به گزارش خبرنگار مهر، کشمش به عنوان یک ماده غذایی حاصل از فرآوری محصول انگور، به لحاظ اقتصادی دارای جایگاه تثبیت شده ای در بحث صادرات است که حفظ و تقویت این جایگاه چند بعدی علاوه بر صبر، نیازمند مدیریت جامع و علمی است.
کشمش علاوه بر اینکه به شکل مستقیم به عنوان کشمش پلویی همراه با برنج پخت می شود، در صنعت شیرینی و شکلات، کارخانه های آب میوه و کنسانتره، تولید سرکه و شیره انگور نیز مورد استفاده قرار می گیرد و ضایعات آن برای خوارک دام و زنبور عسل به مصرف می رسد.
ملایر 60 درصد انگور استان همدان را تولید می کند
در همین خصوص شهرستان ملایر با 10 هزار هکتار باغ انگور و برخورداری از 64 درصد اراضی زیر کشت انگور استان، 60 درصد از تولید این محصول را در استان همدان به خود اختصاص داده و کشمش ملایر یکی از محصولات مهم صادراتي استان همدان محسوب می‌شود.
ملایر بعد از استان آذربایجان غربی با تولید 23 درصد کشمش کشور، رتبه دوم تولید کشمش و از نظر کیفیت رتبه اول را به خود اختصاص داده است.
کشمش ملایر دارای برند مخصوصی نیست
آنچه مسلم است اینکه به دلیل آوازه خوش کشمش ملایر، کشمش تولیدی برخی دیگر از استانها نیز ممکن است به عنوان کشمش ملایر صادر شود چراکه هم اکنون کشمش ملایر دارای برند مخصوصی نیست و بسته‌بندی مشخص و آشنایی ندارد.
به گفته مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان 65 کارخانه کشمش پاک کنی در شهرستان ملایر فعال است.
حجت‌الله شهبازی تولید کشمش را یکی از مهمترین مشتقات انگور در جهان عنوان کرد و گفت: در دنیا حدود 850 هزار تن کشمش تولید می‌شود که در این زمینه کشور ایران استعداد تولید 140 هزار تن را دارد و در شهرستان ملایر وضعیت تولید 21 تن در هکتار است.
وی افزود: کشمش ملایر از نظر کیفیت در جایگاه برتر کشور است و شهرستان ملایر بعد از آذربایجان غربی رتبه دوم را در تولید کشمش کشور دارد.
وی اظهار داشت: 64 درصد از اراضی زیر کشت انگور استان همدان در شهرستان ملایر است و 60 درصد انگور استان همدان در این شهرستان تولید می‌شود.
وی بیان کرد: استان همدان رتبه سوم تولید انگور، رتبه ششم مساحت باغ‌های انگور و رتبه دوم تولید کشمش را در کشور داراست.
43 درصد انگور تولیدی همدان به کشمش تبدیل می شود
وی ادامه داد: 43 درصد انگور تولید شده در استان همدان تبدیل به کشمش شده، 32 درصد تازه خوری می‌شود، 10 درصد تبدیل به آبغوره شده و 15 درصد نیز صرف تهیه شیره، مویز و باسلق می‌شود.
به گفته مدیر صنایع تبدیلی کشاورزی استان همدان مهمترین مشکل صنعت فرآوری کشمش نحوه خشک کردن آن است چراکه بخشی از کشمش استان به روش سنتی و قلیایی فرآوری می شود که از کیفیت محصول می کاهد.
شهسواری افزود: حمل ونقل و انبارداری، اصلاح خطوط فرآوری، بسته بندی و صادرات را از دیگر مشکلات صنعت تولید استان است.
حمل و نقل و انبارداری سنتی از کیفیت کشمش می کاهد
وی تاکید کرد: از دیگر عوامل مهم تولید و بسته بندی کشمش، حمل و نقل و انبارداری به روش سنتی است و در این روش کشمش با گونی در انبار نگهداری می شود که در جابه جایی از انبار به کارخانه، کشمش ها له می شوند.
وی تاثیر استفاده از سبد را در نگهداری و جابجایی انگور مثبت ارزیابی کرد و افزود: استفاده از این سبد ها، آب مصرفی در شستشوی کشمش را تا 30 درصد کاهش داده و مصرف انرژی را در کارگاه ها تا 25 درصد می کاهد.
یکی از صادر کنندگان کشمش در استان همدان نیز در خصوص مشکلات این بخش گفت: کشمش ایران در بسته های 9، 10 و 11 کیلوگرمی به کشورهای خارجی صادر می شود و کشورهای مقصد سپس کشمش های دریافتی از ایران را در بسته های 100، 400 و 500 گرمی بسته بندی می کنند و با برندخودشان می فروشند.
تعرفه بسته بندی ریز کشمش بالا است و مقرون به صرفه نیست
صادق نجفی با بیان اینکه تعرفه بسته بندی ریز کشمش بالا است و مقرون به صرفه نیست، گفت: مسئولان باید در این رابطه چاره اندیشی و برنامه ریزی کنند.
وی ادامه داد: کشمش ارگانیک در کشورهای اروپایی خریداران خوبی دارد که باید برای از دست ندادن بازار کشاورزان به تولید اینگونه محصول اقدام و مسئولان و دستگاههای مربوطه نیز در این زمینه برنامه ریزی کنند.
وی با اشاره به مغزی بودن کشمش اظهار داشت: می توان از کشمش به عنوان ماده غذایی دانش آموزان در مدارس یا پذیرایی از میهمانان در جلسات اداری استفاده کرد.
یکی دیگر از فعالان این عرصه نیز با بیان اینکه کشاورزان برای حمل محصول خود متحمل هزینه و صرف وقت زیادی می شوند، ادامه داد: مهیا نبودن مکان مناسب به منظور خشک کردن محصول انگور و تبدیل آن به کشمش سالم و قابل صادرات از دیگر مشکلات تولیدکنندگان کشمش استان است که می توان با ارائه تسهیلات ویژه در این زمینه به کشاورزان، در تولید کشمش مرغوب و صادراتی موفق بود.
احمد بدری گفت: انگور و کشمش دارای ارزش اقتصادی بالا بوده و صادرات آن در راستای رسیدن به اهداف سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی و دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی موثر است.
احتمال بارندگی از معایب تولید کشمش در بارگاه های سنتی است
یک کارشناس کشاورزی نیز در باره کیفیت کشمش های فرآوری شده گفت: گرد و خاک روی محصول و احتمال بارندگی از معایب تولید کشمش در بارگاه های سنتی است که این مشکل در روش صنعتی وجود ندارد اما بدلیل اینکه اختلاف قیمتی در فروش محصول تولیدی به روش صنعتی و سنتی نیست باغداران از خود رغبت و انگیزه ای برای احداث بارگاه صنعتی نشان نمی دهند.
نسرین دانشمند وجود واسطه در بازار و افزایش قیمت نهاده های کشاورزی را از مشکلات اساسی باغداران خواند و گفت: منظور کردن افت در خرید محصول کشمش از سوی خریداران و نبود نهاد و تشکل تخصصی برای قیمت گذاری از دیگر مشکلات باغداران است.
وی اظهار کرد: با وجود این که احداث بارگاه بهداشتی هزینه زیادی دارد و کشمش تولیدی نیز در این روش از مطلوبیت بیشتری برخوردار است اما متاسفانه قیمت فروش کشمش تولید شده در این روش با روش سنتی چندان تفاوتی ندارد.
وی اضافه کرد: دلال ها محصول را به قیمت پایین از باغداران می خرند و هنگامی که کشمش تولید کنندگان را خریداری و انبارهایشان را پرکردند، قیمت را افزایش می دهند.
ارائه تسهیلات بانکی کم بهره کمک حال کشاورزان خواهد بود
وی ارائه تسهیلات بانکی کم بهره، صادرات، بسته بندی در بسته های کوچک را از راههای کمک به باغداران برشمرد و اضافه کرد: قیمت تازه خوری انگور بسیار پایین است بنابراین فرآوری این محصول به انگور به صرفه است.
وی یادآور شد: متاسفانه هنوز برای صادرات محصولات کشاورزی برند سازی نشده به طوری که کشمش ایران در برخی موارد با برند ترکیه صادر می شود که این امر بیشتر در زمینه بسته بندی صورت می گیرد.
دانشمند با بیان اینکه افزایش کیفیت کشمش برای توسعه صادرات این محصول امر مهمی است بطوری که با افزایش کیفیت محصول تولید شده، از ضایعات آن کاسته و موجب افزایش قدرت رقابت با محصولات خارجی می شود، گفت: میزان بسیار زیادی از محصول کشمش استان همدان به صورت سنتی با پهن کردن در سطح گسترده با نور خورشید فراوری می شود که این نحوه خشک کردن امروزه منسوخ شده است.
وی گفت: خشک کردن به شیوه سنتی موجب کاهش کمی و کیفی محصولات در اثر حملـه پرندگان و جوندگان و آلوده شدن آنها توسط حشرات و گرد و غبار می شود .
کیفیت کشمش فله‌ای به سبب نبود نظارت در صنعت بسته‌بندی چندان چشمگیر نیست
وی گفت: کیفیت کشمش صادراتی و فله‌ای به سبب نبود نظارت در صنعت بسته‌بندی چندان چشمگیر نیست و هم اکنون کیفیت کشمش بسته‌بندی وضعیت مطلوبی ندارد و این در حالی است که کشورها با بسته بندی مناسب تر، این محصول را با قیمت بیشتری به فروش می رسانند.
وی اضافه کرد: نبود شبکه های نوین توزیع، کمبود نقدینگی و نبـود بازاریابی مطمئن از دیگر مشکلات حوزه خشکبار استان همدان است.
سرپرست گمرک ملایر نیز گفت: صادرات انواع کشمش ملایر در 10 ماهه امسال 35 میلیون و 440 هزار و 678 دلار ارزآوری داشته است.
ناصر ترکاشوند افزود: از ابتدای سال جاری تا پایان دی‌ماه بیش از 16 هزار و 52 تن کشمش از گمرک ملایر صادر شد.
کشمش بیشترین میزان صادرات ملایر را به خود اختصاص داده است
وی ارزش ریالی این میزان صادرات کشمش از گمرک ملایر را بیش از 515 میلیارد ریال عنوان کرد و اظهار داشت: کشمش بیشترین میزان صادرات ملایر را به خود اختصاص داده است.
وی ادامه داد: این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته، بیش از 13 هزار و 665 تن کشمش به ارزش دلاری 27 میلیون و 528 هزار و 164 دلار معادل 296 میلیارد ریال از گمرک ملایر صادر شد.
ترکاشوند بیان داشت: کشمش ملایر به همراه سایر کالاها به 17 کشور جهان از جمله اسپانیا، روسیه، عراق، هلند، کویت، اسلواکی، اوکراین، امارات، جمهوری چک، کانادا، لهستان، کنیا، پاکستان، افغانستان، اتیوپی، مراکش و قزاقستان صادر شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز گفت: رتبه اول تولید انگور استان و رتبه دوم تولید این محصول در کشور متعلق به شهرستان ملایر است و با توجه به رصد 147 نمونه از ارقام انگور در استان، ایجاد پژوهشکده انگور گامی موثر در تولید اقلام جدید و برنامه‌ریزی‌های علمی در این زمینه است.
علیرضا رنجبر ضرابی اضافه کرد: برای تولید بهتر انگور باید در معرفی ارقام تجاری، استفاده از روش‌های کم آبیاری، طراحی و اجرای سیستم‌های داربستی جدید و طراحی و اجرای بارگاه‌های کشمش برنامه‌ریزی‌های دقیقی صورت گیرد.
فرماندار ملایر نیز یکی از تولیدات مهم کشاورزی در این شهرستان را انگور و مشتقات حاصل از آن عنوان کرد و اظهار داشت و از وجود 10 هزار هکتار باغ‌های انگور در شهرستان ملایر خبر داد و گفت: شش و نیم درصد از انگور کشور در ملایر تولید می‌شود.
حسن خیریانپور عنوان داشت: 64 درصد از اراضی زیر کشت انگور در استان در شهرستان ملایر است که 60 درصد انگور استان در این شهرستان تولید می‌شود.
کشمش ملایر به بیش از 30 کشور دنیا صادر می‌شود
وی از وجود بیش از 65 کارخانه کشمش در شهرستان ملایر خبر داد و افزود: وجود این تعداد کارخانه نقش مهمی در صادرات این محصول در شهرستان دارد و کشمش ملایر به بیش از 30 کشور دنیا صادر می‌شود.
خیریانپور تولید کشمش را یکی از مهمترین مشتقات انگور در جهان عنوان کرد و گفت: در دنیا حدود 850 هزار تن کشمش تولید می‌شود که در این زمینه کشور ما 140 هزار تن تولید دارد که 34 هزار تن آن مربوط به شهرستان ملایر است.
رئیس دانشگاه ملایر نیز گفت: با استفاده از روش‌های جدید و کاربردی در آینده‌ای نزدیک شاهد تغییرات زیادی در کاشت، برداشت و صادرات انگور در شهرستان ملایر خواهیم بود.
بهمن امانی افزود: در بحث انگور همواره تسلیم طبیعت بوده‌ایم و نتوانسته‌ایم تغییراتی در طبیعت ایجاد کنیم و این در حالی است که امروز در دنیا این تغییرات صورت می‌گیرد و دست‌کاری ژنتیکی در محصولات کشاورزی انجام می‌شود.
ساخت پژوهشکده انگور در دانشگاه ملایر راهی برای تبدیل انگور به طلای زر است
وی با بیان اینکه انگور در شهرستان ملایر امروز به عنوان طلای ناب شناخته شده و بیشتر درآمد کشاورزان این شهرستان از این محصول است، گفت: روش‌های برداشت سنتی این محصول از کیفیت و ارزش آن کاسته که برگزاری کنفرانس ملی انگور و ساخت پژوهشکده انگور در دانشگاه ملایر راهی برای تبدیل انگور به طلای زر است.
رئیس دانشگاه ملایر ادامه داد: با استفاده از روش‌های جدید و کاربردی در آینده‌ای نزدیک شاهد تغییرات زیادی در کاشت، برداشت و صادرات انگور در شهرستان خواهیم بود.
وی افزود: هدف ما بالا بردن کیفیت و کمیت محصول، تولید انگور بی‌دانه، رفع آفات و سرمازدگی در برابر شرایط آب و هوایی و ارتقا محصول است تا تلاش کشاورزان در این بخش هدر نرود و با زحماتی که کشاورزان در تولید انگور متحمل می‌شوند درآمد بیشتری به دست آورند.
پایان نامه های مرتبط با انگور حمایت می شوند
امانی عنوان داشت: هر کجا و در هر نقطه‌ای که پایان‌نامه، مقاله و تحقیقاتی در خصوص انگور صورت گیرد دانشگاه از آن حمایت می‌کند و این در صورتی است که تحقیقات و مقالات کاربردی باشند.
رئیس پژوهشکده انگور و کشمش دانشگاه ملایر نیز گفت: این پژوهشکده که نخستین پژوهشکده انگور و کشمش ایران است و در لیست پژوهشکده‌های جهان قرار گرفت.
حمید نوری افزود: در این لیست مجموعه‌ای از مراکز پژوهشی و پژوهشکده‌ها وجود دارند که در زمینه انگور و کشمش در جهان فعالیت می‌کنند.
وی اظهار داشت: علاوه بر این، برای تبادل ایده‌ها و تجربه‌های بیشتر، با دانشگاه کرنل آمریکا ارتباط برقرار کرده‌ایم.
نوری یادآور شد: شهریور ماه سال جاری نیز عملیات اجرایی فاز نخست ساختمان پژوهشکده با زیربنای دو هزار و 500 مترمربع و حدود شش میلیارد ریال اعتبار با حضور معاون وزیر علوم آغاز شد.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که کارشناسان معتقدند که با افزایش کیفیت کشمش تولید شده از میزان ضایعات آن کاسته می شود و همچنین با سرمایه گذاری در بخش تحقیقات، استفاده از دستگاهها و تجهیزات فرآوری پیشرفته و ارتقا بسته بندی، قدرت رقابت با کشمش خارجی افزایش می یابد که این امر در شرایط کنونی بازار جهانی برای تصاحب بازار جهانی ضروری است و موجب رشد اقتصادی باغداران و ارز آوری برای اقتصاد استان می شود.