث تاريخ ، بخش اعظم آن نمانده كه ميراث گمنام و ناپديد ماست و تا هر جائي كه توانسته است، در جلوه هاي تمدني خود بروز و ظهور داشته و قسمتي از آن به نسل روزگار ما رسيده است كه ميراث فرهنگي نامش نهاده ايم و دلسوزان و تلاشگران عرصه حفظ آثار و اشياء تاريخي، عمر عزيز خويش را وقف نگاهداري اش نموده اند و در كنارشان عناصر قلم بدست مطبوعات و انتشارات اهالي علاقمند ميراث و گردشگري در اين جهت قلم مي زنند كه نظراتشان جهت دهنده حركتهاي مسئولان تواند بود و حتما كه تاكنون نيز چنين بوده است.
وي با بيان اين كه حفظ و پاسداري از آنچه كه باقي مانده است يك گام است و تجديد و نوسازي و مشابه سازي و توليد محصولات تمدني مشابه با آنچه كه به يادگار به ما رسيده ، گامي ديگر، تصريح كرد : حجم قابل توجهي از انباشتگي فرهنگي (Cultural Accoumodation) ما به حالت بالقوه و غير فعال در كتب و اذهان مردم باقي مانده و سير فرهنگي حركت طبيعي خود را ، بنا به دلائلي گوناگون، پي نگرفته و به جائي رسيده ايم كه با وجود انباشتگي سنگين فرهنگي، بسياري از جوانب تمدني را از غرب به عاريت گرفته ايم و در رودخانه پر آب فرهنگ ايراني، قايق كوچك تمدن ملتهاي ديگر را مي رانيم و گاه و بي گاه و جسته گريخته، برخي عناصر فرهنگي خيرخواه و دلسوز، نداي برتري فرهنگ ايراني را سر مي دهند، ليكن بازار فرهنگي محصول مي خواهد و صادرات فرهنگ با عرضه محصولات تمدني ممكن مي گردد و همچنانكه مخلص كاشاني گفته است " دندان كه در دهان نبود خنده بد نماست / دكان بي متاع ، چرا واكند كسي ؟
مهرداد جاور گفت : منويات و روحيات ايراني خانه اي را مي پسندد كه حتي اگرچه كوچك باشد، داراي حياطي و حوضي بوده و با گل و گلدان مزين شده باشد ؛ زندگي ايرانيان از سرآغاز با طبيعت و عناصر طبيعت عجين و وابسته بوده است و ادبيات ما به گل و گياه باغهاي ما اشاره دارد ؛ شعر كلاسيك و سنتي ايراني همگام زهكشي هاي آبي باغ فين كاشان و صفاي باغ ارم و باغ دلگشاي شيراز و بسياري از اين دست است و موسيقي ما وزش نسيم از ميان شاخساران و برگهاي درختان و نغمه هاي چشمه ها و رودها و آواي هزاران و بلبلان را گويا است و شنونده را به تفكر در مبدا و مراد هستي و تامل در صفات نيكوي انساني و اخلاقي وا مي دارد و اين تعامل ميان انديشه هاي ما و ساخته ها و پرداخته هاي ماست و حتي آنچنان كه طي تحقيقات اخير معلوم گرديده است، نوع غذا نيز در انديشه انسان اثر دارد و بالعكس و سفره آرائي و غذاهاي مردمان اين ديار نيز با انديشه هايشان سازگار است و متناسب . اكنون، چرا ما خويشتن خويش را به فراموشي سپرده ايم ؟! ، از خود غافل گشته ايم و به ديگران مشغول !
اين شاعر و نويسنده اظهار داشت : در حالي كه هرودت تاريخ نگار بزرگ يوناني ايرانيان را بزرگترين معماران و باغ سازان معرفي نموده، فرهنگ و آداب و رسوم هزاران ساله خود را به داخل ساختمانهائي برده ايم كه آنها را منزل و خانه مي ناميم ؛ خانه هايي كه اصولا ساخت و معماري موافق طبعمان را ندارد و با خصلت هاي انديشه ورزي و تامل و عبادت و علاقمندي به نور و روشنائي طبيعي و آداب و رسوم، از جمله رسم ميهمانپذيري مان كمترين سازگاري را دارد.
به گفته وي ، تعامل و مبادله فرهنگها و تمدنها لازم و ضروري است و داد و ستد در اين حوزه از ابتدا بوده و خواهد بود ولي به عاريت گرفتن بي حساب و نسنجيده و بي تناسب كه عوارض تخريب فرهنگ اصيل و ريشه دار را در پي داشته باشد، روند رشد و توسعه فرهنگي را مختل خواهد ساخت و مقبول نيست و اصولا تراز واردات و صادرات فرهنگي را تعادل و نسبتي معقول لازم است.
جاور اضافه كرد : برنامه ريزي و سياستگذاري در ساخت و سازهاي شهري نيازمند مطالعه و شناخت الگوها و ريشه ها و مقتضيات زندگي ايراني است و حلقه مفقوده معماري گذشته و حال با تحقيق و تدريس در اين الگوها يافته شده و روند تكاملي و جولاي معماري ايراني بدين طريق محقق خواهد شد.
وي ياد آور شد : با تحقيق و تفحص در بناها و باغ هاي ايراني، مي توان اصول مهندسي ساخت آنها را بدست آورد و با تقليدي حساب شده به تجديد و تكثير آنها پرداخت، كه حفظ آثار اگرچه كاري واجب و لازم است وليكن براي توسعه فرهنگي شرط كافي نيست و مي دانيم كه هر ساخته و محصول مادي، نهايتا در اثر نيروهاي اينرسي و آنتروپي (Entropy) كه در علم فيزيك اشياء مورد بحث است، روزي از بين خواهد رفت و ضرورت پيش روي امروز ما، همانا نوسازي و مشابه سازي و ادامه ساخت و ساز به شيوه هاي معماري مطلوب طبع ملي ايراني است . ساخت و تبليغ باغي مثلا مشابه باغ فين درهر منطقه اي ، از ديد و نظر گردشگران دور نخواهد بود و در حوزه مديريت شهرسازي، همانگونه كه به حفظ محيط زيست و تخصيص محلي براي فضاي سبز توجه مي شود، توجه به تجلي فرهنگ در بناها نيز لازم است تا گردشگر خارجي را متوجه سازد كه در محيطي ايراني قدم مي زند.
| جاور : كاروان سريع السير ساخت و و سازهاي جديد عاريتي ازحركت آهسته و پراكنده ملي پيشي گرفته و بيم آن مي رود كه آن انباشتگي فرهنگي يادگاران گذشتگانمان نيز به تدريج در شلوغي و هنگامه اين تمدن بيگانه از يادها رخت بربندد و فرهنگ ديگري از دل اين سوغات سر بسته بيرون آيد و جوانان كه اصولا هر تجددي را بسرعت جذب مي كنند، صاحب فرهنگي سطحي و بي ريشه و گذران شوند . |
وي افزود : درحال حاضر ، كاروان سريع السير ساخت و و سازهاي جديد عاريتي ازحركت آهسته و پراكنده ملي پيشي گرفته و بيم آن مي رود كه آن انباشتگي فرهنگي يادگاران گذشتگانمان نيز به تدريج در شلوغي و هنگامه اين تمدن بيگانه از يادها رخت بربندد و فرهنگ ديگري از دل اين سوغات سر بسته بيرون آيد و جوانان كه اصولا هر تجددي را بسرعت جذب مي كنند، صاحب فرهنگي سطحي و بي ريشه و گذران گردند .
مهرداد جاور در پايان گفت : براي ساختن بادباني قوي و مستحكم در كشتي روانه دراقيانوس و جزاير فرهنگها و تمدنها و ساختن دكانهائي پر از متاع ، برنامه بلند مدت و گسترده اي لازم است كه همكاري ، همفكري و همياري مسئولان اجرائي ، كارشناسان و عناصر فرهنگي و صاحبنظران و علاقمندي و رغبت مردمي مستلزم تدوين و اجراي آن است .