جواني هستم 25 ساله با گروه خوني o منفي كه حاضرم با قيمت پيشنهادي شما كليه ام را بفروشم... كمي آن طرف تر بر روي كاغذ تقريبا كوچكي شماره تلفني نوشته شده كه آماده فراهم كردن انواع كليه در اسرع وقت است. آگهي بعدي مربوط به خانم 30 ساله اي است كه گروه خوني خودش را AB ذكر كرده و آماده است كليه اش را به بهترين قيمت پيشنهادي واگذار كند...
وقتي با كمي دقت به اين آگهي ها مي نگري، متوجه مي شوي كه همه آنها از سر ناچاري و نياز مالي دست به اين كار مي زنند. چون همه آنها از عواقب چنين ريسكي آگاه بوده و مي دانند اگر روزي روزگاري بر حسب بيماري يا اتفاق همان يك كليه را هم از دست بدهند، آنگاه بايد سايه مرگ را بر بالاي سر خود به نظاره بنشينند.
تقريبا در سرتاسر كوچه پر از اين جور آگهي ها شده تا شايد به اين طريق اينجا هم براي خودش "بورس معاملات كليه" شود! چون انجمن حمايت از بيماران كليوي كشور در اين كوچه واقع شده است.
سر صحبت را با راننده اي كه مرا به اين كوچه رسانده بود باز كردم و خواستم كمي درد دل كنم كه متوجه شدم او خودش يكي از قربانيان مشكلات اقتصادي است كه دو سال پيش به اتفاق همسرش هر كدام يكي از كليه هاي خودشان را فروخته اند تا بتوانند اين تاكسي را دست و پا كنند...
او مي گويد: چند سالي بود كه در بازار كاسبي داشتم ، اما چون سرمايه نداشتم نتوانستم بمانم و بيكار شدم. چهارسر عائله دارم و بايد يه جوري شكم شان را سير كنم.
اين راننده به من گفت كه چطور شده سر از اين كوچه در آورده و در نهايت كليه خودش و همسرش را به قيمت 5 ميليون تومان فروخته و حالا از اينكه مي تواند زندگي آبرومندانه اي براي خانواده اش دست و پا كند راضي است . اما هنوز هيچ يك از اهل فاميل خبر ندارند او چطور توانسته اين تاكسي را بخرد و خبر ندارند اين زن و شوهر براي اينكه به مشكل جسمي برنخورند هر روز تعدادي قرص هاي جور واجور مصرف مي كنند تا بيمار نشوند...
رابطه مستقيم فقر شديد مالي و فروش اعضاي بدن
به اعتقاد مسوولان انجمن حمايت از بيماران كليوي، قريب به اتفاق كساني كه امروز مبادرت به اهداي كليه خود مي نمايند، فقط به دليل نياز مالي شديدي است كه با آن مواجه هستند و كمتر افرادي هستند كه نيت شان تامين منابع مالي نيست. همين روند باعث شده كه نيازمندان به پيوند كليه ديگر مثل سابق در ليست انتظار باقي نمانند و اگر توان مالي مناسبي داشته باشند مي توانند با مراجعه به يكي از آگهي هايي كه بر در و ديوار كوچه چسبانده شده ، نسبت به تهيه كليه اقدام كنند.
امروز بيشتر اهدا كنندگان كليه را افراد كمتر از 30 سال تشكيل مي دهد كه همه درها را به روي خود بسته ديده و مي انديشند كه با فروش يك عضو از بدن شان مي توانند به تمام خواسته و آرزوهاي خود دست يابند.
بر اساس مستندات و شواهد امر، برخي از اهدا كنندگان كليه براي واگذاري يكي از كليه هاي خود حاضرند يك دستگاه خودرو دريافت كنند كه اين مساله بيشتر در بين افراد كم و سن و سال تر و شايد مجرد رواج داشته باشد.
به گفته يك فوق تخصص بيماري هاي كليوي ، در اغلب كشورهاي دنيا اهدا كنندگان كليه از افراد دچار مرگ مغزي هستند، اما در كشور ما اغلب آنها را افراد زنده تشكيل مي دهند كه به علت مشكلات مالي ناچار به فروش كليه خود مي شوند.
دكتر محسن طاهري محمودي مي گويد: در اغلب كشورها افرادي كه به علت هاي مختلف بويژه تصادف دچار مرگ مغزي مي شوند بيشترين اهداكنندگان كليه و ديگر اعضاي پيوندي را تشكيل مي دهند و اهداي كليه در درجه دوم از سوي خانواده و بستگان صورت مي گيرد و در صورت وجود دو عامل اول، افراد غريبه و زنده اجازه ندارند كليه اهدا كنند.
مجلس خريد و فروش كليه را قانوني كرد
به گزارش خبرنگار اجتماعي خبرگزاري "مهر"، در سال 75 مجلس شوراي اسلامي با تصويب طرحي دولت را موظف كرد مبلغ 10 ميليون ريال به عنوان هديه ايثار از محل درآمدهايش به اهدا كنندگان كليه بدهد.
شايد به نوعي همين مصوبه بود كه براي اولين بار فروش رسمي كليه را در كشورمان بنيان گذارد و باب كرد، زيرا بر اساس مستندات و آمارها، قبل از اين مصوبه كمتر شاهد خريد و فروش كليه از سوي افراد زنده بوديم.
به گفته كارشناسان علوم اجتماعي، وقتي افراد مي بينند با اهداي كليه حتي به اقوام درجه يك خودشان مبلغ يك ميليون تومان هديه دريافت مي كنند، ديگر رغبتي به اين كار نداشته و سعي در فروش آن با قيمت بالاتر مي نمايند.
دسته بندي اهداي كليه در ايران بر عكس ديگر كشورها است به گونه اي كه افراد غريبه زنده دچار مشكلات اغلب اهدا كنندگان كليه را تشكيل مي دهند و سپس اين اهدا از طريق اعضاي مرگ مغزي صورت گرفته واهداي عضو توسط خانواده و بستگان در درجه سوم قرار دارد.
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران مي گويد: اغلب افراد دچار نارسايي كليه از اقشار ضعيف و محروم كشور هستند كه بايد براي تهيه كليه پيوندي هزينه زيادي را بپردازند، چون امروزه اقشار ضعيف جامعه براي دريافت پول از بيماران نيازمند ، به اهداي كليه خود اقدام مي كنند و هنوز فرهنگ اهداي عضو از سوي بيماران دچار مرگ مغزي در كشور نهادينه نشده و از سوي ديگر وضع معيشتي بسياري از افراد جامعه مناسب نيست ، فروش كليه در كشور از آمار بالايي برخوردار است .
به گفته وي، بيماران دچار نارسايي كليه در صورت عدم توانايي پرداخت هزينه كليه اهدايي از سوي افراد زنده بايد يا به صورت دياليزي و يا در نوبت اهداي كليه توسط افراد دچار مرگ مغزي باقي بمانند و اين وضعيت براي آنها دشوار خواهد بود.
آمارها نشان مي دهد كه سالانه 15 درصد به تعداد بيماران كليوي كشورمان افزوده مي شود، در صورتي كه استانداردهاي جهاني اين ميزان را بين 5 تا 10 درصد براي ساير كشورها ذكر مي كند. طبق تحقيقات علمي و پزشكي شايع ترين علت ابتلا به بيماري كليوي در ايران ، بيماري " گلومور و نفريت" است كه با يك سرماخوردگي به ظاهر ساده آغاز مي شود.
اما اين روند نه تنها در بين نيازمندان شديد مالي رايج نشده ، بلكه به اعتقاد آسيب ناسان اجتماعي، فروش كليه در بين افراد خياباني نيز شايع شده است.
بازار سياه خريد و فروش كليه در مرزهاي كشور
مدير كل دفتر امور آسيب ديدگان اجتماعي سازمان بهزيستي مي گويد: دختران فراري كه سابقه طولاني تري در ترك خانه و سرگرداني در شهر دارند و نا اميد از بهبود شرايط شده اند در بازار سياه خريد و فروش كليه به دام خريداران افتاده و به اميد اينكه از اين راه پولي نصيبشان شود ، كليه خود را به قيمت بسيار كمتر از ارزش واقعي آن فروخته و براي هميشه خود را از نعمت سلامتي محروم مي كنند.
از سوي ديگر مدير عامل انجمن حمايت از بيماران كليوي خبر مي دهد كه هم اكنون در مرزهاي كشور كليه ايراني ها به اتباع خارجي به بهاي ناچيز به فروش مي رسد.
به گفته مصطفي قاسمي امروزه در برخي از مرزهاي كشور بازار سياه فروش كليه ايراني ها به اتباع خارجي داغ شده است.
وي از اين ظلم آشكار پرده برمي دارد و مي گويد: فروش و انجام پيوند كليه در برخي بيمارستانهاي خصوصي و متاسفانه حتي بيمارستانهاي دولتي واقع در مرزهاي كشور انجام مي شود، به گونه اي كه در اين بيمارستانها افرادي وجود دارند كه كليه افراد ايراني را به اتباع خارجي پيوند مي دهند.
هم اكنون به طور طبيعي در بيمارستان ها هفته اي سه تا چهار پيوند كليه انجام مي شود اما اگر پيوند كليه به افراد خارجي هم داشته باشند، آن را در ليست انجام قانوني پيوند كليه بيمارستان وارد نمي كنند.
به اعتقاد مديرعامل انجمن حمايت از بيماران كليوي، براي اينكه يك تبعه خارجي بتواند كليه ايراني را بخرد از وي پنج برابر ميزان هزينه اي كه معمولا يك شهروند ايراني براي انجام اين پيوند مي دهد، دريافت مي شود.
وي اين موارد را به علت عدم وجود ساختار مناسب پيوند اعضا در كشور مي داند و براي رفع اين معضل بايد ساختار تغيير كند. به گونه اي كه يك تيم متشكل از اعضاي انجمن بيماران كليوي، مركز مديريت پيوند اعضا، شوراي علمي پيوند اعضا و همچنين يك نفر از سوي معاونت پيوند اعضا وجود داشته باشد تا اين تيم در هنگام وقوع اين گونه موارد تصميم گيري كند.
هم اكنون انجام پيوند اعضا در كشور فقط بايد توسط يك نفر خاص انجام شود و در صورت عدم حضور آن پزشك خاص اعضاي بدن بيمار دچار مرگ مغزي از بين خواهد رفت.
قاسمي در اين ارتباط مي گويد: فروش كليه به اتباع خارجي غير قانوني است اما قانون آن جزء قوانيني نيست كه در مجلس به تصويب رسيده باشد، بلكه آن را فرهنگستان علوم پزشكي ايران و شوراي نظام پزشكي تصويب كرده اند. مطرح كردن اين مورد بر اساس شخصيت و شان بالاي ايراني صورت گرفته است چرا كه اين افراد معتقدند كه شان ايراني ها بالاتر از آن است كه به خاطر مقداري پول اعضاي بدن خود را به خارجي ها بفروشند.
وي مي افزايد: تا چندي پيش اغلب اين كليه ها به افراد عرب و حوزه خليج فارس فروخته مي شد اما اين مسئله گسترش پيدا كرده و شامل افراد كشورهاي ديگر نظير آلماني ها و انگليسي ها نيز شده است...
در كنار اغلب كساني كه مشكل شديد مالي دارند و اقدام به فروش عضو بدن خود مي نمايند، گفته مي شود برخي از زندانيان رها شده از بند نيز مبادرت به فروش كليه مي نمايند. البته بايد به اين جمع برخي از پدر و مادرها را نيز به آنها اضافه كرد كه از سر ناچاري و براي حفظ آبروي خانوداگي مجبور مي شوند براي تامين جهيزيه دخترشان يكي از اعضاي بدن خود را واگذار كنند.
مسوولان انجمن حمايت از بيماران كليوي براي جلوگيري از اين اقدامات نامناسب از سوي برخي از جوانان كه معمولا هرساله با نزديك شدن به پايان سال براي فروش كليه خود افدام مي كنند، بخش پذيرش انجمن را تا پايان ايام عيد نوروز براي فروش كليه تعطيل كرده است.
زيرا برخي از افراد در پايان سال براي فروش كليه مراجعه مي كنند و انتظار دريافت پول بيشتري را از بيماران دارند كه بتوانند به نوعي هزينه هاي زندگي خود را تامين كنند. بنابراين تعطيلي موقت از بسياري موارد تصميم هاي نادرست جوانان جلوگيري مي كند.
ايران و رتبه پنجم جهان در پيوند كليه
گفته مي شود در سال گذشته 1900 نفر در نوبت پيوند كليه قرار داشته اند كه با تامين اعتبارات لازم اين كار تا حدود زيادي با اميدواري براي بيماران كليوي همراه بوده است . اما در هر حال امسال اعتبارات بيماران كليوي 50 درصد افزايش نشان مي دهد. اين بودجه در سال گذشته 15 ميليارد تومان بود كه با افزايش 50 درصدي اين به 22 ميليارد تومان رسيده است.
به گزارش مهر، دولت براي هر بيمار كه نارسايي كليه دارد سالانه 4 ميليون تومان و براي بيماران دياليزي صفاقي 7 ميليون تومان هزينه مي كند و در مجموع سالانه نزديك به 80 ميليون تومان صرف بيماران نارسايي كليه مي شود.
تعداد بيماران كليوي در مدت چهارسال اخير 11درصد رشد داشته و هم اكنون 22 هزار و 376 نفر بيماري كليوي در كشور وجود دارد كه 50 درصد آنها دياليزي ، 2درصد صفاقي و براي 48 درصد نيز پيوند كليه انجام شده است.
در اين بين 30 درصد علت ابتلا افراد به بيماري كليوي را بيماري ديابت، 27 درصد را فشار خون و بقيه موارد ابتلا به اين بيماري به علت هايي نظير سنگ و عفونت هاي ادراري و عوامل ناشناخته مربوط مي شود.
همچنين ميزان انجام عمل پيوند كليه در ايران 48 درصد بوده كه در مقايسه با كشورهاي ديگر نظير آمريكا با 28 درصد و انگليس با 83 درصد در مرتبه پنجم جهاني قرار داريم. به ازاي هر يك ميليون نفر جمعيت كشور 24 مورد پيوند كليه انجام مي شود كه اين ميزان در خاورميانه 2 مورد و در كشورهاي توسعه يافته 20 تا 40 و در كشورهاي در حال توسعه 1 تا 2 مورد است.
بر اساس آمارهاي موجود 82 درصد پيوند كليه از طريق اهداكنندگان زنده، 8 درصد آشنا و 8 درصد از طريق كليه افراد دچار مرگ مغزي صورت مي گيرد.
با تصويب قانون اهداي عضو مبتلايان به مرگ مغزي در سال 82، شبكه هاي فراهم آوري اعضاي پيوندي در برخي از شهرستانها نظير تهران، مشهد، اصفهان، اروميه و اهواز تاسيس و در استان هايي كه اين شبكه وجود ندارد، واحد شناسايي مرگ مغزي ايجاد شده است. بر اساس آئين نامه مصوب در هيات دولت، تمامي بيمارستان هاي كشور موظف به اعلام وقوع مرگ مغزي هستند.
به گفته رييس مركز مديريت پيوند اعضا و بيماران خاص 207 مورد پيوند كليه از طريق اعضاي فرد دچار مرگ مغزي در سال 83 انجام شده كه در چهار سال اخير اين ميزان 40 درصد رشد داشته است. ضمن اينكه آمارها نشان مي دهد ميزان مرگ و مير بيماران دياليزي در آمريكا 20 درصدبوده كه اين رقم براي ايران در سال 82 حدود 8/16 درصد بوده است.
جاي خالي بانك اعضا
شايد تاسيس بانك اهداي كليه در كشور بتواند تا حدودي از حجم مشكلات كاسته و موجب بهبود اوضاع فعلي شود. زيرا همان طور كه در حال حاضر "بانك چشم" داريم، مي توان بانك مخصوص اهداي عضو را نيز تاسيس و راه اندازي نمود تا از اين طريق به وضعيت كنوني سر و سامان بخشيد...
گفته مي شود سالانه حدود 27 هزار نفر در كشور بر اثر ابتلا به مرگ مغزي جان مي سپارند ، در حالي كه تعداد پيوندهايي كه صورت مي گيرد بسيار ناچيز است. بنابراين تاسيس بانك اهداي عضو مي تواند از رنج بيماران كليوي، ريوي و ... بكاهد.